تاریخ انتشار
چهارشنبه ۲۶ بهمن ۱۴۰۱ ساعت ۲۱:۰۹
کد مطلب : ۴۵۸۵۰۶
ماجرای افشاگری آیت‌الله خامنه‌ای/ چه کسی می‌خواست هواپیماهای ایران را بفروشد؟
۰
کبنا ؛اظهارات امروز رهبری نشان داد هر چند اعضای دولت موقت تلاش داشتند F۱۴ها را به آمریکا بازگردانند اما، مسایل دفاعی و نظامی کشور هیچ‌گاه حتی در روزها و ماه‌های نخست انقلاب شوخی‌بردار و قابل تسامح نبوده و این نگرش تا امروز ادامه دارد.
به گزارش کبنا، حضرت آیت الله خامنه‌ای روز چهارشنبه در بخش‌هایی از سخنان خود در دیدار هزاران تن از مردم تبریز با اشاره به حملات و شبهات مکرر دشمن درباره ضرورتِ نداشتن توان نظامی ایران گفتند: اولاً کشوری که این همه دشمن دارد باید به فکر خودش و ملتش باشد همچنان‌که اوایل انقلاب وقتی فهمیدم عده‌ای می‌خواهند هواپیماهای F۱۴ را بفروشند، به سرعت مصاحبه و افشاگری کردم و آن حرکت ناکام ماند.
رهبر انقلاب تأکید کردند: براساس عقل و شرع، جهات دفاعی را کاملاً مورد توجه قرار داده‌ایم و بر اساس حکم قرآن، در آینده نیز هرچه می‌توانیم در این عرصه تلاش خواهیم کرد.
این برای اولین بار نیست که رهبری به موضوع تلاش عده‌ای در داخل و آمریکا برای بازگرداندن جنگنده‌های F۱۴ اشاره می‌کنند.
ایشان در بهمن ۱۳۹۴ در بیاناتشان گفته بودند، "بعد از انقلاب هم یک عده‌ای می‌خواستند اف‌چهارده‌ها را که تازه خریده بودند، برگردانند که به حول‌وقوّه‌ی الهی نگذاشتیم؛ می‌خواستند برگردانند تا همین ابزار هم نباشد."
یکی از نکات قابل توجه بیانات امروز و هفت سال پیش رهبری در این است که ایشان به موضوع تلاش برای بازگرداندن F۱۴ها برای تاکید بر ابتکار و اقتدار نیروی هوایی و تلاش برای به روز کردن توان نظامی در این حوزه است.بسیاری از قراردادهای اجرا شده و نیمه تمام در ابتدای انقلاب تحت تاثیر فضای انقلابی بعضا لغو شده یا پیگیری نشد. اما توجه به توان نظامی و دفاعی کشور در همان روزهای قابل تامل است. بسیاری بر این نظر بودند، هر آنچه از سوی آمریکا اعمال شده بود یا قراردادهای منعقد شده با آمریکا و دیگر هم‌پیمانانش در چارچوب نظام استکباری باید ملغی شوند اما در این میان بودند کسانی که تلاش داشتند برخی قراردادهای حساس و استراتژیک را در راستای منافع کشور حفظ کنند.
آن طور که رهبری امروز چهارشنبه به آن اشاره کردند این حساسیت تا جایی بوده است که ایشان در سال ۵۸ در مخالفت با تلاش‌ها برای بازگرداندن F۱۴ ها دست به "افشاگری" و "مصاحبه" زدند تا این اقدام ناکام ماند.
با سقوط حکومت پهلوی، یکی از وظایفی که متوجه دولت موقت بود، لغو قراردادهای استعماری و از جمله قراردادهای نظامی بود. در همین رابطه بسیاری از قراردادهای نفتی و نظامی ملغی شد. لغو قراردادهای تسلیحاتی با ایالات متحده آمریکا شامل خرید جنگنده‌های F۱۶، آواکس و ناوشکن‌های جنگی که با حجم نزدیک به ۹ میلیارد دلار بود و لغو قراردادهای دیگر با مستشاران نظامی آمریکا از جمله آنها بود. در این میان حتی قراردادهایی که مبالغ آنها پرداخته شده بود نیز مورد بحث بود که مهمترین آنها جنگنده‌های F۱۴ بود.
