مناظره داغ سد تنگ سرخ/ سید یوسف مرادی: ما صداقت در کلام مسئولان مربوطه نمی‌بینیم / چرا آب منطقه‌ای ارتفاع سد تنگ سرخ را کاهش نداد؟ / فرهادی: انتظار داشتیم، دوستان علمی مسائل را باز کنند / اگر مصوبه‌ای مبنی بر انتقال آب به استان فارس با مقدار 100 میلیون متر مکعب دارید بیاورید ما هم ببینیم/ جلالوند: مجوز سد تنگ سرخ شهریورماه صادر شد /انتقال آب به استان فارس هنوز به بررسی نرسیده است

کبنا ؛برنامه رادیویی استان کهگیلویه و بویراحمد و توسعه، از شبکه دنا، با حضور مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد، حمید جلالوندی مدیرکل دفتر ارزیابی محیط زیست کشور، آشینه کارشناس طرح و توسعه شرکت منابع آب ایران، یوسف مرادی فعال محیط زیستی به عنوان منتقد این طرح برگزار شد. در این برنامه‌‌ی رادیویی بین سید یوسف مرادی و رسول فرهادی مدیرعامل آب منطقه‌ای مناظره داغی صورت گرفت، تا جایی که مرادی گفت؛ ما صداقت در کلام مسئولان نمی‌بینیم و فرهادی در پاسخ گفت: انتظارم این بود که دوستان به لحاظ علمی مسائل را باز کنند.
به گزارش کبنا نیوز، مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد در خصوص تاریخچه‌ای از سد تنگ سرخ اظهار کرد: طرح مطالعاتی سد تنگ سرخ از سال 70 شروع شد و در دهه 80 جدی‌تر انجام گرفت. از دولت نهم، نسخه‌های این سد مورد تأکید قرار گرفت و تاکنون به عنوان راهکار تأمین آب پایدار شهرستان بویراحمد مورد تصویب قرار گرفت. مطالعات زیست محیطی طرح از سال 87 آغاز شد و همان زمان تکمیل و به سازمان محیط زیست ارسال شد. در سال 89 مجوز اولیه را گرفت و کاربرگ مجوز ماده 215 مورد تأیید وزیر وقت نیرو، سازمان برنامه و بودجه و ریاست جمهوری قرار گرفت. سد کلنگ زنی شد. بعد از 10 سال 38 درصد پیشرفت فیزیکی دارد. پیمانکار شرکت پیما بود که عوض شد و قرارگاه خاتم الانبیا از سال 96 کار خود را بر روی این سد آغاز کرد.
یوسف مرادی فعال محیط زیستی در خصوص دیدگاه خود در مورد این سد گفت: در مورد سد تنگ سرخ مسئله‌ای که وجود دارد مسئله عدالت است؛ عدالت بین نسلی. ما وظیفه داریم آنچه به امانت به ما سپرده شده به نسل‌های آینده بسپاریم. مشکلی که در سد تنگ سرخ وجود دارد مسئله انتقال آب است. ما امروز در اصفهان، در خوزستان، یزد، چهارمحال و بختیاری اعتراضات گسترده مردمی را داریم. ما به گونه‌ای سیاستگذاری و حکمرانی آب کرده‌ایم که استان‌های مختلف ما دچار تضاد با یکدیگر شده‌اند. در حال حاضر اصفهان و یزد با چهارمحال  بختیاری مشکل پیدا کرده‌اند. همچنین مردم خوزستان این سه استان را مقصر در انتقال آب می‌داند.
ما در مورد سد تنگ سرخ داریم به اقدامی دست می‌زنیم که در آینده شاهد اتفاقاتی از این دست بین مردم شیراز و یاسوج خواهیم بود. ما با مردم استان فارس ارتباط خانوادگی نسبی یا سببی داریم. مراجعات مردم استان فارس و بویراحمد با یکدیگر بسیار زیاد است. این در آینده اختلافی ایجاد می‌کند.
سال 87 مهندس براتی نامه‌ای به سازمان محیط زیست و شیلات داده است که در آن نوشته شده است که بعد از احداث سد تنگ سرخ از قلات به پایین خشک می‌شود و به طرح ماهی‌ها هشدار می‌دهد.
سال 1392 سازمان محیط زیست اعلام می‌کند که این سد مجوز ندارد. سال 1395 آب منطقه‌ای اعلام می‌کند که انتقال آب به شیراز انجام نمی‌گیرد. سازمان محیط زیست اعلام می‌کند اگر ارتفاع سد 25 متر کاهش پیدا کند، ایراد محیط زیستی ندارد. مدیرعامل وقت آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد به وزارت نیرو نامه می زند مبنی بر اینکه اگر ارتفاع سد 25 متر کاهش پیدا کند ما به اهداف خود مبنی بر انتقال آب به شیراز نمی‌رسیم.
