دیگر پشت پنجشیر را خالی نکنید

کبنا ؛جنگ پنجشیر همچنان ادامه دارد و گاهی طالبان با کمک پاکستان  نیروهای جبهه مقاومت ملی را عقب می‌رانند و گاهی  نیروهای جبهه مقاومت پنج شیر بر نیروهای طالبان تفوق یافته و از آنها تلفات بسیار می گیرند. این در حالی است که مسائل افغانستان به جز بعد داخلی در بعد خارجی نیز دارای اهمیت‌های بسزایی است. مخصوصا در بعد منطقه‌ای  و همسایگان این کشور که مستقیما با کشورمان ارتباط مستقیم پیدا می‌کند. در بعد منطقه‌ای کمک پاکستان به طالبان به‌رغم تکذیب سخنگوی ارتش این کشور موجب شده تا این مساله در منطقه  و حتی فضای بین‌المللسی مطرح شود که کشور ثالثی به قصد نامطلوب به  جنگ داخلی کشور همسایه وارد شود و مردم افغانستان نیز در همه جا از این اقدام اقدام انزجار و نفرت کرده‌اند. این در حالی است که همه کشورها به خصوص مقامات کشورمان به مساله پیشبرد مسائل از راه گفت و گو و مذاکره تاکید کرده‌اند. آنچه مسلم است  حضور  و تاثیر کشورهای منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در دیپلماسی به نفع مردم افغانستان می‌تواند شرایط را در این کشور رو به بهبودی ببرد. قدر مسلم  ظرفیت محور دیپلماسی هند ایران و روسیه سبب خواهد شد تا ظرف ۷۲ ساعت ‌آینده از ادامه جنگ داخلی  در پنجشیر و کشیده شدن آن به ایالت‌های دیگر افغانستان جلوگیری شود. تنها در این صورت است که امنیت شهرهای شرقی ایران حفظ خواهد شد.
 قیام مردم افغانستان 
گرچه طالبان در کابل در فکر تدارک مراسم دولت جدید هستند و در این راستا از مقامات سایر کشورها برای حضور در این مراسم دعوت به‌عمل آورده‌اند اما در تحولات میدانی مسائل آنطور که طالبان می‌خواهند پیش نمی‌رود. چرا که طالبان در شرایطی بر اکثر ولایات افغانستان تسلط یافته‌‌اند که  با موجی از نارضایتی مردم مواجه‌اند و بخش کثیری از جامعه حضور طالبان بر اریکه قدرت در افغانستان را بر نمی‌تابند.  موید این مساله را نیز می‌توان در مقاطع مختلف مشاهده کرد چه  زمانی که در روزهای اول طالبان وارد کابل شدند و مردم به هر نحوی به دنبال خروج از کشور بودند و چه زمانی که آخرین امیدهای خود را در حمایت از جبهه مقاومت ملی در مقابله با طالبان دیدند. البته این پایان کار نبوده و نیست چرا که دوشنبه شب و در پی فراخوان سراسری احمد مسعود برای قیام سراسری مردم افغانستان بر علیه طالبان مردم افغانستان در اقصی نقاط این کشور  از کابل، مزار شریف، دایکوندی، قندهار و... به پا خواستند و با شعارهای مرگ بر طالبان ، مرگ بر پاکستان، درود بر احمد مسعود و زنده باد افغانستان راهپیمایی کردند. حرکتی که به سرعت در رسانه‌‌های جهان گسترش یافته و به صدر اخبار رسانه‌ها رفت. البته تظاهرات مردم روز گذشته نیز ادامه یافت  گروهی از شهروندان افغان، شامل شمار زیادی از زنان روز سه‌شنبه علیه طالبان در کابل، پایتخت این کشور راهپیمایی کرده و شعار دادند. در جریان این راهپیمایی صدای تیراندازی‌های شدید و سنگین شنیده است؛ اقدامی که برای متفرق ساختن جمعیت معترضان انجام شده است. در ویدیوهایی که از این رویداد در شبکه‌های اجتماعی منتشر شده، افرادی که گفته می‌شود از مأموران طالبان هستند در حال کتک زدن برخی از راهپیمایان دیده می‌شوند. مشخص نیست که آیا این تیراندازی سنگین تلفاتی در پی داشته است یا خیر. نیروهای طالبان همچنین از خبرنگاران خواستند تا فیلمبرداری را متوقف کنند. این در حالی است که طالبان تعدادی از خبرنگارانی را که تظاهرات روز گذشته را پوشش می‌دادند بازداشت و تصاویر ویدئویی آن‌ها را پاک کردند. مشخص نیست که آن‌ها به چه مکانی منتقل شده‌اند. اکنون همه می‌دانند که طالبان نزد مردم افغانستان مشروعیتی ندارند و اگر نبود برخی حمایت‌ها از این گروه اکنون آنها به راحتی کابل  و دیگر شهرها را تصرف نمی‌کردند. این در حالی است که مردم افغانستان در تظاهرات شب‌های گذشته خود در میان شعارهایشان از کشورهای دیگر به خصوص ایران در جهت رهایی از دست طالبان کمک خواستند. حرکتی که هر چند مورد توجه مقامات کشورمان بوده و بسیار عنوان می‌کنند که مساله مهم خواست ملت افغانستان است اما هنوز صرفا در مواضع سیاسی مانده‌اند. حال باید دید در روزهای آتی تحولات افغانستان چگونه و نفع کدام گروه رقم خواهد خورد .
