زلزله سی‌سخت و پهنه گسله کازرون

کبنا ؛مهدی زارع، استاد پژوهشگاه بین‌المللی زلزله‌شناسی و مهندسی زلزله نوشت: زمین‌لرزه شامگاه 29 بهمن 99 در ساعت 22:05 در ژرفای 10‌کیلومتری زمین درست در مجاورت شهر سی‌سخت در استان کهگیلویه‌و‌بویراحمد رخ داد. این زمین‌لرزه در جنوب استان اصفهان به‌ویژه شهرستان سمیرم احساس شد. زلزله سی‌سخت بر اثر جنبایی بخشی از قطعه‌ای فرعی از گسل سی‌سخت و هم‌راستا با پهنه گسله «بلند زاگرس» در زاگرس میانه رخ داد. زلزله علاوه بر خرابی خانه‌ها در شهر سی‌سخت و روستاهای اطراف به ترس و اضطراب اهالی منطقه و آمدن آنها به خارج از خانه منجر شد. علاوه‌براین تعدادی از خانه‌های منطقه پادنا و شهر کمه در استان اصفهان نیز دچار خسارت‌هایی شدند. زلزله‌ ۲۹ بهمن ۹۸ در شمال یاسوج و در مجاورت شهر سی‌سخت بر اثر یک گسلش فشاری با بزرگای گشتاوری 5.4 و با جنبایی قطعه‌ای فرعی از گسل سی‌سخت در پهنه گسله کازرون روی داد. گسله سی‌سخت، قطعه‌ای از پهنه گسله کازرون است که در شمال قطعه گسله دنا قرار گرفته است. پهنه گسله کازرون یک پهنه گسله شمالی‌-جنوبی است. این پهنه گسله فعال یک خط ساختاری قدیمی در پوسته زمین است که از دوران اول زمین‌شناسی ساختار و رسوب‌گذاری قسمت مرکزی زاگرس را کنترل کرده و در شکل‌گیری مخازن نفتی این رشته‌کوه اثر داشته است. پهنه گسله کازرون مرز غربی بیرون‌زدگی گنبد نمکی‌های زاگرس را مشخص می‌کند. در بامداد پنجشنبه 99/11/30 پس‌لرزه‌ای با بزرگای 3.6 روی همین گسل رخ داد.
  
در 15 دی‌ 1389 نیز زلزله‌ای با بزرگای 5.3 در جنوب سی‌سخت و در دوازدهم و شانزدهم اردیبهشت 1397 نیز دو زلزله به ترتیب با بزرگاهای 5.3 و 5.0 در سی‌سخت رخ داد؛ بنابراین زلزله 29 بهمن 99 چهارمین زمین‌لرزه متوسط با بزرگای بیش از 5 در سی‌سخت در دهه اخیر بوده است. همچنان انتظار وقوع پس‌لرزه در روزها و هفته‌های بعد در پهنه کانونی این زمین‌لرزه وجود دارد. از ایستگاه شتاب‌نگاری سی‌سخت مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گزارش داد که شتاب حداکثر در شهر سی‌سخت نزدیک نصف شتاب جاذبه زمین (0.45 G) بود و این خود نشان‌دهنده تکان‌های بسیار شدیدی است که در پهنه رومرکزی مردم حس کردند و دلیل خرابی نسبتا گسترده در خانه‌ها در پهنه رومرکزی نیز وقوع زلزله درست در زیر پهنه شهری سی‌سخت بود. البته زلزله در ساعات نیمه‌شب رخ نداد؛ بنابراین بیشتر مردم هنوز بیدار بودند. پهنه کانونی نیز جمعیتی بالغ بر حدود 120 هزار نفر، ولی بیشتر غیرمتمرکز و مستقر در روستاها و شهرهای کوچک داشت. شهر سی‌سخت بر‌اساس سرشماری سال 95 جمعیتی حدود هشت‌هزار نفر‌ و شهرستان دنا که سی‌سخت مرکز آن است، جمعیتی بالغ بر 45 هزار نفر داشت. متمرکز‌نبودن جمعیت در مرکز شهرستان دنا (سی‌سخت) کمک کرد تا زلزله بدون تلفات باشد. 
البته باید به یاد داشت که زلزله در زمانی رخ داده است که دمای هوا در شهر سی‌سخت در شب به حدود هفت درجه زیر صفر و در روز به حدود صفر می‌رسد و زندگی مردم در چادرها خطر سرماخوردگی و شیوع کرونا را در بین زلزله‌زدگان به همراه دارد. زندگی در چادر در چنین شرایطی بسیار مشکل و پیچیده است و برای مردم زلزله‌زده تحمل آن بسیار سخت است. امید است به‌سرعت استقرار مردم در کانکس‌های مجهز و بلافاصله منزل‌های مسکونی جدید انجام شود.