زلزله ظریف / ماجرای فایل صوتی ظریف چیست؟ ( + فیلم )

فایل مرتبط کبنا ؛انتشار یک فایل صوتی سه ساعت فضای سیاسی ایران را لرزاند. این فایل صوتی حاوی گفت‌وگوی تاریخی سعید لیلاز روزنامه‌نگار اصلاح طلب با محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه است.
  
این فایل سه ساعته که با عنوان تاریخ شفاهی دولت تدبیر و امید ضبط شده، مورد توجه ویژه رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور قرار گرفته و فایل کامل آن را منتشر کردند.
به گزارش فرارو وزارت خارجه در همان ساعت ابتدایی انتشار فایل آن را تقطیع شده خواند و اعلام کرد که در صورت موافقت نهادهای ذیربط کل گفتگوی ۷ ساعته منتشر خواهد شد.
سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت خارجه انتشار این فایل را بی‌اخلاقی سیاسی دانست.
سخنگوی وزارت خارجه در این رابطه گفت: «آنچه منتشر شده به هیچ وجه از ابتدا یک مصاحبه نبود و قرار هم نبود مصاحبه باشد و یک گفت‌وگوی رسانه‌ای نبود. یک گفت‌وگو در چارچوب گفت‌وگوهای معمول و محرمانه‌ای است که در داخل دولت انجام می‌شود.»
او افزود: توافق دوجانبه برای حفظ محرمانگی بوده است. وزارت خارجه در انتخاب تیم مذاکره کننده، عوامل و نگهداری فایل‌ها هیچ نقشی نداشته و اینکه چه کسانی چگونه و چرا چنین کرده‌اند، نمی‌دانیم. آن‌چه ظریف گفته باید به صورت کلی دیده شود و گزینشی نباشد. یک امر غیرقانونی اتفاق افتاده و مجاری آن باید بررسی کنند.
نکته مهم دیگر بود که ساعتی پیش از انتشار این مصاحبه جنجالی برخی رسانه‌ها خبر از آن دادند که محمدجواد ظریف نامه‌ای به رهبر معظم انقلاب نوشته و خواستار کاهش فشارها بر تیم مذاکره کننده هسته‌ای شده است. براساس گزارش‌ها ظریف تاکید کرده که در انتخابات ریاست جمهوری نامزد نخواهد شد.
ظریف چه گفت؟
مصاحبه سه ساعته ظریف و سعید لیلاز پر از نکته‌های تاریخی و با اهمیت درباره دیپلماسی ایران در دولت یازدهم و دوازدهم و حتی پیش از آن است.
ظریف در این مصاحبه سخنان صریحی را مطرح می‌کند که می‌توان آن را پشت پرده دیپلماسی ایران دانست.
شاید بتوان گفت مهمترین بخش سخنان ظریف روایت عجیب و بسیار مهم او از نقش تخریبی روسیه در مذاکرات هسته‌ای است. در حالی که این تصور وجود دارد که روسیه طی سال‌های اخیر از ایران در مذاکرات حمایت کرده، وزیر خارجه حرف‌های دیگری می‌زند.
ظریف با اشاره به مذاکرات برجام که بخش بیشتر گفت و گو حول آن قرار داشت، اظهار کرد: «از روزی که برجام نهایی شد٬ ۲۳ تیر ۹۴ تا روزی که برجام نهایی شد یعنی ۲۶ دی ۹۴، یعنی طی حدود شش ماه اقدامات فراوانی برای زمین‌گیر شدن برجام صورت گرفت.»
وزیر امور خارجه با بیان اینکه اراده روسیه مبنی بر این بود که برجام صورت نگیرد، گفت: «به نفع روسیه بود که روابط ما با غرب بحرانی نشود٬ اما نمی‌خواست که این رابطه عادی شود.»
ظریف در ادامه به ذکر خاطراتی از دوران مذاکرات هسته‌ای پرداخت و گفت: «روس‌ها فکر نمی‌کردند برجام به نتیجه برسد؛ در هفته آخر که دیدند ممکن است برجام به نتیجه برسد٬ شروع کردند به کارشکنی.»