 پیشروی جبهه مقاومت



جنگ پنجشیر همچنان پر دامنه ادامه دارد و جبهه مقاومت ملی و طالبان با هم در تقابل و هماوردی‌اند. در شرایطی که شب‌ةای گذشته طالبان به کمک پهپادهای پاکستانی توانسته بودند از هوا بر نیروهای مقاومت ملی یورش برند و تا حد زیادی پیشرفت کنند؛ چنانکه ذبیح‌ا...مجاهد سخنگوی طالبان از تصرف کامل پنجشیر  و پایان جنگ خبر داده بود اما دوشنبه شب ورق جنگ به نفع جبهه مقاومت  و بر علیه طالبان برگشت و باعث شد تا طالبان تا حد زیادی عقب نشینی کرده و تلفات فراوانی بدهند. ماجرا از این قرار است  دوشنبه شب جنگنده‌هایی ناشناس مواضع طالبان را در پنجشیر هدف قرار داده و جنگ سنگینی بین نیروهای احمدمسعود و طالبان شکل گرفته به نحوی که شاهدان محلی می‌گویند ورق به نفع مقاومان پنجشیر برگشته است. برخی منابع می‌گویند جنگنده‌هایی که سنگرهای طالبان را در پنجشیر هدف قرار می‌دهند، جنگنده‌های نیروی هوایی افغانستانند که پیشتر به تاجیکستان و ازبکستان منتقل شده بودند. سخنگوی جبهه ملی افغانستان با اعلام ادامه جنگ در پنجشیر گفت که طالبان تنها توانسته بر جاده‌های عمومی پنجشیر مسلط شود. فهیم فطرت گفت: جنگ بر سر مناطق استراتژیک پنجشیر همچنان ادامه دارد و  نیروهای مقاومت با تمام توان به حمله برای بیرون راندن طالبان ادامه می دهند. یکی از نیروهای  جبهه مقاومت نیز مدعی شد که شب گذشته در منطقه «تواخ»، دره عبدا... خیل، آبشار پنجشیر و بازارک تلفات سنگینی به طالبان وارد شده است. وی که نامش ذکر نشده است تصریح کرد جنگ  علیه طالبان در «اندرآب» استان بغلان نیز به شدت ادامه دارد. آریانا نیوز افغانستان هم به نقل از «کبیرواثق» معاون استاندار پنجشیر افغانستان نوشته است که جنگ در پنجشیر و اندراب بشدت ادامه دارد و نیروی مقاومت در این مناطق پیشروی های داشته اند. این در حالی است که گروه طالبان تاکنون در باره این پیشروی اظهارنظری نکرده اند. برخی از منابع نیز از مشاهده هواپیماهای ناشناس بر فراز پنجشیر و هدف قرار دادن مواضع طالبان خبر داده اند تاکنون منابع مستقل این خبر را تایید نکرده‌اند. از سوی دیگر اعتراضات عمومی در کابل ،مزارشریف و غزنی بدنبال فراخوان رهبر مقاومت افغانستان از مردم برای قیام علیه طالبان و سردادن شعار ضد پاکستانی وا... اکبر نیز بازتاب گسترده‌ای در رسانه ها و شبکه های اجتماعی داشت .از طرفی سخنگوی گروه طالبان در کنفرانس مطبوعاتی تأکید کرد که هیچگونه حرکات جنگ طلبانه و تظاهرات علیه طالبان را که منجر به جنگ و ناامنی شود، تحمل نخواهد کرد. تظاهرات و اعتراض‌های مردم در شهرهای مختلف و ادامه نبرد در پنجشیر و اندرآب بغلان نشان می‌دهد در صورتی  که طالبان دولتی فراگیر وهمه شمول در افغانستان تشکیل ندهد احتمال آغاز جنگ داخلی دیگر وجود دارد.