اما موضوع بازگرداندن جنگنده‌های F۱۴ از جمله مسایلی بود که به محل اختلاف جدی انقلابیون تبدیل شد. اعضای دولت موقت مصرانه خواستار بازگرداندن یا فروختن این جنگنده‌ها به آمریکا یا به هر کشوری که خواستار آنها باشند، بودند و در سوی دیگر آن، یاران انقلابی امام به شدت این اتفاق را برای امنیت و مصالح کشور خطرناک می‌دیدند.
برخی از اعضای دولت موقت معتقد بودند که این اقدام کاملاً مبتنی بر دیدگاه‌های امام است. امام (ره) در برخی بیانات خود هواپیماهایی که شاه در قبال اهدای نفت به غربی‌ها دریافت کرده بود را "آهن" خطاب کرده بودد و گفته بود که «همه این قراردادهایی که [منعقد] کردند، قرارداد اسلحه [منعقد] کردند، باطل است. بیایند پول ما را بدهند و آهن‌هایشان را ببرند. نفت ما را بردید پولش را بدهید؛ آهن‌هایتان را هم ببرید مال خودتان. اما یاران نزدیک امام معتقد بودند، منظور امام از این هواپیماها، نه جنگنده‌های نظامی که هواپیماهای گران‌قیمت مسافرتی بود که دولت پهلوی در ازای وجه‌المعامله نفت از غربی‌ها خریده بود.
البته دولت موقت استدلال‌های مالی و فنی دیگری هم درباره به کارگیری و استفاده و نگهداری این جنگنده‌ها مطرح می‌کردند. آنها معتقد بودند هم نگهداری F۱۴ها هزینه‌بردار است. علاوه بر این معتقد بودند ون جمهوری اسلامی سیاست تهاجمی ندارد نیازی به این نوع از جنگنده‌ها نیست و ضروری است که توان نظامی ایران صرفا دفاعی باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۵۸ و در مخالفت با اعضای دولت موقت مبنی بر هزینه‌دار بودن نگهداری هواپیماهای F۱۴ و بازپس دادن آن به آمریکا در مصاحبه‌ای مطرح می‌کنند که "به‌هیچ‌وجه جایز نمی‌دانیم با وجود دشمنان سوگند خورده خود در منطقه و دولت‌های ارتجاعی وابسته به امپریالیسم غافل بمانیم. ما به نیروی دفاعی کاملی نیازمندیم حتی برای جلوگیری از تجاوزات امپریالیسم که به آسانی با حضور دولت‌های غاصب در منطقه قابل تصور است لازم است که ما قدرت تهاجمی نیز داشته باشیم."
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در گفت‌وگویی در پی طرح این مساله به کیهان گفته بودند: تردیدی نداریم که دولت آمریکا با وضع کنونی ما به لغو برخی از قراردادهای گذشته به‌شدت تمایل دارد و بعضی از مقدورات نظامی ما را برای خود خطر بالقوه به حساب می‌آورد و بنابراین و به همین دلیل ما در مورد لغو قراردادها باید بسیار محتاطانه و دوراندیشانه برخورد کنیم. تا وقتی به مرحله‌ی خودکفایی نرسیده‌ایم ناچاریم تجهیزات نظامی و قطعات یدکی تجهیزات موجود را از خارج وارد کنیم. اما مهم آن است که در چگونگی قرارداد و نیز طرف قرارداد یعنی آن دولتی که از او نیازمندی‌های خودمان را خواهیم خواست ترتیبی اتخاذ کنیم که ایجاد وابستگی نکند. دولت‌های فروشنده تجهیزات نظامی هم در شرایطی نیستند که بتوانند ما را به قبول یک قرارداد تحمیلی وادار کنند.
