حذف وزیر «صمت» از دولت، بزنگاه سنجش اقتدار و اعتبار قالیباف

کبنا ؛همواره در برهه های همسویی سیاسی دولت و مجلس ، روسای قوه مقننه ، حامی قوه مجریه بوده اند اما آنچه قالیباف طی یک سال فعالیت دولت رئیسی به ثبت رساده ، به جرات حمایت حداکثری بی سابقه است تا حدی که به جای پیبندی به الزامات ماموریت قانونی دفاع از حقوق نمایندگان مجلس برای ایفای نقش نظارتی و بهره گیری از سایر ابزارهای قانونی پیش بینی شده ، نقش سدی مجکم، سر راه سیل اعتراض های نمایندگان و بویژه درخواست های استیضاح را ایفا می کند.
این واقعیت، اگر ماه های اول استقرار رئیسی فقط در صحن «بهارستان» و میان نمایندگان زمزمه در گوشی می شد، اکنون، کاملا عیان شده و نه فقط در موضع گیری های اعتراضی متعدد و صریح نمایندگان بازتاب یافته، بلکه سخنان و عملکرد غیرقابل کتمان قالیباف نیز موجب شده تا حتی مردم عادی نیز به نقش قالیباف به عنوان حافظ منافع دولت در مجلس پی ببرند.
بارزترین گواه این تحول عجیب در مجلس، استیضاح وزیر صمت است که پس از گذر از هفت خوان هیات رئیسه ، دقیقا در آستانه روز رای گیری با وساطت و ریش سفیدی قلیباف، تعویق شد و البته تعویقی که پشتوانه آن ، قول محکم رئیس مجلس بود که با استناد به موضع ناهمراه معاون پارلمانی رئیسی، اکنون، می توان نتیج گرفت که رئیسی ، پشت رئیس مجلس همیشه حامی منافع «پاستور را خالی کرده و حالا قالیباف مانده و دو راهی ادامه حمایت بی قید و شرط از دولت یا دفاع از منافع قوه مقننه و مهم تر از آن ، تتمه اعتبار خود نزد نمایندگان و مردم. کارسازترین گزینه برای قالیباف در مخمصه ، لابی پشت پرده برای متقاعد کردن رئیسی جهت وفای به عهد و حذف فاطمی امین از فهرست اعضای کابینه است که البته ، دستیابی به این هدف ، چندان هم ساده نیست و ناکامی در دستیابی به این هدف ، شاید قالیباف را به پیگیرترین عضو «بهارستان» در برگزاری جلسه و رای آوردن «اسیضاح» وزیر «صمت» تبدیل کند.
آنچه گذشت
فروردین ماه امسال، نارضایتی نمایندگان مجلس از عملکرد فاطمی امین بالا گرفت. انتقادها از وزیر صمت زمانی آغاز شد که فاطمی امین، با افزایش ۱۸درصدی قیمت خودروها موافقت کرد. از سوی دیگر او از حامیان سرسخت واردات خودروی سواری به کشور بود و در ماجرای گنجاندن بند واردات خودرو در بودجه۱۴۰۱ در صف حامیان مجوز واردات ایستاد.
منتقدان وزیر صمت که از حامیان رئیسی در مجلس بودند، عملکرد وزیر صمت را مغایر با شعارهای رئیسی در حمایت از محرومان و مستضعفان و افزایش دهنده فشارهای معیشتی به مردم و اقشار ضعیف می دانستند. استدلال این گروه آن بود که واردات خودرو تاثیری بر معیشت و سفره مردم ندارد.

شش ماه فشار نمایندگان برای استیضاح وزیر صمت
اگرچه این اولین باری نبود که طرح استیضاح فاطمی امین در مجلس شورای اسلامی مطرح می‌شد. در تاریخ ۲۴ اسفند ۱۴۰۰، لطف‌الله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی از نهایی شدن طرح استیضاح وزیر صمت به دلیل افزایش قیمت خودرو و تقدیم آن به هیئت رئیسه مجلس خبر داد. بااین حال در بیست و چهارمین روز خردادماه بود که قرعه دریافت اولین کارت زرد نیز به نام سید رضا فاطمی امین افتاد. وی با حضور در مجلس شورای اسلامی درباره علت ضعف عملکرد این وزارتخانه در کنترل قیمت کالاها و عدم توانایی در پشتیبانی از صاحبان صنایع و بهره‌برداران معدن، در پاسخ به سؤال محمد وحیدی نماینده بجنورد قانع نشدند.