او ادامه داد در مذاکرات برجام روسیه و فرانسه پیشنهاد داده بودند تا ما هر شش ماه یک بار دوباره از شورای امنیت برای ادامه برجام رأی بگیریم.
وزیر خارجه به سفر سرلشکر شهید قاسم سلیمانی در تابستان سال ۹۴ به روسیه اشاره کرد.
ظریف گفت: «سردار سلیمانی در شرایط بد سوریه یعنی سال ۹۳ درخواست سفر به روسیه کرد تا این کشور را متقاعد به حضور بیشتر در سوریه کند. اما روسیه بعد از امضای برجام قبول کرد به سوریه برود.»
وزیر امور خارجه ادامه داد: «ما ادعا می‌کنیم که آقای سلیمانی پوتین را به جنگ کشید. اما پوتین تصمیمش را گرفته بود. پوتین وارد جنگ شد، اما با نیروی هوایی، اما نیروی زمینی ایران را هم به جنگ کشید. ما تا آن زمان نیروی زمینی نداشتیم. سوری‌ها و اعراب و افغانی‌ها و داوطلبان بود.»
بخش بحث برانگیز دیگر اظهارات ظریف آنجا بود که او درباره سقوط هواپیمای اوکراینی سخن می‌گوید. ظریف می‌گوید: صبح چهارشنبه هواپیمای اوکراینی را زدند٬ من ظهر جمعه رفتم جلسه ویژه دبیرخانه شورای امنیت و عرض کردم که حالا دنیا می‌گوید موشک خورده است اگر واقعاً موشک خورده است بگوید تا ببینم چطور می‌توانیم علاج کنیم. خدا شاهد است آنگونه با من برخورد کردند که انگار کفر ابلیس گفتم.
ظریف در این گفت‌وگو حمله به سفارت عربستان را “خیانت” توصیف می‌کند. او گفته پس از آمریکایی‌ها از حمله به عین الاسد خبردار شده است.

انتشار فایل صوتی ظریف به نفع کیست، به ضرر کیست؟
همچنین رویداد 24 دراین‌باره می‌نویسد: برای پاسخ به این سؤال که انتشار فایل ابتدا باید بدانیم چه جریانی عامل افشای این فایل صوتی که ظریف به صراحت بارها در آن بر لزوم عدم انتشار تاکید می‌کند دست داشته است. گفتگوی مذکور توسط تیمی متشکل از حسام الدین آشنا و محمود واعظی تحت عنوان تاریخ شفاهی دولت‌ها ضبط شده و مشابه این گفتگو با سایر وزرای دولت نیز انجام شده است. بر اساس پروتکلهای وزارت خارجه و به اذعان سعید خطیب زاده فایل صوتی این گفتگو که قرار بوده دست کم تا پایان دولت حسن روحانی بخش‌هایی از آن و تا مدتی نامعلوم بخش‌های دیگری از آن محرمانه باقی بماند، در دست وزارت امور خارجه بوده است. به این ترتیب انگشت اولیه اتهام به سمت این دو گروهی است که به فایل صوتی دسترسی داشته‌اند اما حوادثی همچون سرقت اسناد مهم هسته‌ای و ترورها و خرابکاری‌های مکرر آژانس‌های جاسوسی جهان در ایران نشان داده که دستگاه‌های حاکمیتی کشور پر از رخنه‌های امنیتی است. از این رو همواره باید دست داشتن جریان سومی در افشای اسناد کشور را مد نظر قرار داد.
انتشار این فایل در آستانه انتخابات ریاست جمهوری و در شرایطی که احتمال می‌رود محمدجواد ظریف یکی از کاندیداهای اصلی رقابت انتخاباتی باشد، بی‌تردید بی‌ارتباط با اهداف انتخاباتی نیست.
ظریف در بخشی از فایل صوتی به حمایت بخش قابل توجهی از حاکمیت از رویکردهایی در سیاست خارجی حرف میزند که منجر به تحریم ایران می‌شوند. او می‌گوید: بخش زیادی از حاکمیت مثل متکی و احمدی نژاد فکر می‌کنند. جامعه تصمیم گرفته رأی ندهد و شکایت ۲۲۱ نفر عضو مجلس از برجام، روحانی و ظریف نتیجه رأی ندادن مردم بوده است.