هم‌چنین حجت الاسلام حسن روحانی که در سال ۵۸ در ستاد ارتش مسئولیت داشته است در کتاب خاطرات خود می‌گوید: از آنجا که من در جریان این کار بودم، تردید ندارم که موضوع فروش جنگنده‌های F۱۴ طرحی بوده که آمریکایی‌ها طراحی کرده بودند و با فریب دولت موقت، طرح آن را به شورای انقلاب برده بودند تا فروش هواپیماها را به تصویب شورای انقلاب برسانند. بعدها که صورت مذاکرات شورای انقلاب را درباره موضوع مزبور مطالعه کردم، دیدم که آقای بازرگان و یزدی اصرار داشتند که هواپیماهای F۱۴ به آمریکا پس داده شود، ولی در مقابل، دکتر بهشتی، آیت الله خامنه‌ای و آقای هاشمی با پافشاری گفته‌اند که این تصمیم درست نیست و ما باید هواپیماها را حفظ کنیم. به این ترتیب خوشبختانه جلوی این کار گرفته شد و این خیانت تحقق پیدا نکرد.»
روحانی شرح داده است که "متوجه شدیم این کار مانند پس دادن [قرارداد] هواپیماهای F۱۶در زمان بختیار، خیانت بسیار بزرگی است که باید جلوی آن را گرفت. تصمیم مشابهی درباره نیروگاه اتمی بوشهر [توسط دولت موقت] اتخاذ شد که کار راه‌اندازی آن را متوقف کرد. آمریکایی ها نمی‌خواستند سلاح‌های مدرن و استراتژیک در اختیار ایران باشد. در این میان، فقط هواپیماهای F۱۴ در دست ایران بود که آن را هم می‌خواستند پس بگیرند. زیرا در خاورمیانه فقط ایران از این نوع هواپیماها در اختیار داشت، حتی اسرائیل و عربستان هم از این نوع هواپیماها نداشتند.
مرحوم هاشمی رفسنجانی هم در این‌باره در خاطرات خود گفته است: "... بختیار در آخرین روزهای صدارت خود، با هماهنگی آمریکایی‌ها برخی از این قراردادها [با آمریکا] را که در ارتباط با خرید تسلیحات نظامی بود و پول اغلب آنها پرداخت شده بود، بنا به درخواست آمریکایی‌ها، لغو و از این بابت ضرر و زیان‌های جبران ناپذیری به کشور وارد کرده بود، که بعد از پیروزی انقلاب و استقرار دولت موقت نیز چنین کاری از طرف برخی از اعضای دولت و بعضی از گروه‌های سیاسی با جدیت و به بهانه‌های مختلف پیگیری می‌شد... در این زمینه حتی زمزمه هایی در ارتباط با عودت دادن هواپیماهای جنگنده بسیار مهم F۱۴ نیز مطرح شد... [موضوع] در شورای انقلاب مطرح و... از مسأله‌ای که ادامه آن می‌رفت تا خساراتی عمده به منافع ملی ما بزند، جلوگیری شد."
هاشمی رفسنجانی در مصاحبه در سال ۱۳۸۲ برای کتاب «هاشمی بدون روتوش» گفت: «آقای یزدی و دوستانشان پیشنهاد کردند که F۱۴ ها را پس بدهیم. می‌گفتند پرهزینه است...می‌گفتند جنگی که نداریم، بهتر است این هواپیماها را پس بدهیم یا بفروشیم. البته اگر این کار می‌شد، خیانت بزرگی بود.»
با وجود اینکه دولت موقت استدلال‌هایی مبتنی بر رای و نظر امام را دلیل تلاش خود در این رابطه عنوان می‌کرد در آن سو، افرادی که اتفاقا یاران امام و روحانیونی بدون آموزش نظامی محسوب می‌شدند، آینده‌نگرانه با تاکید بر منافع ملی و کلان کشور، یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین ابزارهای نظامی منحصر به فرد در زمان خود و سال‌های بعد از آن را حفظ کردند.
بدون شک فروش جنگنده‌های F۱۴ در روزها و ماه‌های ابتدایی انقلاب، قدرت هوایی ارتش ایران را در مهمترین منطقه استراتژیک دنیا تا حد بسیار زیادی از بین می‌برد و شاید این مساله سرنوشت جنگ هشت ساله را به طور کلی تغییر می‌داد. این جنگنده‌ها در حفظ آسمان کشور در جنگ و حفاظت از مراکز حساس و حیاتی بسیار حایز اهمیت بودند.
