پکن در اقدامی کم سابقه آمار خرید نفت از ایران را رسانه‌ای کرده؛آن هم همزمان با مذاکرات وین. در شرایطی که مسئولان چینی به محافظه کاری معروف هستند اقدام آنان قابل تامل است

کبنا ؛پکن در اقدامی کم سابقه آمار خرید نفت از ایران را رسانه‌ای کرده؛آن هم همزمان با مذاکرات وین. در شرایطی که مسئولان چینی به محافظه کاری معروف هستند اقدام آنان قابل تامل است.
چین بازی را عوض کرد؟
به گزارش کبنا نیوز به نقل از آفتاب یزد، در اقدامی کم سابقه، چین آمار رسمی را منتشر کرده که نشان می‌دهد این کشور با وجود تحریمهای آمریکا، از ایران نفت وارد می‌کند. از سوی دیگراوپک در گزارش جدید خود قیمت نفت ایران را ۵ دلار ارزان‌تر از نفت بقیه اعضا اعلام کرده است. این در حالی است که رئیس جمهور، خبر از افزایش۴۰ درصدی درآمدهای نفتی می‌دهد و حالا نگرانی از ارزان‌فروشی نفت در کشور به شدت افزایش یافته است. با این حال مسئولان معتقدند فروش نفت تحریم‌ها را بی‌اثر کرده است. سوال اینجاست که اگر ایران توانایی فروش نفت را دارد چرا مذاکرات وین در حال انجام است؟
>افشاگری چین از واردات نفت ایران
برای نخستین بار در یک سال گذشته چین که بزرگترین واردکننده نفت جهان است، آماری را به صورت عمومی منتشر کرد که نشان داد این کشور در دسامبر مجموعا ۱.۹میلیون بشکه نفت از ایران وارد کرده است. اطلاعاتی که از سوی گمرک چین منتشر شد، نخستین افشای علنی خرید نفت ایران از سوی چین از دسامبر سال ۲۰۲۰ است.چین در زمان تحریمها که در سال ۲۰۱۸ از سوی دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا علیه ایران به اجرا درآمد، از ایران نفت وارد کرده است با این حال به ندرت به خرید نفت خام از ایران اذعان می‌کرد.
هنوزمشخص نیست که چرا چین علنا به خرید نفت از ایران اذعان کرده است اما این افشاگری در بحبوحه ادامه مذاکرات هسته‌ای در وین صورت گرفته است. ایران و چین اخیرا به دنبال پیشبرد همکاری در حوزه انرژی تحت قرارداد همکاری استراتژیک۲۵ ساله بوده اند.نفت ارزانتر ایران و ونزوئلا در مقایسه با قیمتهای جهانی که صعود چشمگیری داشتند، انگیزه کافی را فراهم کرد تا چین ریسک مجازات نقض تحریمها را نادیده گرفته و در سال ۲۰۲۱ بیشترین میزان خرید را از این دو کشور داشته باشد که صادراتشان در سه سال گذشته هدف تحریمهای آمریکا قرار گرفته است.بر اساس گزارش اویل پرایس، بلومبرگ در گزارشی به نقل از برآورد شرکت تحقیقات بازار کپلر نوشت: پالایشگاههای چینی سال ۲۰۲۱ در مقایسه با سال ۲۰۲۰ حدود ۵۳ درصد نفت بیشتری از ایران و ونزوئلا خریداری کردند. در مجموع، چین طی سال میلادی گذشته ۳۴۲ میلیون بشکه نفت از ایران و ونزوئلا وارد کرد که بالاترین حجم از سال ۲۰۱۸ بود.
>ماجرا از چه قرار است؟
اداره‌ کل گمرک چین در اولین اطلاعیه رسمی واردات نفت ایران از دسامبر ۲۰۲۰، اعلام کرده این کشور در آخرین ماه سال گذشته میلادی۲۶۰۳۱۲ تن نفت خام از ایران خریداری کرده ‌است.