 اهمیت شیعیان افغانستان 
در جلسه غیر علنی روز گذشته مجلس در مورد تحولات افغانستان، فرمانده سپاه قدس تأکید کرد آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود، نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند بنابراین جمهوری اسلامی باید به گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. سردار قاآنی تأکید کرد آنچه برای ما در افغانستان اهمیت دارد، این است که امنیت جمهوری اسلامی مخدوش نشود، نقشه آمریکا این است که ایران را با جهان اهل سنت درگیر کند بنابراین جمهوری اسلامی باید به‌گونه‌ای عمل کند که امنیت ایران مخدوش نشده و آمریکا به اهداف خود دست نیابد. به گفته فرمانده سپاه قدس، شیعیان افغانستان برای جمهوری اسلامی اهمیت زیادی دارند و ایران تلاش دارد حل موضوع افغانستان از طریق جنگ نباشد و همه اقوام افغانستان در اداره کشورسهیم باشند.»


 اعتراض در تهران 
جمعی از اتباع افغانستانی مقیم تهران در اعتراض به سیاست ها و رفتار دولت پاکستان نسبت به تحولات کشورشان در مقابل سفارت این کشور تجمع کردند.  در پی تحولات اخیر افغانستان و پیشروی طالبان و تصرف اکثر شهرهای افغانستان توسط این گروه، درگیری میان نیروهای مقاومت ملی در پنجشیر و طالبان ادامه داشت که با وجود موفقیت های نیروهای مقاومت در مقابله با طالبان، شامگاه دوشنبه هفته جاری طالبان توانستند در این محل پیشروی کند و برخی نیروهای مقاومت ملی هم در پنجشیر  به شهادت رسیدند. با توجه به اینکه گفته می‌شود پاکستان دخالت مستقیمی در تحولات اخیر داشته است، این تجمع‌کنندگان نسبت به رفتار پاکستان اعتراض کردند. تجمع کنندگان که پلاکاردهایی با تصاویر احمد شاه مسعود و احمد مسعود در دست داشتند،  شعارهایی در مخالفت با طالبان و پاکستان و در حمایت از جبهه مقاومت سردادند .
 سناریوی خطرناک
یک کارشناس مسائل بین الملل اظهار داشت: خروج شتاب زده آمریکا از افغانستان، فروپاشی دولت اشرف غنی و تسلط سریع و آسان طالبان بر افغانستان مقدمه اجرائی شدن یک سناریوی خطرناک در منطقه است. حسن هانی‌زاده گفت: پاکستان، آمریکا، عربستان، امارات و بحرین در صدد انتقال گروهک‌های تروریستی داعش و القاعده به افغانستان و کمک اطلاعاتی، لجستیکی و مالی به آنها هستند تا در آینده از وجود این دو گروهک تروریستی برای ناامن کردن مرزهای شرقی ایران استفاده کنند. این کارشناس مسائل بین‌المللی تأکید کرد: این امر نشان می دهد که یک سناریوی خطرناک از پیش طراحی شده برای ناامن کردن منطقه و به ویژه مرزهای شرقی ایران تهیه شده است.  وی افزود: به نظر می رسد طالبان در آینده امارت خودش را تشکیل خواهد داد اما مشکل در شکل‌گیری امارت اسلامی طالبان نیست، بلکه مشکل از آنجا ناشی خواهد شد که پاکستان، آمریکا، عربستان، امارات و بحرین در صدد انتقال گروهک های تروریستی داعش و القاعده به افغانستان و کمک اطلاعاتی، لجستیکی و مالی به آنها هستند تا در آینده از وجود این دو گروهک تروریستی برای ناامن کردن مرزهای شرقی ایران استفاده کنند. یک کارشناس روابط بین‌الملل نیز اظهار داشت: یکی از چالش‌های بزرگ سیاست خارجی ایران نحوه برخورد با این معضل است. به هر حال هر دولتی که به هر نحوی در کشوری مستقر می‌شود برخی کشورها آن دولت جدید را به رسمیت و برخی دیگر به رسمیت نمی شناسند ابوالفضل خدایی گفت:اگر ایران امارت اسلامی را به رسمیت بشناسد به نوعی نقض غرض است. آن هم در حالی که ایدئولوژی و سلوک طالبان را در گذشته ای نه چندان دور دیده‌ایم.