ظریف می‌گوید من برای اینکه مردم سال ۹۸ پای صندوق رأی بیایند تلاش کردم. شرکت نکردن در انتخابات نتیجه‌ای دارد و نتیجه آن درخواست ۲۲۱ نماینده برای زندانی شدن من و روحانی است.
او حضور مردم را مایه امنیت ملی می‌خواند و می‌گوید چرا ما اهمیت مردم را نادیده گرفته‌ایم؟ سعید لیلاز در پایان مصاحبه خطاب به ظریف می‌گوید شاید خرداد ۱۴۰۰ او در کسوت معاون اول یا رئیس جمهور یا در خانه پیژامه به پا باشد؛ ظریف اضافه می‌کند «شاید در جای دیگر راه راه به تن»
از میان چهار گزینه‌ای که مجری مصاحبه و شخص ظریف برای آینده سیاسی او ترسیم کرده‌اند؛ دو اثر به عنوان اثر درپی انتشار این فایل صوتی قابل پیش بینی است: «رد صلاحیت محمد جواد ظریف در انتخابات ریاست جمهوری» و «تأثیر منفی اظهارات ظریف درباره نقش روسیه در شکست احیای برجام و سیاست‌های داخلی کشور بر مذاکرات کنونی وین.» در آستانه احیای برجام باید پرسید که شکست برجام به خاطر نگرانی روسیه از این سخنان، به نفع کدام جریان است؟
واکنش‌ها
مایک پمپئو وزیر خارجه سابق آمریکا با انتشار توئیتی به انتشار فایل صوتی ظریف واکنش نشان داد. وی با بازنشر گزارش نیویورک تایمز درباره محتوای فایل صوتی منتشر شده وزیر خارجه ایران، درباره آن نوشت: «حمله دقیق دولت ما علیه قاسم سلیمانی تأثیر گسترده‌ای بر ایران و خاورمیانه داشته. اگر حرف من را قبول ندارید از ظریف بپرسید. رئیس جمهوری بایدن همچنان فکر می‌کند این یک اشتباه بود.»
پس از انتشار این مصاحبه طبیعتاً فضای افکار عمومی درباره آن ملتهب شد. اصولگرایان به شدت از آن ناراضی‌اند و در رسانه‌ها و شبکه‌های اجتماعی علیه ظریف اظهار نظر می‌کنند.
آن‌ها معتقدند که ظریف خط قرمزها را رد کرده است.
نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل ۹۰ مجلس در این رابطه گفت: “آقای ظریف پس از ۴۰ سال در حوزه دیپلماسی در جمهوری اسلامی ایران گویا هنوز متوجه خطوط قرمز نظام و خط مشی نظام در حوزه سیاست خارجی نیست.»
اما عطاءالله مهاجرانی وزیر اسبق فرهنگ و از سیاستمداران میانه رو در توئیتی به شدت از لو رفتن این فایل در دولت انتقاد کرد و نوشت: «حالا دولت و تدبیر و امید در فکر بقیه نوارهای گفتگو باشد. امیدوارم وزیر اطلاعات و دفاع و کشور و دبیر شورای عالی امنیت ملی اگر گفتگو کرده باشند جای نوارها امن باشد. پیداست موش تا انبار شما حفره زده است. وقتی ترتیب اینگونه مصاحبه‌ها را می‌دهید در فکر حفاظت اسناد هم باشید. تدبیر؟!»
مهدی نصیری نویسنده و محقق اصولگرا اظهارات ظریف را بازتابی از فروبستگی درون حاکمیت خواند و نوشت: صوت ظریف بار دیگر از معضل حاکمیت دوگانه ناشی از نزاع بین نهادهای انتخابی و انتصابی که تنش و اصطکاک بین آنها، ملت را لِه و کشور را در لبه پرتگاه قرار داده، پرده برداشت.