همان‌طور که رهبری روز چهارشنبه در سخنانشان اشاره کردند، در ۴۴ سال گذشته در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت، جاده سازی و سد سازی و عرصه‌های دیگر، چندین برابر امور دفاعی در کشور کار و سرمایه‌گذاری شده است اما سوزن دشمن و مراکز تبلیغاتی و رسانه‌های‌شان بر روی توان موشکی و پهپادی ایران گیر کرده است. آنها در ظاهر تلاش دارند توان ایران را کم و ضعیف جلوه دهند و از سویی در صدد از بین بردن آن به انحا مختلف هستند.
به گزارش کبنا، حضرت آیت الله خامنه‌ای روز چهارشنبه در بخش‌هایی از سخنان خود در دیدار هزاران تن از مردم تبریز با اشاره به حملات و شبهات مکرر دشمن درباره ضرورتِ نداشتن توان نظامی ایران گفتند: اولاً کشوری که این همه دشمن دارد باید به فکر خودش و ملتش باشد همچنان‌که اوایل انقلاب وقتی فهمیدم عده‌ای می‌خواهند هواپیماهای F۱۴ را بفروشند، به سرعت مصاحبه و افشاگری کردم و آن حرکت ناکام ماند.
رهبر انقلاب تأکید کردند: براساس عقل و شرع، جهات دفاعی را کاملاً مورد توجه قرار داده‌ایم و بر اساس حکم قرآن، در آینده نیز هرچه می‌توانیم در این عرصه تلاش خواهیم کرد.
این برای اولین بار نیست که رهبری به موضوع تلاش عده‌ای در داخل و آمریکا برای بازگرداندن جنگنده‌های F۱۴ اشاره می‌کنند.
ایشان در بهمن ۱۳۹۴ در بیاناتشان گفته بودند، "بعد از انقلاب هم یک عده‌ای می‌خواستند اف‌چهارده‌ها را که تازه خریده بودند، برگردانند که به حول‌وقوّه‌ی الهی نگذاشتیم؛ می‌خواستند برگردانند تا همین ابزار هم نباشد."
یکی از نکات قابل توجه بیانات امروز و هفت سال پیش رهبری در این است که ایشان به موضوع تلاش برای بازگرداندن F۱۴ها برای تاکید بر ابتکار و اقتدار نیروی هوایی و تلاش برای به روز کردن توان نظامی در این حوزه است.بسیاری از قراردادهای اجرا شده و نیمه تمام در ابتدای انقلاب تحت تاثیر فضای انقلابی بعضا لغو شده یا پیگیری نشد. اما توجه به توان نظامی و دفاعی کشور در همان روزهای قابل تامل است. بسیاری بر این نظر بودند، هر آنچه از سوی آمریکا اعمال شده بود یا قراردادهای منعقد شده با آمریکا و دیگر هم‌پیمانانش در چارچوب نظام استکباری باید ملغی شوند اما در این میان بودند کسانی که تلاش داشتند برخی قراردادهای حساس و استراتژیک را در راستای منافع کشور حفظ کنند.
آن طور که رهبری امروز چهارشنبه به آن اشاره کردند این حساسیت تا جایی بوده است که ایشان در سال ۵۸ در مخالفت با تلاش‌ها برای بازگرداندن F۱۴ ها دست به "افشاگری" و "مصاحبه" زدند تا این اقدام ناکام ماند.
با سقوط حکومت پهلوی، یکی از وظایفی که متوجه دولت موقت بود، لغو قراردادهای استعماری و از جمله قراردادهای نظامی بود. در همین رابطه بسیاری از قراردادهای نفتی و نظامی ملغی شد. لغو قراردادهای تسلیحاتی با ایالات متحده آمریکا شامل خرید جنگنده‌های F۱۶، آواکس و ناوشکن‌های جنگی که با حجم نزدیک به ۹ میلیارد دلار بود و لغو قراردادهای دیگر با مستشاران نظامی آمریکا از جمله آنها بود. در این میان حتی قراردادهایی که مبالغ آنها پرداخته شده بود نیز مورد بحث بود که مهمترین آنها جنگنده‌های F۱۴ بود.
اما موضوع بازگرداندن جنگنده‌های F۱۴ از جمله مسایلی بود که به محل اختلاف جدی انقلابیون تبدیل شد. اعضای دولت موقت مصرانه خواستار بازگرداندن یا فروختن این جنگنده‌ها به آمریکا یا به هر کشوری که خواستار آنها باشند، بودند و در سوی دیگر آن، یاران انقلابی امام به شدت این اتفاق را برای امنیت و مصالح کشور خطرناک می‌دیدند.