 کابینه طالبان 
به نظر می‌رسد افغانستان دور جدیدی از حکومت و دولت را پشت سر خواهد گذاشت و طالبان پس از 20سال دوباره می‌توانند قدرت بلامنازع این کشور باشند و دولت تعیین کنند. در همین راستا پس از آنکه چنندی پیش مطرح شده بود که کابینه طالبان به زودی معرفی خواهد شد روز گذشته افراد حاضر در دولت بعدی افغانستان معرفی شدند که در این دولت ملا هدایت‌ا... بدري  وزیر مالیه؛ شیخ مولوي نور‌ا... منیر وزیر آموزش عالی؛ ملا خیرا... خیرخواه - وزارت اطلاعات وفرهنگ؛ قاري دین محمد حنیف وزارت اقتصاد ؛ مولوي نور محمد ثاقب - حج او اوقاف مولوي عبدالحکیم شرعي وزیر عدلیه ؛ نورا... نوري  وزیر سرحدات و قبائل؛  یونس آخوندزاده - انکشاف دیهات وزارت؛ شیخ محمد خالد  دعوت و ارشاد،امر بالمعروف ونهی عن المنکر؛ ملا عبدالمنان عمري وزیر فواید عامه ؛ ملا محمد عیس اخوند - وزیر معادن و  نفت؛ ملا عبدالطیف منصور - وزیر آب و برق ؛ حمید‌ا...آخوندزاده - وزیر هوانوردي؛ عبدالباقي حقاني؛ وزیر تحصیلات عالی  نجیب‌ا... حقاني وزیر  مخابرات؛ صخلیل الرحمن حقانی  وزارت مهاجرین عبدالحق وثیق - ریاست عمومی استخبارات (اطلاعات و امنیت)؛ حاجي محمد ادرس - افغانستان بانک ؛ مولوي احمد جان احمدي - اداره امور؛ ملا محمد فاضل آخوند - معین وزارت دفاع؛ فصیح الدین - لوی درستیز؛ شیرمحمد عباس ستانکزی ـ معین وزارت خارجه، مولوي نور جلال  معین وزارت داخله؛ ذبیح‌ا... مجاهد - معین اطلاعات و کلتور؛ ملا تاج میر جواد - معین اول استخبارات ملا رحمت‌ا... نجیب - معین اداري استخبارات؛ ملا عبدالحق  و  معین وزارت داخله در بخش مبارزه با مواد مخدر خواهد بود.
