سینمای قدیم یاسوج زیر سایه «بیلهر» / حراج گیاهان دارویی و ترافیک سنگینی که مردم را آزار می‌دهد

کبنا ؛این چهارراه گویا از همان ابتدا شگون نداشت، به چهارراه سینمای یاسوج معروف شد، اما سینما را تخریب کردند و هنوز که هنوز است می‌گویند؛ چهار راه سینمای قدیم، ترافیک سنگینی هم در این چهارراه شاهد هستیم نه به این خاطر که رونق اقتصادی بالایی در آن برقرار است و یا مجتمع‌های بزرگی در آن سر به فلک کشیده شده است، تجمع فروشندگان گیاهان کوهی و دارویی در این نقطه از یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد ترافیک سنگینی را ایجاد کرده و گاهی هم درگیری اتفاق می‌افتد.
سرنوشت تلخ چهارراه معروف یاسوج این روزها به «بیلهر»، «کنگر» و ... گره خورده است، این روزها به جای اینکه مردم برای دریافت بلیط فیلم صف بکشند. برای به غارت بردن منابع گیاهی و دارویی این استان رقابت می‌کنند. در صورت به اتمام رسیدن دو پروژه مهم مجتمع فرهنگی و تجاری شهرداری یاسوج در محل سینمای قدیم و مجتمع بزرگ خدماتی، رفاهی و تفریحی سازمان تأمین اجتماعی در این نقطه از شهر قطعاً روزهای پرترافیک‌تری را در این چهار راه بخت برگشته خواهیم دید.
هدف از این مطلب موضوع چهار راه نیست، بلکه وجود فروشندگانی هستند که در واقع منابع گیاهی و دارویی این استان و شهرستان بویراحمد را به این شکل به حراج گذاشته‌اند و چهار راه فرهنگی سینما را اینگونه محل کاسبی و منفعت خودشان کرده‌اند.
کهگیلویه و بویراحمد به دلیل واقع شدن در میان رشته کوه زاگرس قطب گیاهان دارویی کشور است به طوری که گفته می‌شود بیش از 20 درصد پوشش جنگلی زاگرس و حدود 40 درصد گونه‌های دارویی کشور را در خود جای داده است. این استان با توجه به موقعیت اکولوژیکی و توپوگرافی خاص خود دارای پوشش گیاهی، جانوری و منابع حیاتی متنوعی است به گونه‌ای که هم اینک هفت منطقه حفاظت شده با وسعت 93 هزار و 660 هکتار، دنای شرقی با وسعت 28 هزار و 202 هکتار، خاییز سرخ با مساحت 33 هزار و 235 هکتار، خامی با وسعت 25 هزار و 671 هکتار، دیل با 10 هزار و 381 هکتار، سولک با 2 هزار 4287 هکتار و سیوک با 12 هزار 858 هکتار در این استان زیبای طبیعی وجود دارد.
اما واقعیت‌ها حکایت از نابودی پوشش جنگلی و مراتع استان دارد. پوشش گیاهی که می‌تواند با نفوذ دادن آب به درون زمین از خشکسالی و وقوع سیل جلوگیری کند هم اکنون بواسطه برداشت‌های بی رویه در معرض خطر نابودی قرار گرفته است.
چرای بی رویه دام و چیده شدن توسط افرادی که درآمدشان از راه این گیاهان تأمین می‌شود از جمله عوامل مؤثر در ریشه کن شدن مراتع است.
یکی از گونه‌های مرتعی کهگیلویه و بویراحمد بیلهر یا همان کندل کوهی است که در حال حاضر بخش زیادی از بازار فروشندگان گیاهان استان را به خود اختصاص می‌دهد.
گفته می‌شود بیلهر کاهنده کلسترول، فشار خون و محافظ آسیب‌های کبدی است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: یک دستگاه خودروی سایپا حامل محموله بیش از 10 هزار بوته گونه بیلهر توسط مأموران یگان حفاظت این استان توقیف شد.
محسن جعفری نژاد اظهار داشت: یک دستگاه خودروی سایپا حامل محموله بیلهر در ساعت 2 بامداد امروز توسط مأموران یگان حفاظت توقیف شده است.
وی افزود: گونه‌های کوهی و مرتعی گیاهی کهگیلویه و بویراحمد به دلیل سو استفاده برخی از سودجویان و تخریب کنندگان منابع طبیعی در حال انقراض است.
جعفری نژاد بیان کرد: پس از انعقاد تفاهم نامه همکاری اجرایی محیط زیست و منابع طبیعی در راستای استفاده از ظرفیت مشترک 2 دستگاه شب گذشته ساعت 2 بامداد ماموران یگان حفاظت محیط زیست استان با هوشیاری اقدام به توقف یک دستگاه خودروی سایپا در محور سرآبتاوه کردند.
مدیرکل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: از این خودرو بیش از 10 هزار بوته گونه بیلهر که از مناطق ییلاقی این استان توسط سودجویان برداشت شده بود.
این افراد قصد داشتند این محموله را به سمت شهرستان لردگان منتقل کنند.
وی ابراز داشت: با اقدام به موقع مأموران یگان حفاظت محیط زیست، سودجویان و مخربین منابع طبیعی پس از دستگیری به مقامات قضایی تحویل داده شدند.
جعفری نژاد به پایش شبانه روزی مناطق اشاره کرد و گفت: یگان حفاظت محیط زیست استان با تشکیل تیم‌هایی از اوایل اسفند 97 تا اواخر خرداد 98 به منظور جلوگیری از تخریب منابع ملی توسط سودجویان به طور شبانه روزی در مناطق حفاظت شده و آزاد استان گشت‌های کنترلی ویژه دارند.