واردات سالانه نفت خام چین در سال ۲۰۲۱، ۵.۴ درصد کاهش ‌یافته که نخستین کاهش واردات نفت این کشور از ۲۰۰۱ است، زیرا پکن از پالایشگاه‌های خود خواسته با کاهش فرآوری نفت خام تولید داخلی سوخت را محدود کنند.چین در یک دهه اخیر پیش‌برنده تقاضای جهانی نفت بوده‌ و حدود ۴۴ درصد مجموع رشد جهانی واردات نفت از سال ۲۰۱۵ (زمانی که چین واردات نفت پالایشگران مستقل را سهمیه‌بندی کرد) تاکنون متعلق به این کشور است.قیمت شاخص نفت خام برنت با انتشار این خبر کمی کاهش یافت و به ۸۴ دلار و ۴۰ سنت برای هر بشکه رسید.داده‌های اداره ‌کل گمرک چین در روز جمعه (۲۴ دی‌ماه) نشان داد واردات نفت بزرگ‌ترین واردکننده نفت خام جهان کاهش یافته و به ۵۱۲ میلیون و ۹۸۰ هزار تن معادل ۱۰ میلیون و ۲۶۰ هزار بشکه در روز رسید، این رقم در سال ۲۰۲۰ برابر با ۵۴۲ میلیون و ۳۹۰ هزار تن بود. واردات نفت خام چین در پی هجوم پالایشگاه‌های مستقل برای استفاده کامل از سهمیه‌های خود در پایان سال، در ماه دسامبر نسبت به مدت مشابه پارسال ۲۰ درصد افزایش یافت و به ۴۶ میلیون و ۱۴۰ هزار تن رسید.

بر اساس داده‌های اداره گمرک، واردات گاز طبیعی چین که شامل واردات از طریق خط لوله و همچنین واردات گاز طبیعی مایع شده (ال‌ان‌جی) هم می‌شود، در سال ۲۰۲۱ و نسبت به سال پیش از آن، ۱۹.۹ درصد افزایش داشته و به رقم بی‎سابقه۱۲۱ میلیون و ۳۶۰ هزار تن رسیده ‌است طبق اطلاعات اداره گمرک چین، این کشور اولین واردات نفت خام ایران را علی‌رغم تحریم‌های آمریکا گزارش داده است. اداره‌ کل گمرک چین که آخرین‌بار در دسامبر 2020 واردات 520 هزار تن از نفت ایران را ثبت کرده بود، حالا اعلام کرده چین در آخرین ماه سال گذشته میلادی 260312 تن نفت خام از ایران خریداری کرده‌ است.هنوز مشخص نیست چه شرکتی این محموله نفت را که در یک نفتکش بسیار بزرگ جای می‌گیرد، خریداری کرده و در کدام پایانه تخلیه شده ‌است.واردات غیررسمی نفت ایران توسط چین به‌طور متوسط بالاتر از 500 هزار بشکه در روز بین ماه‌های اوت تا اکتبر بوده‌است.طبق گفته‌ تاجران نفتی، برای کنار زدن تحریم‌های آمریکا، نفت ایران با عنوان نفت عمان، امارات و مالزی به چین صادر می‌شود.
اطلاعات کشتیرانی نشان می‌دهد واردات نفت از ایران 6 درصد از کل واردات نفت خام چین را تشکیل می‌دهد. بنابر آخرین گزارش اوپک، نفت سنگین ایران 5 دلار از قیمت متوسط اعضای اوپک ارزان‌تر است. این در حالی است که در این هفته، قیمت نفت برنت رکورد زده و به بیش از ۸۶ دلار رسیده است.
>مسئولان چه می‌گویند؟
در همین هفته گذشته دولت سیزدهم اعلام کرده که میزان فروش نفت ایران افزایش یافته و پول نفت هم دریافت می‌شود. حالا با توجه به گزارش اوپک، نگرانی از ارزان فروشی نفت ایران شدت گرفته است.
