نمایش‌های یک «صدر»؛ سایه تهدید کودتای نظامی بر عراق / ناآرامی‌ها از کجا آب می‌خورد؟

به گزارش کبنا و به نقل از شرق، دوشنبه و سه‌شنبه عراق دوره جدیدی از اعتراض‌ها و آشوب‌های خیابانی را تجربه کرد؛ آشوب‌هایی که با توییت دو روز قبل (دوشنبه) مقتدی صدر و تصمیم او برای کناره‌گیری همیشگی از تمام عرصه‌های سیاسی و بستن همه دفاتر جریان صدر شروع شد. با این اقدام مقتدی صدر، یورش حامیان او به کاخ ریاست‌جمهوری و دفتر نخست‌وزیری از بعدازظهر دوشنبه عراق و بغداد را به کانون تنش بدل کرد. خبرگزاری رویترز به نقل از منابع پزشکی عراقی گزارش داد که در درگیری‌های دوشنبه در منطقه سبز بغداد، پایتخت عراق، ۳۰ نفر کشته شدند که گفته می‌شود از این تعداد، شماری نیروهای امنیتی هستند. همچنین گزارش شده که شمار زخمی‌های این درگیری‌ها نیز به ۷۰۰ نفر رسیده است که ۱۱۰ نفر از آنها نیروهای امنیتی هستند. اما ظهر سه‌شنبه مقتدی صدر در یک سخنرانی تلویزیونی عملا از مواضع خود عقب‌نشینی کرد و همین مسئله سبب فروکش‌کردن تنش‌ها شد. مهم‌ترین نکته صدر در سخنرانی مذکور به تعیین ضرب‌الاجل یک‌ساعته‌اش باز‌می‌گردد. مقتدی صراحتا عنوان کرد: «اگر تا یک ساعت دیگر همه از منطقه خضرا و تحصن در برابر پارلمان عقب‌نشینی نکنند، از خود جریان صدر هم اعلام برائت می‌کنم و اگر اطاعت نکنند موضعی دیگر خواهم گرفت». او خطاب به هوادارانش گفت «اگر از دینتان نمی‌ترسید، برای میهنتان بترسید». صدر همچنین تأکید کرد: «موضعم درباره کناره‌گیری از فعالیت سیاسی تغییری نکرده؛ چون این بار این یک موضع شرعی برآمده از فتوای مرجع است». به دنبال این شرایط تمام مرزهای زمینی ایران و عراق که برای تردد زائران اربعین هم بسته شد، با فروکش‌کردن تنش‌ها دوباره باز شدند. در این راستا فرماندهی مرزبانی ایران اعلام کرد: «مرزهای خسروی و شملچه به روی زائران اربعین باز شده است». همچنین استانداری ایلام هم از بازگشایی مرز مهران خبر داد. بر‌اساس اعلام پایگاه اطلاع‌رسانی استانداری ایلام، بر‌اساس این گزارش زوار اسکان داده‌شده در استان می‌توانند هم‌اکنون با مراجعه به مرز بین‌المللی مهران به کشور عراق برای سفر به عتبات عالیات اقدام کنند. در‌عین‌حال رئیس ستاد اربعین هم اعلام کرده است: «عراق بازگشایی مرزهای زمینی و هوایی را اعلام کرده است». از سوی دیگر رئیس سازمان گذرگاه‌های مرزی عراق از بازگشایی مرزهای این کشور برای عبور زائران خبر داد. خبرگزاری رسمی عراق (واع) هم از قول عمر الوائلی، رئیس سازمان گذرگاه‌های مرزی عراق اعلام کرد که تردد زائران از مرزها از سر گرفته شده است. پیش‌از‌این نیز پایگاه خبری بغداد الیوم اعلام کرد که فعالیت گذرگاه‌های مرزی عراق برای تردد زائران اربعین از سر گرفته شده است. البته طی گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی وزارت کشور به نقل از اطلاعیه مرکز فوریت‌های امنیتی، اطلاعات و اخبار درباره حمله به زائران ایران هم تکذیب شد. در این گزارش آمده است: «تصاویری که با عنوان حمله به اتوبوس حامل زائران ایرانی در عراق در فضای مجازی منتشر شده، کذب است». این اطلاعیه می‌افزاید: «این فیلم مربوط به حمله هواداران اسماعیلی مصر به اتوبوس حامل هواداران الاهلیه است و محل حادثه کشور عراق نیست». مرکز فوریت‌های امنیتی، اطلاعات و اخبار وزارت کشور از هم‌وطنان فهیم ایران اسلامی خواسته است به شایعات فضای مجازی توجه نکنند و اخبار را با توجه به تحولات اخیر در کشور عراق، از مراجع رسمی دنبال کنند. آشوب‌های طرفداران صدر که ساعت‌های پر التهابی را برای عراق رقم زد، تا امروز به جایی رسیده است که عقب‌نشینی صدر رخ داده است؛ اما با توجه به اینکه همواره او مرد نمایش‌ها و بازی‌های مختص به خود بوده است، می‌توان این پرسش را مطرح کرد که آیا می‌شود انزوا و عقب‌نشینی او را باور کرد یا یک ترفند تازه در راه است؟

جعفر قنادباشی کارشناس مسائل خاورمیانه در گفت‌وگو با خبرآنلاین به بررسی ابعاد درگیری‌های عراق پرداخت که در ادامه آن را می‌خوانید.