 افغانستان و خطای استراتژیک ایران
جاوید قربان‌اوغلی در مطلبی نوشت: ایران غایب بزرگ تحولات افغانستان است، نیازی به رمل و اسطرلاب و کشف و شهود هم نیست. درحالی‌که مهم‌ترین رخدادهای سیاسی و نظامی در کشوری با عمق استراتژیک و امتداد تمدنی ایران در جریان است، بی‌عملی حیرت‌آور ایران در شکل‌دهی و تأثیرگذاری بر این تحولات به نحوی باورنکردنی ادامه دارد. منظور این قلم فقط جنگ اخیر در پنجشیر و مقاومت نیروهای اندک جبهه ملی مقاومت در برابر نیروهای طالبان با پشتیبانی مستقیم نظامی و مستشاری پاکستان نیست. سکوت ابهام‌آمیز مسئولان کشور در رده‌های مختلف در لحظه به لحظه تحولاتی که با خروج نیروهای آمریکا آغاز شد، با فرار اشرف غنی و ورود فاتحانه طالبان به عمارت ریاست‌جمهوری و اعلام تشکیل امارت اسلامی و تاکنون که جنگ همه‌جانبه‌ای در پنجشیر در جریان است، ادامه دارد. در موضع پرابهام ایران در قبال تحولات همسایه استراتژیک شرق سه گمانه می‌توان مطمح نظر قرار داد. اول، غافلگیری توأم با بهت، حیرت و سردرگمی از تحولات برق‌آسا و گیج‌کننده این کشور. دوم، توافق احتمالی با طالبان. سوم، محور قرارگرفتن شکست آمریکا نزد سیاست‌گذاران و ابراز شعف از خروج آمریکا بدون درنظرگرفتن تبعات آنچه در خصومت بلاانقطاع در بسیاری مقاطع و همچنین استقرار طالبان در ۹۰۰ کیلومتری مرزهای شرقی کشور. در 20 سال گذشته دو تحول تعیین‌کننده در مرزهای شرقی و غربی ایران به وقوع پیوست که نتیجه دو‌ جنگ و سرنگونی دو‌ نظام سیاسی بود که هر دو منشأ تهدیدات استراتژیک برای ایران بود؛ نظام بعثی در عراق به رهبری صدام حسین و تسلط طالبان بر افغانستان، طرفه آنکه عامل اصلی این رخدادهای تاریخی آمریکا بود و در هر دو ایران نقشی تعیین‌کننده در همکاری و هماهنگی با نیروهای مهاجم به‌ویژه در خاموش‌کردن فتنه طالبان ایفا کرد. برنده اصلی هر دو رخداد نیز ایران بود که دو‌ دشمن مشکل‌ساز بدون کمترین هزینه از سر راهش برداشته شد. از موضوع اول می‌گذرم که خود بحثی مطول را نیازمند است و در این یادداشت مختصر به موضوع دوم می‌پردازم. شکست و سرنگونی نظام سیاسی طالبان پس از حوادث تروریستی ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱ دستاورد بزرگ استراتژیک برای ایران بود. پس از سقوط کابل و تسلط طالبان، یکی از موضوعات اساسی برای رفع تهدید از مرزهای شرقی، تصرف هرات توسط ایران و مشغول‌کردن نیروهای طالبان در جبهه غربی بود تا از این رهگذر نیروهای شهید احمدشاه مسعود بتوانند با پیشروی و تصرف کابل و پیوستن به جبهه غرب به سلطه طالبان پایان دهند. زنده‌یاد این فراز از تاریخ را با هوشمندی در «روزنگارهای» ارزشمند خود ثبت کرده است. مخالفت مسئولان ارشد نظام، با راهبرد مداخله مستقیم نظامی در افغانستان تصمیم درستی بود که در صورت اجرا می‌توانست ایران را در باتلاق افغانستان تا سال‌ها گرفتار کند. اما مطرح‌شدن این راهبرد، حکایت از اهمیت استقرار طالبان در کابل و تحکیم موقعیت این فرقه و تبعات آن بر کشورمان داشت. تهدیدی که پس از 20 سال با تسلط طالبان بر سرتاسر خاک افغانستان مجددا به منصه ظهور رسیده و البته با تفاوت‌هایی که صورت‌مسئله را کاملا تغییر داده است. در آن زمان صورت‌بندی و شرایط نظام جهان حاکمیت طالبان بر افغانستان را برنمی‌تابید. اکثر کشورهای جهان طالبان را نسخه‌ای از القاعده ارزیابی می‌کردند که سنگ بنای آن بر تروریسم و دهشت‌افکنی گذاشته شده بود. به همین دلیل بود که جز معدود کشورهایی و اندک حامیان علنی و پشت صحنه این فرقه، از شناسایی طالبان تا زمان تهاجم آمریکا خودداری کردند. به همین دلیل بود که افکار عمومی و هاضمه جهان تهاجم آمریکا پس از حادثه ۱۱ سپتامبر را پذیرفت، اگر برای آن هورا نکشید ولی با سکوت علامت رضا از آن استقبال کرد. حتی معدود کشورهای حامی طالبان نیز به‌خاطر شرایط ناشی از حادثه تروریستی برج‌های دوقلو نیز به‌رغم ناراحتی به واقعیت تن در داده و خود را برای تعامل تأثیرگذار با نظام جدید سیاسی منطبق‌ کردند. شرایط امروز اما، با آن زمان بسیار متفاوت است. آمریکا کشور را در طبق طلا به همان گروهی تسلیم کرد که 20 سال برای سرنگونی آن وسیع‌ترین عملیات نظامی پس از جنگ ویتنام را سازمان داده و به گفته واشنگتن بیش از دو هزار میلیارد دلار در آن هزینه کرده است. در آن زمان ایران از مقبولیت وسیع بین‌المللی برخوردار بود و پرونده «هسته‌ای» را نداشت. پرونده‌ای که تقابل ایران با جهان را رقم زد و منجر به جبهه‌گیری اکثر کشورهای جهان و تحمیل تحریم‌ها بر کشور شد. با همسایگان حتی عربستان سعودی از روابطی (ولو مصلحتی) توأم با احترام متقابل برخوردار بود. در بحران‌هایی مانند سوریه و یمن در مقابل عربستان قرار نداشت... و قس علی هذا.