طبق گفته مسئولان آمار فروش نفت و قیمت نفت در ایران محرمانه است و دقیقا مشخص نیست ایران چقدر نفت و با چه قیمتی می‌فروشد اما محمد حسینی، مشاور کمیسیون برنامه و بودجه و نماینده مجلس گفته بود: «درآمد دولت در سال ۱۴۰۱ از محل فروش نفت ۴۰۰ هزار میلیارد تومان است.» میزان فروش نفت در بودجه ۱۴۰۱ هم روزانه ۱.۲ میلیون بشکه پیش‌بینی شده است. دولت دوازدهم در سال جاری، پیش‌بینی کرده بود که سهم نفت از بودجه ۱۴۰۰، حدود ۳۴۹ هزار میلیارد تومان بوده که ۱۵۳ هزار میلیارد تومان آن باید از محل صادرات نفت تامین می‌شد.البته کارشناسان انتقادات زیادی به این ارقام داشتند اما زنگنه، وزیر وقت نفت در صحن مجلس و برای دفاع از پیش‌بینی فروش روزانه ۲.۳ میلیون بشکه نفت گفته بود که در صورت رفع تحریم‌ها قادر به فروش این میزان نفت هستیم. این اعداد در حالی پیش‌بینی می‌شوند که ایران به دلیل تحریم‌ها، نتوانسته پول نفت خود را دریافت کند و حدود ۴۲ میلیارد دلار از منابع ارزی‌اش در کشورهای دیگر بلوکه شده و ایران در این چند سال اخیر در ازای پول نفت، کالاهایی مانند برنج، چای و نفت دریافت کرده است. با این حال، رئیسی چند روز پیش اظهار کرده بود که دولت سیزدهم دیگر نگران فروش نفت نیست؛ صادرات نفت ۴۰ درصد افزایش داشته و پول نفت هم به کشور بازمی‌گردد. جواد اوجی، وزیر نفت و محسن خجسته مهر، مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران هم جداگانه، این خبر را تایید کرده‌اند.خجسته‌مهر بدون ارائه آمار و ارقام گفته بود:« از گفتن اعداد و ارقام صادرات معذور هستم، فقط در همین حد می‌توانم توضیح بدهم که وضعیت بهتر شده است. ما در شرکت ملی نفت ایران وظیفه داریم نفت را بفروشیم و پول نفت را تحویل بانک مرکزی دهیم.»بنا بر آنچه مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران و وزیر نفت می‌گویند پول صادرات نفت در دولت سیزدهم به کشور وارد می‌شود. اما سوال اینجاست که چه اتفاق جدیدی رخ داده که ایران می‌تواند پول نفتش را دریافت کند؟ از طرف دیگر، اگر پول‌ نفت صادراتی به کشور بازمی‌گردد پس چرا دلارهای بلوکه‌شده حاصل از فروش نفت، هنوز آزاد نشده؟
>فروش نفت و قرار داد 25 ساله
این ادعاها در زمانی مطرح شده که جمعه هفته گذشته، وزیر امور خارجه ایران با وزیر امور خارجه چین دیدار کرد. آن‌ها پس از این دیدار از آغاز فاز اجرایی قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین خبر دادند.
نشریه پترولیوم اکونومیست در ۱۲ شهریور۹۸ درباره این قرارداد نوشته بود که در این قرارداد مقرر شده چین نفت و گاز ایران را با ۳۰ درصد تخفیف بخرد. این کشور برای پرداخت پول نفت ایران دو سال مهلت دارد و بعد از این مدت هم می‌تواند بازپرداخت بدهی نفتی خود را با یوآن انجام دهد.این نشریه گفته بود که چین می‌تواند دو سوم مبلغ خرید نفت و گاز را به صورت نقدی (یوآن) به ایران پرداخت کند و یک سوم بقیه را به شکل کالا و خدمات.این‌ها همه در حالی است که معامله‌گران چینی به رویترز گفته‌اند نفت ایران حدود ۶یا۷ دلار ارزان‌تر از نفت خاورمیانه است.چین بزرگ‌ترین خریدار نفت ایران است و حالا، اظهارات این مقامات و آغاز قرارداد ۲۵ ساله تحلیل‌گران را نسبت به ارزان‌فروشی نفت ایران نگران‌تر از همیشه کرده است.
