موزه تاریخ طبیعی کهگیلویه و بویراحمد در حال تخریب است / جاودان‌خرد: ساختمان نیمه کاره موزه با ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی و با قدمت بیش از یک دهه ر‌ها شده است / ادارت متولی؛ شهرداری و منابع طبیعی برای تملک زمین محیط زیست را پاس کاری می‌کنند / سوء مدیریت در محیط زیست تا کی ادامه دارد؟

کبنا ؛کهگیلویه و بویراحمد معروف به قلب زاگرس با ۳۱۲ هزارو ۵۰۰ هکتار منطقه حفاظت شده در دل رشته کوه‌های مرکزی گنجینه‌ای ارزشمند و بالقوه برای زیست انواع گونه‌های جانوری بوده که وجود یک موزه تاریخ طبیعی اهمیت آن را دوچندان می‌کند اما سالهاست که ساختمان نیمه کاره آن چشم انتظار اعتبار است.
به گزارش کبنا، بر اساس آمار موجود ۲۵۰ گونه پرندگان مهاجر و بومی، ۵۰ گونه پستاندار و ۵۰ گونه ماهیان در استان وجود دارد و طبق نظر متولیان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد هنوز مطالعه جامعی درباره حیات وحش استان انجام نشده است.
جای جای این سرزمین بکر، رویایی و سرشار از منابع خدادادی و طبیعی مأمن و پناهگاه انواع گونه‌های جانوری و گیاهی است.
ظرفیت‌های موجود زیست محیطی مناطق حفاظت شده و گونه‌های گیاهی و جانوری امروزه از سرمایه‌های اصلی و منابع مهم توسعه پایدار محسوب می‌شوند که سرمایه‌گذاری و تمرکز بیشتر بر روی این سرمایه ارزشمند حتی در سطح ملی و کلان بسیار مفید و اثربخش در حفظ منابع ملی و زیست محیطی است.
کهگیلویه و بویراحمد با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که افزون بر ۲۰ درصد پوشش جنگلی زاگرس را به خود اختصاص داده است.
سیمای مناطق حفاظت شده کهگیلویه وبویراحمد
هم اینک هفت منطقه حفاظت شده دنا با وسعت ۹۳ هزار و ۶۶۰ هکتار، دنای شرقی با وسعت ۲۸ هزار و ۲۰۲ هکتار، خاییز سرخ با مساحت ۳۳ هزار و ۲۳۵ هکتار، خامی با وسعت ۲۵ هزار و ۶۷۱ هکتار، دیل با ۱۰ هزار و ۳۸۱ هکتار، سولک با ۲ هزار ۴۲۸۷ هکتار و سیوک با ۱۲ هزار ۸۵۸ هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
کهگیلویه وبویراحمد همچنین دارای پنج منطقه شکار ممنوع شامل پادنای سمیرم، خرم ناز، لار و ماغر، حاتم و کوه تلرش است.
منطقه حفاظت شده دنا
منطقه حفاظت شده دنا یکی از غنی‌ترین مناطق زیستی به لحاظ تنوع گیاهی و جانوری در ایران و جهان محسوب می‌شود که در سال ۲۰۱۰ میلادی برابر با ۱۳۸۹هجری شمسی از سوی سازمان یونسکو به عنوان دهمین ذخیره گاه بیوسفری ایران و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه دنیا به ثبت رسیده است.
حیات وحش دنا معرف سیمای جانوری زاگرس محسوب می‌شود و با توجه به حفاظت مستمر محیط‌بانان این منطقه از اواخر سال ۶۹ تاکنون نیز این زیست بوم حیاتی محل رشد و تکثیر بسیاری از گونه‌هایی با اهمیت بوده است.
مهمترین پدیده طبیعی در دل این زیستگاه ارزشمند، رشته کوه دناست که از شمال غرب به سمت جنوب غرب به طول ۹۰ کیلومتر امتداد یافته و با دارا بودن ۵۰ قله مرتفع بالای چهار هزار و ۵۰۰ متر در زمره نواحی ارزشمند کوهستانی کشور و منطقه قرار گرفته است.
منطقه حفاظت شده دنا که در شمال شهر یاسوج و شهر توریستی سی سخت، جنوب استان اصفهان و جنوب استان چهار محال و بختیاری در حوزه آبریز کارون قرار گرفته، منطقه‌ای کوهستانی است که اختلاف ارتفاع بلندترین و پست‌ترین نقاط در این منطقه افزون بر سه هزار متر است.

منطقه حفاظت شده دنای شرقی
این منطقه با وسعت ۲۰۲۸۲ هکتار واقع درحوزه استحفاظی شهرستان بویراحمد از بخش سردسری قرار دارد و طی مصوبه شورای عالی حفاظت محیط زیست به تصویب رسید.