برخی از اعضای دولت موقت معتقد بودند که این اقدام کاملاً مبتنی بر دیدگاه‌های امام است. امام (ره) در برخی بیانات خود هواپیماهایی که شاه در قبال اهدای نفت به غربی‌ها دریافت کرده بود را "آهن" خطاب کرده بودد و گفته بود که «همه این قراردادهایی که [منعقد] کردند، قرارداد اسلحه [منعقد] کردند، باطل است. بیایند پول ما را بدهند و آهن‌هایشان را ببرند. نفت ما را بردید پولش را بدهید؛ آهن‌هایتان را هم ببرید مال خودتان. اما یاران نزدیک امام معتقد بودند، منظور امام از این هواپیماها، نه جنگنده‌های نظامی که هواپیماهای گران‌قیمت مسافرتی بود که دولت پهلوی در ازای وجه‌المعامله نفت از غربی‌ها خریده بود.
البته دولت موقت استدلال‌های مالی و فنی دیگری هم درباره به کارگیری و استفاده و نگهداری این جنگنده‌ها مطرح می‌کردند. آنها معتقد بودند هم نگهداری F۱۴ها هزینه‌بردار است. علاوه بر این معتقد بودند ون جمهوری اسلامی سیاست تهاجمی ندارد نیازی به این نوع از جنگنده‌ها نیست و ضروری است که توان نظامی ایران صرفا دفاعی باشد.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در سال ۱۳۵۸ و در مخالفت با اعضای دولت موقت مبنی بر هزینه‌دار بودن نگهداری هواپیماهای F۱۴ و بازپس دادن آن به آمریکا در مصاحبه‌ای مطرح می‌کنند که "به‌هیچ‌وجه جایز نمی‌دانیم با وجود دشمنان سوگند خورده خود در منطقه و دولت‌های ارتجاعی وابسته به امپریالیسم غافل بمانیم. ما به نیروی دفاعی کاملی نیازمندیم حتی برای جلوگیری از تجاوزات امپریالیسم که به آسانی با حضور دولت‌های غاصب در منطقه قابل تصور است لازم است که ما قدرت تهاجمی نیز داشته باشیم."
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در گفت‌وگویی در پی طرح این مساله به کیهان گفته بودند: تردیدی نداریم که دولت آمریکا با وضع کنونی ما به لغو برخی از قراردادهای گذشته به‌شدت تمایل دارد و بعضی از مقدورات نظامی ما را برای خود خطر بالقوه به حساب می‌آورد و بنابراین و به همین دلیل ما در مورد لغو قراردادها باید بسیار محتاطانه و دوراندیشانه برخورد کنیم. تا وقتی به مرحله‌ی خودکفایی نرسیده‌ایم ناچاریم تجهیزات نظامی و قطعات یدکی تجهیزات موجود را از خارج وارد کنیم. اما مهم آن است که در چگونگی قرارداد و نیز طرف قرارداد یعنی آن دولتی که از او نیازمندی‌های خودمان را خواهیم خواست ترتیبی اتخاذ کنیم که ایجاد وابستگی نکند. دولت‌های فروشنده تجهیزات نظامی هم در شرایطی نیستند که بتوانند ما را به قبول یک قرارداد تحمیلی وادار کنند.
هم‌چنین حجت الاسلام حسن روحانی که در سال ۵۸ در ستاد ارتش مسئولیت داشته است در کتاب خاطرات خود می‌گوید: از آنجا که من در جریان این کار بودم، تردید ندارم که موضوع فروش جنگنده‌های F۱۴ طرحی بوده که آمریکایی‌ها طراحی کرده بودند و با فریب دولت موقت، طرح آن را به شورای انقلاب برده بودند تا فروش هواپیماها را به تصویب شورای انقلاب برسانند. بعدها که صورت مذاکرات شورای انقلاب را درباره موضوع مزبور مطالعه کردم، دیدم که آقای بازرگان و یزدی اصرار داشتند که هواپیماهای F۱۴ به آمریکا پس داده شود، ولی در مقابل، دکتر بهشتی، آیت الله خامنه‌ای و آقای هاشمی با پافشاری گفته‌اند که این تصمیم درست نیست و ما باید هواپیماها را حفظ کنیم. به این ترتیب خوشبختانه جلوی این کار گرفته شد و این خیانت تحقق پیدا نکرد.»