فاطمی امین؛ خط قرمز رئیسی از آستان قدس تا دولت سیزدهم
وزیر چهل و هشت ساله کابینه پیش از تصدی وزارت صمت، در دوران حضور سید ابراهیم رییسی به عنوان تولیت آستان قدس رضوی، عهده دار مسئولیت قامت قائم مقامی این تولید بود. بسیاری معتقدند فاطمی امین گزینه‌ی مستقیم آیت‌الله رییسی برای تصدی وزارت صمت بوده و در صورت جدایی وی از کابینه دومین همراه اصلی رییسی از وی خداحافظی خواهد کرد.
سید محسن دهنوی، عضو هیأت رئیسه مجلس، مهم‌ترین دلیل استیضاح فاطمی امین را عدم مدیریت صحیح صنعت خودروسازی و محقق نشدن وعده‌های وزیر صمت اعلام کرد. در عین حال برخی نمایندگان به طرح درج قیمت تولید کننده و مصرف‌کننده و بی‌تاثیری آن در مهار تورم ایراداتی داشتند. از سوی دیگر موج تورمی پیش رونده در کالاهای مختلف در هفته‌های ایخر تشدید شده و در روزهای اخیر پس از افز ایش قانونی قیمت شوینده‌ها، بهای انواع لوازم خانگی نیز از اول تیرماه دستخوش افزایش می‌شود.
ادعای تهدید وزیر صمت از سوی نمایندگان مجلس
تیرماه امسال، خبرگزاری فارس، در گزارشی به نقل از منابع موثق، از ماجرای اعمال فشارهای متعدد ۲ نفر از نمایندگان به فاطمی‌امین و به نتیجه نرسیدن آن اشاره و از ارسال پیامکی تهدیدآمیز به وزیر صمت برای انتصاب گزینه خود در شرکت صنعتی و معدنی چادرملو پرده برداشت. ادعایی که از سوی وزیر صمت تایید و سپس تکذیب شد. نمایندگان موافق استیضاح از وزارت اطلاعات خواستند، تهدیدکنندگان وزیر صمت را شناسایی کنند. اما فاطمی امین طی اظهاراتی، تهدید خود از سوی نمایندگان مجلس را تکذیب کرد.

عقب نشینی دولت صادق الوعد از وعده به مجلس
سرانجام بعد از کش و قوس های فراوان، با وساطت ابراهیم رئیسی و وعده او برای معرفی دو وزیر به مجلس در آستانه تغییرات وزارت صمت و تشکیل وزارت بازرگانی، استیضاح فاطمی امنی منتفی شد. در همین راستا لطف اله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع گفت «ما درصدد اصلاح امور وزارت صمت به ویژه موضوع تنظیم بازار کالاها و خودرو بودیم بنابراین طرح استیضاح وزیر صمت کلید خورد، اضافه کرد: دولت پیام مجلس مبنی بر اینکه اداره این وزارتخانه با وزیر کنونی امکان‌پذیر نیست را دریافت کرد.»
در ادامه، محمدباقر قالیباف با بیان اینکه «رئیس جمهور در آخرین صحبت عنوان کرد که به این نتیجه رسیده اند که وزارت صمت حتما نیازمند تجدید نظر بوده و به دو وزارتخانه تبدیل شود و نهایتاً دو وزیر به مجلس معرفی شود تا اصلاح ساختاری اصولی صورت گیرد.» از نمایندگان موافق استیضاح دوماه فرصت گرفت تا ابراهیم رئیسی دو وزیر را به مجلس معرفی کند.
اما حالا حسینی معاون پارلمانی رئیسی می گوید دولت فقط برای وزارت بازرگانی گزینه خود را معرفی خواهد کرد و تصمیمی برای معرفی وزیر جدید بجای فاطمی امین، نیست.
استیضاح وزیر صمت ، ادامه نارضایتی ها از تیم اقتصادی رئیسی
سریال نارضایتی از وزرای اقتصادی دولت و افزایش موج گرانی در کنار عدم انجام تغییرات محسوس در سفره مردم، دلایلی بود که بهارستانی ها را قانع کرد تا ابراهیم رئیسی را مجبور به انجام تغییر در تیم اقتصادی نمایند. تصمیمی که از اواخر سال۱۴۰۰ مطرح شد اما با مقاومت های هیات رئیسه و نظرات شخص قالیباف برای تعامل بیشتر با دولت در شرایط سختی معیشت مردم، استیضاح ها اعلام وصول نمی شد.
لابی هیات وزیران برای کاهش امضای استیضاح
سمیه محمودی، نماینده دوره‌های دهم و یازدهم مجلس شورای اسلامی درباره فشار نزدیکان ابراهیم رئیسی برای جلوگیری از استیضاح گفته: «برای آقای فاطمی امین از سوی وزارتخانه‌ها خیلی لابی شد. من شش سال است نماینده هستم و استیضاح‌های زیادی را امضاء کردم، تا حالا ندیدم از هیات دولت به من زنگ بزنند، اولین بار بود از اعضای هیات دولت، معاونین و وزرا، تماس گرفتند که «چرا استیضاح را امضاء کردید» و جالب اینجاست که وقتی من توضیحاتم را به ایشان ارائه و موضوعات را تشریح می کردم می‌گفتند حق با شماست!»