دره‌های پر آب این منطقه در تأمین آب رودخانه‌های مهمی چون بشار نقش مهم وحائز اهمیتی را ایفا می‌نماید. این منطقه دارای تمامی ویژگی‌های طبیعی منطقه حفاظت شده دنا از حیث فول، فلور وسایر ارزش‌ها می‌باشد.
گونه‌های جانوری چون خرس قهوه‌ای، پلنگ، گرگ در این منطقه بیشتر یافت می‌شود و گونه‌های گیاهی این منطقه شامل تمام گونه‌های گیاهی واقع در منطقه حفاظت شده دنا است.
منطقه حفاظت شده سیوک
این منطقه از نظر تقسیمات جغرافیایی واقع در شهرستان دنا در استان کهگیلویه و بویراحمد قرار دارد.
پستاندارانی از جمله پلنگ، خرس قهوه‌ای، روباه معمولی، شغال، خرگوش، گرگ، کفتار، سمور، راسو، سنجاب معروف ایرانی سیاهگوش، تشی، چوله و خارپشت در این منطقه زیست می‌کنند. این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خائیز سرخ
این منطقه با وسعت ۳۳ هزار و ۳۳۳ هکتار واقع در حوزه استحفاظی در شهرستان‌های گچساران، کهگیلویه و بهبهان است.
خائیز سرخ تپه ماهوری، کوهستانی، صخره‌ای با بارندگی سالانه حداقل ۳۳۱ میلی‌متر و حداکثر ۶۷۱ میلی‌متر ودارای حداقل ارتفاع ۶۱۰ متر و حداکثر ۳۳۱۱ متر از سطح دریا است. این منطقه در محدوده گرمسیری استان واقع است.
پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط /گونه غالب/ و بنه، کلخنگ، بادام وحشی، ارژن، خوشک، زالزالک، ‌گون، گیلاس وحشی، تگ و گیاهان دارویی و خوراکی اعم از آویشن، بن سرخ، تره، قارچ، برنجاس، پونه کوهی، حلپه، گل گاو زبان، کارده و گونه‌های از خانواده گندمیان بوده و گونه‌هایی مانند بن سرخ و کارده بدلیل بوته کنی در معرض خطر انقراض است.
گونه‌های جانوری منطقه شامل کل و بز، کفتار، شغال، کاراکال، روباه، تشی، کبک، تیهو، بحری، دلیجه، خوک وحشی، خرگوش، سنجاب، سمور، جوجه تیغی، کبوتر، عقاب، شاهین، انواع کنجشک سانان، خانواده سبز قبا، دارکوب، هد هد، کمر کلی، بلبل، انواع مارمولک، افعی شاخدار، ماهیان از جمله کپور معمولی، کپور سر گنده، کپور گوشتخوار و کپور نقره‌ای است.
منطقه حفاظت شده دیل
این منطقه در ضلع شمال و شمال غربی دوگنبدان مرکز شهرستان گچساران قرار دارد. دیل منطقه‌ای است تقریباً کوهستانی، متشکل از ارتفاعات و دره‌های عمیق و صخره‌های سخت و صعب العبور، انتهای ضلع غربی آن محدود می‌شود به بخشی از سد مخزنی کوثر و دارای چشمه‌های فراوانی است. پوشش گیاهی منطقه شامل بلوط گونه غالب و بنه، بادام، کلخنگ، زالزالک، ‌گون و... است. جمعیت جانوری این منطقه شامل گرگ، روباه، شغال، خرگوش، کفتار، کبک معمولی؛ تیهو، بحری و دلیجه است. البته گله‌های حدود ۱۰ تایی قوچ و میش بصورت مهاجر در این منطقه مشاهده می‌شود.
تنگ سولک بهمئی
تنگ سولک در غرب تنگ بجک و در نزدیکی شهر لیکک، از توابع استان کهگیلویه و بویراحمد و در حدود ۴۵ کیلومتری غرب بهبهان قرار دارد.
این منطقه همچنین دارای پوشش گیاهی بکر و پرندگان و خزندگان بی‌نظیری است.
منطقه حفاظت شده خامین
این منطقه با وسعت ۱۷ هزار و ۶۵۲ هکتار واقع در حوزه استحفاظی شهرستان گچساران از بخش گرمسیری استان قرار دارد و کوهستانی متشکل از ارتفاعات و صخره‌های سخت و صعب العبور دارای راه‌های متعدد و چشم انداز‌های بسیار مهمی است.
این اکوسیستم جنگلی در منطقه گرمسیری استان قرار دارد. در فصل زمستان قلل مرتفع آن پوشیده از برف است.