این کارشناس با اشاره به اینکه امکان بازگشت مقتدی صدر به قدرت با رفتارهایی که از خود نشان داده بسیار دشوار به نظر می رسد گفت: حتی از جانب خود و گروهش هم به نظر من آنها در یک راه بی برگشتی گام گذاشته اند و خطاهای کنونی و به خصوص دیروز که دست به اغتشاش زدند و مرتکب جرائمی شدند، می‌تواند برای بازگشت به قدرت آنها دست و پا گیر باشد. صدر مانند یک جرقه عمل کرده.
برخی از طرفهای منطقه ای و جهانی طرفدار بهم ریختن وضعیت عراق هستند و صدر مثل کاتالیزور عمل کرده است. امریکایی ها مدت هاست که دنبال هرج و مرج در عراق و تضعیف قدرت و توقف روند تکمیل دولت سازی در این کشور هستند. از ابتدای اشغال کشور عراق طی ۲۰ سال گذشته، پیوسته درصدد بودند که نگذارند این کشور در مسیر ایجاد و برپایی یک دولت مقتدر و مردم سالار پیش برود. یک خواستی هم مربوط به کشورهایی است که عراق مقتدر را در مرزهای خودشان بر نمی تابند. در مورد مصر هم آنها نگذاشتند که دموکراسی نیم بند اجرا شود و کودتایی را ایجاد کردند.
قناد باشی تاکید کرد: برخی از تحلیل ها همه مشکلات را ناشی از اقدامات مقتدی صدر می دانند. در حالی که عامل اصلی که خواستار بهم ریختن اوضاع عراق هستند، در پشت صحنه از این شرایط بهره برداری می کنند. آنها می دانند که عراق مقتدر یعنی خروج امریکایی ها. مصوبه مجلس عراق خروج نیروهای امریکایی است. کسانی که در حال حاضر دوست عراق هستند باید متوجه شوند که دو مساله برای عراق ارزشمند است. یکی دولت و ساختار سیاسی مبتنی بر ارای مردم و دیگری امنیت. این دو چیز برای هر کاری در عراق، بسیار لازم است. ساختار نظام عراق نباید بهم بریزد. وگرنه باعث پاره پاره شدن عراق می شود. اگر امنیت نباشد هم مردم مجبورند به کشورهای مختلف کوچ کنند. گروه های تکفیری هم ممکن است بین آنها شکل بگیرند. در حال حاضر آحاد مردم و احزاب عراق وظیفه دارند ساختار سیاسی را حفظ کنند و نگذارند پارلمان منحل شود و قوه مجریه زمینگیر شود.
او در مورد وضعیت امنیت در عراق توضیح داد: مردم عراق ۲۰ سال است که روی ارامش ندیدند. انواع خشن ترین خشونت ها را از طریق داعش دست ساخته غرب تجربه کردند. نبود دولت و کاهش دولت داخلی را هم تجربه کرده اند. این امید به درک و هوشمندی مردم عراق هست که در این شرایط کمک کنند تا اتش ناامنی خاموش شود. عراق امروز مثل ۲۰ سال و ۱۰ سال قبل نیستند. مقامات سیاسی عراق دوست و دشمن خود را خوب شناختند. البته زمانی که اقای الکاظمی مانور نظامی با عربستان برگزار کرد مشخص شد که کودتای نظامی در پیش است. به نظر می آید انها در نظر دارند که ناامنی ایجاد شود تا کودتایی بکنند و این به معنای ذبح نهادهای دموکراتیک است. کاری که مقتدی صدر می کند و در صدد منحل کردن پارلمان است، امکان یک کودتا را تقویت می کند. در شهرها حکومت نظامی ایجاد شده و اگر پارلمان تعطیل شود، مرگ دموکراسی اتفاق می افتد. مردم عراق باید بدانند که امنیت باید تحت اشراف اراء مردم و پارلمان ایجاد شود و نه تحت کنترل نظامی گری.