سازمان محیط زیست متوجه این موضوع می‌شود و از آب منطقه‌ای شکایت می‌کند. و این کشمکش تا سال 98 ادامه پیدا می‌کند که رشد چندانی هم نداشته است. تا اینکه در تیرماه امسال، زمانی که آقای کلانتری (رئیس سازمان محیط زیست) بازنشست شده است، تا تاریخ 10 مهرماه که آقای سلاجقه (رئیس جدید سازمان محیط زیست) منصوب می‌شود، سازمان محیط زیست اقدام به دادن مجوز می‌کند.
این مجوز مشکل دارد، و ابتدای مجوز نوشته شده است که این مجوز انتقال آب سد تنگ سرخ به شیراز نیست، بعد از آن، در ادامه مجوز نوشته شده 56 میلیون متر مکعب آب به شیراز انتقال پیدا می‌کند.
جلالوندی مدیرکل دفتر ارزیابی محیط زیست در پاسخ به اینکه «در خصوص بلامانع بودن اجرای پروژه ملی سد تنگ سرخ بشار در استان کهگیلویه و بویراحمد مراحلی که طی شده است، تشریح بفرمایید؟» گفت: این پروژه فراز و فرودهایی داشته است، سیمای طرح توسط آب منطقه‌ای عوض شد. سال 91 عملیات اجرایی شروع شد. 6 کمیته فنی در طول این 10 سال در سازمان محیط زیست برای این طرح گذاشته شد، مجوز این طرح در شهریورماه صادر شد. در مجوز قید شده که پروژه فقط در چارچوب استان کهگیلویه و بویراحمد مجوز داده شده، انتقال آب به استان فارس هنوز به بررسی نرسیده و مطالعات آن به سازمان محیط زیست ارائه نشده است و این موضوع را در مجوز تصریح کرده‌ایم.
ما در مجوز تصریح کرده‌ایم که این مجوز در ارتباط با استان کهگیلویه و بویراحمد است، و اتفاقاً در این خصوص سازمان محیط زیست مطالعات گسترده‌ای داشته است. سندی که پیوست مجوز است شامل برنامه تمهیدات و اثرات محیط زیستی سد تنگ سرخ است و جزئیات ان توضیح داده شده است که مسئولان سد تنگ سرخ باید مطابق با آن عمل کنند.
چرا در زمان ریاست سابق سازمان محیط زیست این مجوز ابلاغ نشده، و در بازه زمانی جابجایی دو ریاست سازمان محیط زیست، این مجوز ابلاغ شده است؟ کسانی که به فرایند ارزیابی زیست محیطی آشنایی داشته باشند می‌دانند اساساً پروژه‌های ارزیابی در کمیته‌هایی بررسی می‌شود و هیچ گاه رئیس سازمان محیط زیست در صدور مجوزهای ارزیابی دخالتی نداشته، بلکه در حوزه اختیارات کمیته ارزیابی است. موافقت با اجرای این طرح در فروردین ماه 1400 انجام شده است. مجوز از نظر تاریخی مربوط به برج 6 است، ولی از نظر تأیید کمیته ارزیابی مربوط به فروردین ماه است. همچنین اینطور نبوده که سازمان محیط زیست در خلأ مدیر بوده باشد و در آن زمان مجوز ابلاغ شده باشد. چه قبل از ایشان، چه بعد، و در چه در همان دوره، مجوزها صادر می‌شود و کارها انجام می‌گیرد.

آشینه کارشناس طرح و توسعه شرکت منابع آب ایران نیز در این گفت و گو در خصوص اینکه «آیا آبگیری سد تنگ سرخ در سال 1401 تحقق پیدا می‌کند» گفت: رشد جمعیت و رشد سریع شهرنشینی، گسترش کشاورزی و تغییر اقلیم باعث ایجاد تنش در منابع آبی هر کشوری می‌شود. کشور ما هم از این امر مستثنی نیست. میانگین بارش 15 ساله کشور، 238 میلی متر است که در مقایسه با میانگین 750 میلی متری دنیا، نشان می‌دهد که ما کمتر از یک سوم بارش را در دنیا داریم و در نتیجه کشور با تنش آبی مواجه است.