حیات وحش خامین شامل کل و بز، گراز، تشی، خرس، گرگ، پلنگ، کفتار، روباه، شغال، سمور، سنجاب زاگرس، جوجه تیغی و پرندگانی مثل کبک، کبک دری و در ارتفاعات کبوتر جنگلی، کلاغ، کلاغ نوک قرمز، بلوط خوار، عقاب دو برادر، شاهین و در دامنه‌ها نیز تیهو یافت می‌شود.
کهگیلویه و بویراحمد تنها استانی که موزه تاریخ طبیعی ندارد
با اینکه کهگیلویه و بویراحمد قلب زاگرس است و گونه‌های متعدد و غنی جانوری را در دل خود می‌پروراند اما از داشتن موزه تاریخ طبیعی بی‌نصیب است و تنها استانی است که موزه تاریخ طبیعی ندارد.
موزه تاریخ طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد از مصوبات سفر دولت نهم بوده که عملیات اجرایی آن در سال ۸۹ آغاز شد و پس از افزون بر ۱۳ سال با تنها ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی بلاتکلیف و نیمه کاره ر‌ها شده است.
این روز‌ها عواملی چون شکاربی رویه، آسیب دیدگی هنگام آتش سوزی‌ها، کشته شدن از سوی باغداران، قربانی شدن به دست شهروندان عادی به دلیل ترس، کشاورزی و توسعه ناپایدار و قاچاق حیات وحش تهدیدکننده زندگی گونه‌های حیات وحش استان کهگیلویه و بویراحمد است و روز به روز از تعداد آن‌ها کاسته می‌شود.
بنابراین ایجاد این موزه یکی از ضروریاتی است که باید مورد توجه متولیان امر قرار گیرد قبل از اینکه خیلی زود دیر شود.
تکمیل موزه تاریخ طبیعی یاسوج بنا بر اعلام سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد با حدود ۴۰ میلیارد تومان اعتبار صورت می‌گیرد.
چرا باید استان کهگیلویه و بویراحمد موزه تاریخ طبیعی داشته باشد؟
بنا بر اعلام کارشناسان محیط زیست استان ۱۳ گونه جانوری در کهگیلویه و بویراحمد در معرض خطر انقراض قرار گرفته‌اند به گونه‌ای که می‌توان گفت برای نمونه قوچ و میش در استان تقریباً منقرض شده است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: ایجاد موزه تاریخ طبیعی در استان مزایای زیادی دارد برای نمونه در بحث احیای گونه‌های جانوری و گیاهی که منقرض شده و یا در معرض تهدید مؤثر است.
هادی سینایی افزود: در زمینه علمی، پژوهشی، آموزشی، گردشگری، اقتصادی و تفریحی حائز اهمیت است.
وی تأکید کرد: موزه نقش بسزای در استحکام ریشه‌های محیط زیستی برای هر منطقه دارد و محلی برای ارتباط مستقیم مخاطب با تنوع زیستی از نوع ارتباط تعاملی است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ادامه داد: موزه نماد تاریخ طبیعی یک استان است و بانک اطلاعاتی زیست محیطی است که می‌تواند در بخش‌های تکنولوژی، هنر، کارگاه‌های تاکسیدرمی و بخش‌های سمعی و بصری و کتابخانه‌ها نقش داشته باشد.
سینایی بیان کرد: راه‌اندازی این موزه به اقتصاد استان کمک می‌کند و چنانچه افتتاح شود در بحث گردشگری و ایجاد اشتغال و بحث پژوهشی به استان و معیشت مردم کمک کند.
وی اضافه کرد: تور‌های مجازی آنلاین، کارگاه‌های آموزشی آنلاین می‌توان در این موزه تاریخ طبیعی برگزار کرد.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: موزه در بخش آبزیان، پرندگان، پستانداران، می‌تواند تعریف شود مهم‌تر از این می‌توانیم در مرکز موزه مرکز مرکز تیمارداری و دامپزشکی داشته داشته باشیم تا تمام حیوانات اهلی و کوهی را درمان کند بنابراین می‌تواند اشتغال و معیشت استان را بهبود ببخشد.
ساختمان نیمه کاره موزه تاریخ طبیعی در حال تخریب است
پنجم آبان ماه امسال، بازدید از ساختمان نیمه کاره موزه تاریخ طبیعی استان از برنامه‌های سفر یک روزه معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست به کهگیلویه وبویراحمد بود.
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست گفت: متأسفانه ساختمان نیمه کاره موزه تاریخ طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد در شهر یاسوج که چند سال از بلاتکلیفی آن می‌گذرد بیشتر به آثار باستانی شباهت دارد.
علی سلاجقه افزود: استان کهگیلویه و بویراحمد گل سرسبد زاگرس از لحاظ پوشش گیاهی جانوری و تنوع زیستی است یکی از نیاز‌های استان موزه حیات وحش تاریخ طبیعی است که باید هرچه سریعتر این موزه انجام، تکمیل و به بهره‌برداری برسد.