 طالبان در تسلط بر افغانستان این بار از پشتیبانی آمریکا، تعدادی از متحدان غربی این کشور، پاکستان، عربستان، امارات، ترکیه و قطر برخوردار است. این رویدادی کم‌اهمیت نیست. در شرایطی که پازل‌های تهدید امنیتی در شرق کشور به‌سرعت در حال شکل‌گیری است، پاکستان به شکلی کاملا روشن از طالبان حمایت می‌کند و شایعاتی در دخالت مستقیم این کشور در جنگ پنجشیر علیه جبهه مقاومت ملی و شهادت فهیم‌دشتی و ژنرال عبدالودود با پهپادهای این کشور پخش شده است. انفعال یا بی‌تفاوتی سیاسی ایران در قبال این تحولات برای ناظران و تحلیلگران مبهم و باورنکردنی است. افغانستان برای ایران، موضوعی فراجناحی و فراتر از رقابت‌های حزبی و دولت‌های برآمده از کنش‌های سیاسی داخلی است. هرگونه جابه‌جایی در شرایط قومی، قبایل و مذاهب در صورت تکمیل هژمونی پشتون‌ها با رویکردهای طالبانی، امنیت ملی و امتداد تمدنی ایران را در معرض مخاطره قرار خواهد داد. مضافا اینکه سیل مهاجرت، قاچاق اسلحه، مواد مخدر و تحریکات قومی و مذهبی از پیامدهای اجتناب‌ناپذیر سلطه کامل طالبان بر افغانستان است. انفعال در قبال این آینده متصور به هر دلیلی که باشد مسموع نبوده و نمی‌تواند توجیه‌گر سکوت و بی‌عملی در قبال این تحولات باشد. روشن است که این سخن به معنای دخالت نظامی نیست و این رویکرد همچون تدبیر حکیمانه 20 سال قبل، به مصلحت کشور نیست. درنظرداشتن وضعیت گروه‌های تشکیل‌دهنده طالبان و اهداف متعارض و بعضا متضاد آنها، مخالفت تقریبا تمامی قومیت‌ها با تسلط طالبان، مخالفت جهان با رویکردهای انقباضی و تنگ‌نظرانه این فرقه در قبال زنان، آموزش، آزادی‌های مدنی، انتخابات و تمامی مظاهر دموکراسی چشم‌انداز و فرصت ذی‌قیمتی را برای تأثیرگذاری در تحولات افغانستان پیش‌روی ما قرار می‌دهد. حضور رئیس سازمان اطلاعاتی ارتش پاکستان در کابل و متعاقب آن تغییر وضعیت در جبهه‌های نبرد پنجشیر، واقعیت‌هایی هستند که دستگاه‌های «دیپلماسی و میدان» کشور نباید به دلیل مشغولیت‌های داخلی آن را به بوته نسیان بسپارند. در پاکستان در 40 سال گذشته دولت‌هایی با رویکردهای کاملا متفاوت روی کار آمده‌اند. تأثیر این تغییرات سیاسی پاکستان در قبال افغانستان را اگر نگوییم هیچ که فقط در حد تاکتیک‌های متفاوت جریان‌های سیاسی بوده است. معروف است که ژنرال فقید ضیاءالحق درباره افغانستان همان‌گونه فکر و اقدام می‌کرد که سلف او ذوالفقار علی بوتو و اخلاف بعدی وی از احزاب مردم، تحریک انصاف یا مسلم لیگ، چراکه افغانستان فارغ از احزاب برای پاکستان دغدغه‌ای ملی است. بی‌تردید در صورت سلطه طالبان، افغانستان مانند 20 سال قبل، محیط مساعدی برای حضور داعش، جریانات تکفیری، نفوذ عربستان و امارات و دیگر رقبای کشورمان و