این موضوع زمانی اهمیت مضاعف پیدا می‌کند که توزیع آب نیز یکسان نیست، اکثر بارش‌ها در نیمه شمالی کشور اتفاق می افتد. لذا حوزه «مدیریت به هم پیوسته منابع آب» به میان می‌آید و مدیریت و توسعه هماهنگی منابع آب را برای ایجاد رفاه اجتماعی اقتصادی با حفظ اکوسیستم‌های حیاتی در سطح حوزه‌های آبخیز راهبری می‌کند. برخی از مناطق غیربرخوردار از منابع آبی هستند.
برای سد تنگ سرخ، از سال 70 مطالعات طرح آغاز شد، از سال 83 مطالعات فنی و از سال 88 مطالعات زیست محیطی اغاز شد، که توانستیم بر اساس ماده 23 قانون الحاق بخشی از مقادیر مقررات مالی دولت برای این طرح در سال 91 ردیف اعتباری اخذ شد. همه مجوزهای لازم از سازمان‌های مربوطه اخذ شد و وزارت نیرو حمایت کرد.
این سد با هدف شرب-صنعت-کشاورزی و تأمین حقابه زیست محیطی است و همچنین ویژگی مهار سیلاب پاییز و زمستانه را دارد. رهاسازی آب در بهار و تابستان را دارد. باعث توسعه منطقه و اشتغال زایی نیز شده است. این سد در حوزه آبریز اصلی خلیج فارس و دریای عمان و حوزه فرعی کارون بزرگ و بر روی رودخانه بشار احداث شده است. 125 میلیون متر مکعب آب را در خود ذخیره می‌کند. وزارت نیرو در صدد است از طریق منابع مالی و اعتبارات مختلف دیگر بتوانیم در سال آینده آبگیری سد را داشته باشیم.
مساحت اراضی طرح 475 هکتار که شامل 3 روستا می‌شود. استملاک بخشی از اراضی صورت گرفته و استملاک بقیه اراضی نیز اتفاق خواهد افتاد.
در رابطه با بحث محیط زیستی، کاهش بارش و تغییر اقلیم در چند سال اخیر موجب شده که بازنگری در طرح‌های آبی کشور انجام دهیم. این بازنگری‌ها مشمول سد تنگ سرخ نیز شده است. حدود 40 میلیون متر مکعب تخصیص آب این طرح کاهش پیدا کرد، اما با توجه به نگاه ویژه‌ای که وزارت نیرو، معاونت آبفا و شرکت مدیریت منابع آب به بخش زیست محیطی دارد، این کاهش صرفاً مشمول مصارف شرب-صنعت-کشاورزی شد.
چند درصد حجم سد برای پایداری رودخانه بشار درنظر گرفته شده است؟ از 156 میلیون متر مکعب، 35 میلیون متر مکعب، یعنی 25 درصد آب صرف نگهداشتن حقابه زیست محیطی شده است.
کفایت می‌کند؟ ما باید ترازویی میان بهره برداری از سد و حقابه زیست محیطی داشته باشیم. در تخصیص منابع آب به طرح‌های آبی کشور، در سد تنگ سرخ، نقطه بحران تعریف شده است و در زیر آن اکوسیستم به مشکل برمی خورد، که در این طرح، این موضوع در نظر گرفته شده است.
سیدیوسف مرادی فعال محیط زیستی گفت: ما صداقت را در سخنان مسئولان نمی‌بینیم. اقای فرهادی (مدیرعامل آب منطقه‌ای استان) در مصاحبه خود گفته‌اند که ما مجوز کامل محیط زیستی را برای انتقال 56 میلیون متر مکعب آب را گرفته‌ایم.
آقای جلالوندی الان می‌گویند ما مجوزی برای انتقال آب به شیراز صادر نکرده‌ایم. این‌ها در حالی است که آقای رئیسی در شیراز مصوبه‌ای دارند که در آن گفته می‌شود 100 میلیون متر مکعب از آب بشار و شش پیر برای شیراز و سد درودزن و صنایع باید برود.
و بعد مسئولان آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد می‌گویند نه، چنین مصوبه‌ای درست نیست. و بعد می‌گویند این مصوبه نبوده و اصلی نیست.
این بی‌صداقتی‌ها است که کار را دچار مشکل می‌کند.
ایراد دیگری در مجوز وجود دارد، در مجوز این موضوع ذکر شده که دهیاری تنگ سرخ با جابجایی روستا موافقت کرده است. ولی بنده نامه‌ای از طرف چندین نفر از اهالی ده‌های دهات تنگ سرخ دارم که گفته‌اند ما موافقت نکرده‌ایم و خبری از این موافقت نامه نداریم.