مداخله قالیباف در نظارت مجلس بر دولت
علی بابایی کارنامی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس شورای اسلامی در پاسخ به اینکه شما از جمله نمایندگان حامی استیضاح وزیر صمت بودید، چرا این استیضاح به سرانجام نرسید؟ خاطرنشان کرد: استیضاح فاطمی امین براساس تشخیص رئیس مجلس مطرح نشد، البته قالیباف هم براساس درخواستی که خود رئیس جمهور از رئیس مجلس کرده بود، این کار را انجام داد و این رویه عرف است. به عبارت دیگر رئیس جمهور از رئیس مجلس درخواست کرد که به شرطی که شما وزیر صمت را استیضاح نکنید، من این کار را می‌کنم، لذا رئیس مجلس هم از ما خواهش کرد.
پایان مهلت دولت برای معرفی وزیر صمت
صدیف بدری، نماینده اردبیل و یکی از استیضاح کنندگان وزیر صمت در رابطه با پایان مهلت دو ماهه مجلس به دولت درخصوص استیضاح وزیر صمت و تفکیک این وزارتخانه، گفت: ما از دولت در این خصوص گله‌مند هستیم، من فکر می‌کنم دولت اراده‌ای برای تفکیک وزارتخانه ندارد.
نماینده مردم اردبیل ادامه داد: طی این دو ماه ما چیزی از رفع ایرادات و مشکلات در این وزارتخانه ندیدیم. البته احتمال می‌دهم که طی هفته جاری وضعیت وزارت صمت تعیین تکلیف شود اما اگر چنین نشد بحث استیضاح مجددا به جریان خواهد افتاد.
کارنامه نظارتی مجلس: شکست ۱۰ درخواست استیضاح وزرا
"سید محمد حسینی" معاون پارلمانی رئیس‌جمهور است که وظیفه ارتباط دولت با نمایندگان مجلس شورای اسلامی را در دولت سیزدهم به‌عهده دارد. حسینی در پاسخ به سؤالی درباره استیضاح‌های مطرح در راهروهای مجلس، گفته: تاکنون حدود ۱۰ استیضاح مطرح شده که همه آنها با گفت‌وگو و هماهنگی مجلس و دولت به مرحله اعلام وصول نرسیده است.
حسینی در پاسخ به این سؤال که "اکنون وضعیت استیضاح‌ها در مجلس چگونه است؟ "، گفت: اکنون استیضاح خیلی مهم یا جدی نداریم که مطرح باشد، موضوعاتی درباره وزیر راه و آموزش‌وپرورش بود که تا حدودی حل شده است و منتج به استیضاح نخواهد شد.
فاطمی امین، زیر تیغ استیضاح
کریم حسینی، عضو کمیسیون اجتماعی مجلس به خبرگزاری فارس گفته: «دوره ۳ ماهه سرپرستی آقای زاهدی‌وفا بر وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی در بیست‌وچهارم شهریورماه به پایان می‌رسد و وزیر پیشنهادی این وزارتخانه هفته جاری برای کسب رأی اعتماد به مجلس معرفی می‌شود.»
از سویی لطف الله سیاهکلی عضو کمیسیون صنایع مجلس گفته «وقتی خود آقای رئیس جمهور متوجه شده اند که وزارتخانه به خوبی اداره نمی شود و به لحاظ بزرگی باید آن را به دو وزارتخانه تبدیل کنند خُب از آنجا که قصد ما هم اصلاح است و نمی خواهیم کاری کنیم که بر خلاف مصلحت کشور باشد پذیرفتیم و دو ماه به آقای رئیس حمهور فرصت دادیم که این اتفاق بیفتد، حالا اینکه معاون مجلس آقای رئیس جمهور می آید و خلاف وعده رئیس جمهور صحبت می کند باید پاسخ دهد»
حالا مشخص نیست که ابراهیم رئیسی به وعده خود به قالیباف برای معرفی دو وزیر به مجلس پایبند خواهد بود؟ اگرچه تلاش هیات رئیسه مجلس برای ناکام گذاشتن استیضاح تا به امروز موفقیت آمیز بوده اما آنچه استیضاح فاطمی امین را پراهمیت کرده، آزمون صداقت برای رئیسی و قالیباف است که نمایندگان مجلس را با وعده معرفی دو وزیر از ادامه استیضاح منصرف کردند. وعده ای که در صورت عدم تحقق، تاکتیکی برای عبور از فشار استیضاح کنندگان بوده و نظارت مجلس بر دولت را تحت تاثیر قرار می دهد.