محلی برای پمپاژ گرایش‌های افراطی خواهد شد که در این وضعیت ایران باید بهای گزاف انسانی و مالی را برای خنثی‌کردن احتمالات فوق هزینه کند و به قول معروف اگر سر این چشمه امروز با بیل گرفته نشود، شاید گرفتن آن با پیل هم ناممکن شود، زیرا در صورتی که طالبان سلطه خود را کامل کرده و مشروعیت لازم بین‌المللی را کسب کند، با کمک متحدان منطقه‌ای خود با ایران از موضع دیگری برخورد کرده و سخن خواهد گفت. احمدشاه مسعود نماد مقاومت در مقابل فرقه طالبان بود. مسعود شیعه نبود ولی پیوندهای عاطفی و علاقه او به ایران، انقلاب و امام بسیار قوی‌تر از بسیاری از شیعیان کشور خودمان بود. وصیت کرده بود که در صورت شهادت، ایران عهده‌دار فرزندان و خانواده‌اش شود و این‌طور هم شد. با سردار بزرگ شهید قاسم سلیمانی، یک روح در دو جسم بودند. ما را چه شده است که این‌گونه درباره فرزندش سخن می‌گوییم و چشمان خود را بر تنها نقطه مقاومت در برابر تهاجم سبعانه ستیزه‌جویان طالبان به پنجشیر، بسته‌ایم. امروز و در تحولات سرنوشت‌ساز افغانستان فقدان دو سردار بزرگ ایرانی و افغان که هر دو برای یک هدف می‌جنگیدند و نگاهی استراتژیک داشتند، کاملا محسوس است. در شرایط دشوار کنونی که احتمال سقوط پنجشیر با دخالت مستقیم پاکستان مطرح است، با وجود شرایط نامساعد اقتصادی ایران، پیشنهاد می‌شود: 1- تحولات افغانستان به طور جدی با هشدار سطح بالا در دستور کار شورای عالی امنیت ملی قرار گرفته و نماینده ویژه‌ای در سطح بالا برای رایزنی دیپلماتیک در سطح منطقه و جهان انتخاب و معرفی شود. 2- ایران به‌هیچ‌وجه «طالبان» را به رسمیت نشناخته و آن را مشروط به شکل‌گیری دولتی ملی و فراگیر متشکل از همه قومیت‌های افغان کند. رایزنی فشرده از طریق مجاری دیپلماتیک با همه کشورهای جهان و سازمان‌های بین‌المللی توسط دستگاه دیپلماسی ایران ضروری است. 3- از مجاری دیپلماتیک هشدار لازم به پاکستان و طالبان درباره پنجشیر داده شود. ضمن اینکه این هشدار می‌تواند در قالب «تهدید» به تغییر موازنه‌ها و حمایت‌ها در منطقه متکی باشد. 4- این هشدار باید برخوردار از پشتوانه‌های عملی در صورت بی‌اعتنایی آنها باشد، بنابراین هماهنگی فشرده از طریق وزارت خارجه و نماینده ویژه با دولت‌هایی که نگران آینده تحولات افغانستان هستند و به‌ویژه برخی از کشورهای آسیای میانه مانند تاجیکستان و... برقرار شود. 5- فعالیت مستمر در مجامع بین‌المللی به شمول درخواست از شورای امنیت سازمان ملل متحد برای تأثیرگذاری بر تحولات افغانستان می‌تواند در مواضع حامیان منطقه‌ای طالبان تأثیرگذار باشد. به‌ رغم نگرش منفی ایران به این شورا، با توجه به حمایت کشورهای جهان از برقراری صلح در افغانستان این اقدام ضروری به نظر می‌رسد.