من می دانم که آقای کلانتری نیازی نیست مجوز ارزیابی محیط زیستی را امضا کند. مجلس نامه زده و پروژه‌های بدون مجوز را لغو کنند. تحقیق و تفحص از سد تنگ سرخ شروع شده است. یکی از عزیزان از وزارت نیرو آمده است.
فرهادی مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد در پاسخ گفت: انتظارم این بود که دوستان به لحاظ علمی مسائل را باز کنند، در هر حال کمال تشکر را از دغدغه مندی دوستان دارم. در مجوز 25 فروردین ماه موافقت کمیته سازمان ارزیابی زیست محیطی عنوان شده است.
در رابطه با سد تنگ سرخ سختگیرانه ترین مبانی علمی پیاده شد، چون چند بار با به روز رسانی و اصلاح ضوابط و قوانین زیست محیطی مواجه شدیم. بنابراین بسیار فرایند طولانی شد و هر بار از ما مبانی علمی را خواستند و ما ارائه دادیم.
آقای مرادی من هیچ گاه مصاحبه‌ای نکردم که گفته باشم مجوزی برای شیراز صادر شده است. اگر هست مستند بیاورید که ببینیم. مصوبات استان فارس را داریم و منتشر می‌کنیم، هیچ گاه در رابطه با بحث انتقال آب بین حوزه‌ای از سد تنگ سرخ موردی وجود نداشته است. این را به امضای آقای مخبر وزیر، وزیر نیرو میرکاظمی، مرتضوی، استاندار فارس، که باید مصوبات سفر ریاست جمهوری را امضا کنند دارم. بنابراین فرمایش شما درست نیست.
اینکه فایلی که در فضای مجازی منتشر می‌کنید و اصرار بر آن می‌کنید. ما هم تکذیب کردیم و گفتیم این فایل بدون اصالت هست، آیا شما این را بی صداقتی می دانید؟ در عین اینکه فایل و مصوباتی که امضای همه مسئولان دران وجود دارد، مؤید عرایض بنده است و شما می‌توانید از مراجع استان فارس استعلام بگیرید.
من مستند عرض می‌کنم سهم استان فارس از 72 میلیون متر مکعب به 56 میلیون متر مکعب کاهش پیدا کرد. ولی در همه این موارد بازنگری، سهم زیست محیطی همواره  35 میلیون متر مکعب بوده و از آن عدول نشده است.
سید یوسف مرادی در خصوص «موافقت در احداث سد تنگ سرخ و برخورداری شهرستان بویراحمد از این سد» گفت: وقتی سد تنگ سرخ جایی زده می‌شود که 4 کیلومتر با مرز استان فارس فاصله دارد، و با یک مصوبه وزارت کشور، جزو استان فارس خواهد شد. ما تجربه خوزستان و چهارمحال و یزد و اصفهان را داریم. این سد پشتوانه‌اش استان فارس است. در وبسایت آب منطقه‌ای استان فارس، این سد جزو سدهای آب  منطقه‌ای در وبسایت استان فارس است، در وبسایت شما نیست. اگر ما بخواهیم برای استان خودمان این سد را بزنیم 100 کیلومتر این رود حرکت دارد، از گردنه ماه پرویز تا پاتاوه، هیچ جایی پیدا نمی‌شد که این سد احداث شود؟
فرهادی مدیرعامل آب منطقه‌ای استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: این سد نیاز استان کهگیلویه و بویراحمد است، از نظر فنی، اساتید می‌توانند بگویند که چرا سد در این نقطه احداث شد. یکی از مواردی که باید به دقت ارزیابی شود مباحث محیط زیستی و میراث فرهنگی است. اینکه بگوییم استان فارس می‌خواهد این سد را از چنگ ما در بیاورد، مثل این است که بگویم استان خوزستان می‌خواهد سد کوثر که در خروجی استان کهگیلویه وبویراحمد است را می‌خواهد از دست ما در بیاورد.
من فکر می‌کنم این صحبت به مردم غیور کهگیلویه و بویراحمد کم لطفی است. خواهشمندم صحبت‌های ما پایه علمی داشته باشد. مصوبات استان فارس موجود است و از نهاد ریاست جمهوری منتشر خواهیم کرد. اگر مصوبه‌ای مبنی بر انتقال آب به استان فارس با مقدار 100 میلیون متر مکعب دارید بیاورید ما هم ببینیم! اینکه میزان حقابه رود بشار طی این سالها هیچ تغییری نکرده، نشان از اهمیت محیط زیست برای آب منطقه‌ای و دغدغه همکاران ما دارد.