روحانی شرح داده است که "متوجه شدیم این کار مانند پس دادن [قرارداد] هواپیماهای F۱۶در زمان بختیار، خیانت بسیار بزرگی است که باید جلوی آن را گرفت. تصمیم مشابهی درباره نیروگاه اتمی بوشهر [توسط دولت موقت] اتخاذ شد که کار راه‌اندازی آن را متوقف کرد. آمریکایی ها نمی‌خواستند سلاح‌های مدرن و استراتژیک در اختیار ایران باشد. در این میان، فقط هواپیماهای F۱۴ در دست ایران بود که آن را هم می‌خواستند پس بگیرند. زیرا در خاورمیانه فقط ایران از این نوع هواپیماها در اختیار داشت، حتی اسرائیل و عربستان هم از این نوع هواپیماها نداشتند.
مرحوم هاشمی رفسنجانی هم در این‌باره در خاطرات خود گفته است: "... بختیار در آخرین روزهای صدارت خود، با هماهنگی آمریکایی‌ها برخی از این قراردادها [با آمریکا] را که در ارتباط با خرید تسلیحات نظامی بود و پول اغلب آنها پرداخت شده بود، بنا به درخواست آمریکایی‌ها، لغو و از این بابت ضرر و زیان‌های جبران ناپذیری به کشور وارد کرده بود، که بعد از پیروزی انقلاب و استقرار دولت موقت نیز چنین کاری از طرف برخی از اعضای دولت و بعضی از گروه‌های سیاسی با جدیت و به بهانه‌های مختلف پیگیری می‌شد... در این زمینه حتی زمزمه هایی در ارتباط با عودت دادن هواپیماهای جنگنده بسیار مهم F۱۴ نیز مطرح شد... [موضوع] در شورای انقلاب مطرح و... از مسأله‌ای که ادامه آن می‌رفت تا خساراتی عمده به منافع ملی ما بزند، جلوگیری شد."
هاشمی رفسنجانی در مصاحبه در سال ۱۳۸۲ برای کتاب «هاشمی بدون روتوش» گفت: «آقای یزدی و دوستانشان پیشنهاد کردند که F۱۴ ها را پس بدهیم. می‌گفتند پرهزینه است...می‌گفتند جنگی که نداریم، بهتر است این هواپیماها را پس بدهیم یا بفروشیم. البته اگر این کار می‌شد، خیانت بزرگی بود.»
با وجود اینکه دولت موقت استدلال‌هایی مبتنی بر رای و نظر امام را دلیل تلاش خود در این رابطه عنوان می‌کرد در آن سو، افرادی که اتفاقا یاران امام و روحانیونی بدون آموزش نظامی محسوب می‌شدند، آینده‌نگرانه با تاکید بر منافع ملی و کلان کشور، یکی از مهمترین و کلیدی‌ترین ابزارهای نظامی منحصر به فرد در زمان خود و سال‌های بعد از آن را حفظ کردند.
بدون شک فروش جنگنده‌های F۱۴ در روزها و ماه‌های ابتدایی انقلاب، قدرت هوایی ارتش ایران را در مهمترین منطقه استراتژیک دنیا تا حد بسیار زیادی از بین می‌برد و شاید این مساله سرنوشت جنگ هشت ساله را به طور کلی تغییر می‌داد. این جنگنده‌ها در حفظ آسمان کشور در جنگ و حفاظت از مراکز حساس و حیاتی بسیار حایز اهمیت بودند.
همان‌طور که رهبری روز چهارشنبه در سخنانشان اشاره کردند، در ۴۴ سال گذشته در حوزه‌های مختلف از جمله صنعت، جاده سازی و سد سازی و عرصه‌های دیگر، چندین برابر امور دفاعی در کشور کار و سرمایه‌گذاری شده است اما سوزن دشمن و مراکز تبلیغاتی و رسانه‌های‌شان بر روی توان موشکی و پهپادی ایران گیر کرده است. آنها در ظاهر تلاش دارند توان ایران را کم و ضعیف جلوه دهند و از سویی در صدد از بین بردن آن به انحا مختلف هستند.