کارشناس اقتصاد کشاورزی علل تخریب مراتع را به سه بخش مجزا شامل عوامل طبیعی، آثار دخالت مستقیم و غیر مستقیم انسان تقسیم بندی می‌کند.
علی خزایی می‌گوید: در بیشتر موارد شرایط طبیعی عامل اصلی خرابی مراتع است زیرا در شرایط طبیعی نامساعد، مراتع از لحاظ پوشش گیاهی فقیر و حساس می‌شود و در صورت چرای بی رویه از بین می‌رود.
به باور وی عوامل طبیعی می‌تواند از طریق کمبود و نامنظم بودن بارندگی‌ها، گرما و تبخیر شدید، اثر باد، جنس زمین و آب شور ایجاد شود.
خزایی عنوان می‌کند: انسان به راه‌های مختلف موجب تخریب مراتع می‌شود از جمله تبدیل مراتع به زمین‌های زراعتی که ممکن است است آبی یا دیم باشند.
وی معتقد است: استفاده بی رویه از طریق چرای بی موقع و بیش از اندازه باعث فقر پوشش گیاهی و خراب شدن وضعیت مراتع به شکل‌های مختلف می‌شود که این عامل از آثار بهره برداری غیر مستقیم انسان در خرابی مراتع است.
به اعتقاد خزایی، اگرچه موارد گفته شده علت تخریب مراتع است اما خود معلول علت‌های دیگر است که مهم‌ترین آن‌ها نبود سازمان و تشکیلات منسجم برای اداره مراتع کشور، نبود انگیزه ایجاد مالکیت بر اراضی ملی بوسیله کشاورزان و روستائیان و تبدیل مراتع به زمین‌های کشاورزی یا استفاده بیش از حد از آن است.
یک پژوهشگر که در زمینه تخریب منابع طبیعی و محیط زیست تحقیق کرده است می‌گوید: امروزه بهره برداری بی رویه از منابع طبیعی مانند پوشش گیاهی، آب و خاک اساسی‌ترین بخش اقتصاد ملی ایران را با مشکل مواجه کرده است این درحالی است که برای رشد مجدد درخت و جنگل صدها سال و برای جایگزینی خاک از بین رفته هزاران سال زمان لازم خواهد بود.
مهدی مؤمنی عنوان می‌کند: بهره برداری از طبیعت باید با استفاده از روش‌هایی انجام شود که کمترین میزان تخریب را بر این محیط‌ها تحمیل کند و تا مرزی انجام پذیرد که طبیعت توان بازسازی منابع خویش را پیدا کند.
به اعتقاد وی باید این واقعیت تلخ را پذیرفت که به دست انسان و شرایطی که او در کره زمین ایجاد کرده عرصه را بر حیات خود تنگ‌تر و برای نسل‌های آینده نیز سهمی از مواهب طبیعی باقی نخواهد گذاشت.
مؤمنی عنوان می‌کند: استفاده از منابع، بدون تهی کردن و لطمه زدن به آن یکی از ابعاد بسیار مهم توسعه پایدار و نشانه‌ای از توجه و تواضع انسان در برابر جهان طبیعی است.
به باور وی از نتایج مخرب دخالت انسان در محیط طبیعی و تغییر آن، بهره برداری بی رویه از پوشش گیاهی، نابودی منابع تجدید شونده، تغییر کاربری اراضی جنگلی و مرتعی و چرای بی رویه دام‌ها در مراتع است.
یکی از افرادی که در چهارراه سبزی فروشان شهر یاسوج اقدام به فروش این گیاهان می‌کند در این باره می‌گوید: هر سال در ماه‌های پایانی زمستان فروش گونه‌های گیاهی مانند بیلهر، کارده و کنگر را انجام می‌دهد.
این فرد تنها منبع درآمد خود در فصل زمستان و اوایل بهار را فروش گونه‌های گیاهی عنوان می‌کند که خودش از کوه چیده است.
این مرد که سن و سال زیادی هم ندارد فروش بیلهر، کنگر و کارده را تنها منبع درآمد خود در این موقع از سال عنوان می‌کند.
بانویی که پایه ثابت بازار فروش گونه‌های گیاهی است از سال‌های سخت بسیاری می‌گوید که با این شغل مخارج خانواده‌اش را تأمین کرده است.
این زن، خودش یک واسطه است و هر روز صبح زود گونه‌های گیاهی را از دیگران می‌خرد و در بازار می‌فروشد.
همه کسانی که فروش گونه‌های گیاهی را انجام می‌دهند نبود شغل را علت اصلی پرداختن به این کار ذکر می‌کنند.
کهگیلویه وبویراحمد بیش از یک میلیون و 722 هزار هکتار عرصه جنگلی و مرتعی دارد که 870 هزار هکتار از این میزان جنگل‌های بلوط است. بنابر این مراقبت از این گیاهان دارویی و استفاده بهینه و درست از آنها باید مدنظر مسوولان مربوطه قرار بگیرد و حتی می‌توان با کمک سرمایه‌گذاران شرکت گیاهان دارویی در این استان با توجه به ظرفیت‌های خدادادی بنا کرد.
شهرداری یاسوج همچنین برای جلوگیری از ترافیک سنگین در این چهار راه و رفاه حال عمومی باید با کسانی که سد معبر می‌کنند، طبق قانون برخورد کنند تا روزانه شاهد مشکلاتی از این قبیل نباشیم.