وی ادامه داد: گمان می‌بردم استان کهگیلویه و بویراحمد جز اولین موزه‌داران کشور در زمینه حیات وحش و تاریخ طبیعی است اما ساختمان نیمه کاره موزه تاریخ طبیعی این استان که چند سال از بلاتکلیفی آن می‌گذرد و در حال تخریب است.
رئیس سازمان محیط زیست از استاندار استان خواست که از اعتبارات استان به این موزه اختصاص دهند و ساخت این موزه را بر عهده بگیرند و سازمان هم از اعتبارات ملی کمک می‌کند.
سلاجقه تصریح کرد: ظاهراً در سفر نخست رئیس جمهور به استان جز مصوبات نبوده که در دور دوم سفر جز مصوبات سفر قرار می‌گیرد.
برخی دستگاه‌ها برای تملک زمین موزه با محیط زیست همکاری نمی‌کنند
مدیرکل سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: کهگیلویه و بویراحمد تنها استانی است که در کشور موزه تاریخی طبیعی ندارد علی رغم اینکه استان تنوع زیستی بسیار بالایی دارد.
اسلام جاودان خرد افزود: ساختمان نیمه کاره موزه تاریخی طبیعی استان، با حدود ۱۵ درصد پیشرفت فیزیکی مربوط به بیش از یک دهه قبل ر‌ها شده است.
وی ادامه داد: آغاز عملیات اجرایی این موزه در سال ۸۹ همزمان با سفر دولت به استان در پارک جنگی یاسوج آغاز شده و ۲ هزار و ۳۶۵ متر زیربنای این طرح است.
مدیرکل سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ابراز کرد: فونداسیون آن به صورت نیمه کاره انجام گرفته و اکنون ر‌ها شده است به گونه‌ای که بیت المال در حال هدر رفتن است.
جاودان خرد تأکید کرد:‌ امید است در سفر دوم ریاست جمهوری این طرح مطرح شود تا اعتبارات لازم به آن تخصیص یابد.
وی تصریح کرد: با توجه به گردشگر‌پذیر بودن شهر یاسوج می‌توان این موزه تاریخی طبیعی را به بخش خصوصی واگذار کرد بنابراین می‌تواند درآمدزایی خوبی برای استان داشته باشد.
مدیرکل سازمان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد اظهار کرد: منابع طبیعی استان در خصوص تملک زمین این موزه همکاری لازم با محیط زیست استان را ندارد.

وی عنوان کرد: با وجود موافقت استاندار و مدیران کل برای تملک زمین به محیط زیست، اکنون ادارت متولی از جمله شهرداری و منابع طبیعی برای تملک زمین موزه تاریخی طبیعی استان محیط زیست را پاس کاری می‌کنند.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: می‌طلبد با توجه به غنای بالای گونه‌های جانوری و گیاهی در این استان که بخشی از آن‌ها در حال انقراض هستند، به مقوله تأسیس موزه تاریخ طبیعی این استان با جدیت نگاه شود.
موزه تاریخ طبیعی و تنوع زیستی مکانی است که انواع گونه‌های گیاهی و جانوری یک کشور، استان و یا منطقه در آن نگهداری می‌شود و بهترین مکان برای بازدید گردشگران و مسافران از این گونه‌ها به شمار می‌رود.
اشتغالزایی، جذب سرمایه‌گذاران، آموزش دانشجویان برای دوره‌های تخصصی وارزش طبیعت و گونه‌های جانوری تنها بخشی از فواید احداث این موزه به شمار می‌رود. اداره‌کل محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد ۳۱۲ هزار هکتار از وسعت استان‌های کهگیلویه و بویراحمد، اصفهان و خوزستان را مدیریت می‌کند و یک پارک ملی، هفت منطقه حفاظت شده و پنج منطقه شکار ممنوع را تحت مدیریت دارد. ذخیره‌گاه زیست‌کره دنا با مساحت بیش از ۲۵۵ هزار هکتار یازدهمین ذخیره‌گاه زیست کره کشور و پانصد و پنجاهمین ذخیره‌گاه زیست کره در شبکه ذخیره‌گاه‌های کره زمین محسوب می‌شود که ثبت بین‌المللی شده است. ۳۳۱ گونه مهره‌دار در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود دارد که حدود ۲۰ درصد مهره‌داران کشور را شامل می‌شود و علاوه بر این ۲۲ درصد پستانداران کشور، ۴۵ درصد پرندگان، هشت درصد خزندگان، ۱۳ درصد دوزیستان و هشت درصد ماهیان کشور و همچنین حدود ۲۰ درصد گونه‌های گیاهان دارویی کشور در بخشی از ذخیره‌گاه زیست کره دنا شناسایی شده است.