>تحریم‌های بی‌اثر؟
از سوی دیگر موضوع حائز اهمیت اظهار نظر علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی است. او در تاریخ 29 دیماه در حالی که دور هشتم مذاکرات در شهر وین با حضور هیئت‌های ایران و گروه ۱+۴ (آلمان، فرانسه، انگلیس، روسیه و چین) در جریان بود، در توییتی خطاب به طرف‌های غربی نوشت: «فروش نفت ایرانو بازگشت پول آن به شرایط مناسب و غیرقابل بازگشتی رسیده است. نمی‌شود برای امتیازگیری، قول رفع تحریمی را داد که بی‌اثر شده است.» او برای این توئیت از هشتگ مقاومت فعالاستفاده کرده بود و حال سوال اینجاست که اگر این طور که مسئولان می‌گویند تحریم‌ها برای ایران بی‌اثر شده و ما به راحتی می‌توانیم نفت بفروشیم و پول آن را وارد کشور کنیم، چه لزومی به مذاکره و توافق وین وجود دارد؟
>صادرات نفت ایران جزو اسرار است
رضا پدیدار، کارشناس انرژی به آفتاب یزد می‌گوید:« هیچ کس نمی‌داند که نحوه فروش شرکت ملی نفت ایران به چه صورت است. یکبار گفته شده بود که در مقابل نفت تهاتر انجام می‌شود، حالا می‌گویند که نفت را می‌فروشیم اما در نهایت هیچ جا مکانیزم دریافت وجوه فروش نفت مطرح نشده است.» وی تصریح کرد:« اطلاعات مربوط به این موضوع انحصارا در دست دولت است. این مسائل جزو اسرار کشور است چون ما هنوز در شرایط تحریمی هستیم. بنابراین جواب این سوال را تنها مقامات مسئول می‌توانند بدهند که آن‌ها نیز در شرایط فعلی بعید است که پاسخگوی این موضوعات باشند.»
این کارشناس انرژی در خصوص رابطه فروش نفت و مذاکرات وین نیز توضیح داد:« مکانیزم به این صورت است که باید توافق وین حاصل شود. کسی که کشور ما را تحریم کرده است آمریکا است؛ گروه 4+1 باید تعهدات خود را انجام می‌دادند اما تحت تاثیر آمریکا به تحریم ما پرداختند بنابراین در صورتی این شرایط تغییر می‌کند که ما از حالت تحریمی خارج شویم. هنوز هیچ یک از مقامات کشور درباره کسب توافق وین چیزی نگفته‌اند و قاعدتا ما هیچ اطلاعی نداریم که تحریم‌ها در چه وضعیتی است.» او ادامه داد:« هر کسی بر اساس ظن خودش اظهار نظری می‌کند که من به عنوان نماینده پارلمان بخش خصوصی نه این اظهار نظرات را تائید می‌کنم و نه تکذیب. چون هیچ اطلاع دقیقی از شرایط تحریم‌ها نداریم بنابراین نمی‌توان گفت فروش نفت در حال حاضر با چه مکانیزمی صورت می‌گیرد. تا جایی که ما اطلاع داریم و مسئولان به صورت غیر مستقیم اعلام کرده‌اند ما بخش کوچکی از نفت تولیدی خود را صادر می‌کنیم اما نحوه تعامل پولی آن هیچ جا اعلام نشده بنابراین مشخص نیست که چگونه وجه دریافت می‌شود.»