تاریخ انتشار
دوشنبه ۲۱ آذر ۱۴۰۱ ساعت ۲۰:۵۲
کد مطلب : ۴۵۵۵۸۸
کبنا موضوع سفر رئیس جمهور چین به عربستان را بررسی کرد
چين در حال پياده‌سازي پازل خاورميانه‌اي است
۱
کبنا ؛سفر شی جین پینگ، رئیس جمهوری خلق چین به خاورمیانه و انعقاد قرارداد با عربستان و امارات متحده عربی موجب شده برخی تحلیل کنند که این چین است که به سوی خاورمیانه چرخیده است. برخی نیز این تحلیل را ارائه می‌دهند که اعراب در فقدان حضور ایالات متحده در منطقه به دنبال یک جایگزین دیگر هستند تا امنیت آنها را هم تامین کند و هم اینکه با حضور چین در منطقه عملا دست تهران را در معادلات خاورمیانه ببندند. به نظر می‌رسید نباید به هیچ کدام از این تحلیل‌ها وقعی نهاد، چرا که چین تصمیم گرفته به حیاط خلوت آمریکا آمده و عملا در برابر آنچه تحت عنوان سیاست کنترل چین از سوی ایالات متحده در دستور کار است، بایستد. این تصمیم از سال‌های قبل در آفریقا شروع شده و پلان دوم آن در مورد خاورمیانه تئوریزه شده است و اکنون چین در نظر دارد بخش خاورمیانه‌ای آن سیاست را اجرا کند. البته در این میان چین تصمیماتی گرفته که احتمالا به مذاق تهران خوش نیامده است، چراکه قرار بود پکن با تهران قرارداد 25 ساله به مبلغ 400 میلیارد دلاری امضا کنند، اما با رقیب منطقه‌ای ایران قرارداد 35 میلیارد دلاری امضا کرده است. همچنین اقدام بی‌سابقه چین در حمایت از ادعاهای کشورهای حاشیه خلیج فارس در مالکیت جزایر سه گانه ایرانی،با واکنش مقامات و کارشناسان سیاسی کشورمان روبرو شد.
به گزارش کبنا، اگر چه برخي کارشناسان معتقد بودند که نزديکي چين و کشورهاي حاشيه خليج فارس نمي‌تواند تهديدي براي ايران باشد ولي پس از سفر «شي جين پينگ»، رييس جمهور خلق چين به «عربستان» که دو بيانيه ضد ايراني صادر شد بسياري بر اين باورند که حالا حمايت چين و افزايش دايره همکاري‌هاي اقتصادي و امنيتي اين دو کشور مي‌تواند تهديدي براي تماميت ارضي ايران باشد. باتوجه به اينکه يکي از بيانيه‌ها در مورد همکاري ايران با «آژانس بين‌المللي انرژي اتمي» بود ولي ديگري به خطوط قرمز ايرانيان مربوط مي‌شود. در اين بيانيه که به امضاي چين و شرکاي عربش رسيد از ايران خواسته‌اند تا در مورد جزير سه‌گانه که امارات به‌نوعي خود را مدعي آنها مي‌داند، راهي مسالمت آميزي در پيش بگيرد. اين در حالي است که رييس جمهور چين که دولت سيزدهم بر همکاري با آنها اميدهاي زيادي دارد از نام جعلي خليج به جاي «خليج هميشه فارس» استفاده شده است.
رهبران شش کشور امير نشين عضو در شواري همکاري خليج فارس به همراه چين در اجلاس مشترک خود درباره مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي گفت‌وگو کردند و بر اهميت تلاش‌هاي هماهنگ در دستيابي به صلح، امنيت، ثبات و رفاه در تمام نقاط جهان توافق کردند. در بيانيه پاياني بر ضرورت بازگرداندن صلح و امنيت بين‌المللي از طريق احترام متقابل و همکاري بين کشورها براي دستيابي به توسعه، پيشرفت و پايبندي به اصول حقوق بين‌الملل و حقوق بشر، منشور سازمان ملل متحد و حسن همجواري تاکيد شده است. اين کشورها خواستار حفظ نظم بين‌المللي مبتني بر احترام به حاکميت، تماميت ارضي و استقلال سياسي کشورها، عدم مداخله در امور داخلي آنها و عدم استفاده يا تهديد به زور شدند.
البته ناگفته نماند که اين موضع‌گيري چين تازگي ندارد. چين اين رويه را سال‌هاست که در دستور کار قرر داده است. ولي اين در حالي است که طيفي در تهران به هر دليلي نمي‌خواستند توجهي به آن داشته باشند.به‌نظر مي‌آيد اين رويه به حجم فساد فوق العاده‌اي بر مي‌گردد که در حوزه قراردادهاي چين با ايران وجود دارد.
به اين موضعتوجه کنيد که چين، برنامه‌هاي مدوني در توسعه کريدور «درياي عمان-بندرگوادر» به چين را تهيه کرده است. پروژه‌اي که بيش از 42ميليارد دلار ارزش دارد. بخش جاده‌اي آن تا حد زيادي موجود است و تنها نياز به ارتقاي سطح سرويس داد و بخش ريلي آن نيز تا حد زيادي اجرا شده است. تنها چيزي که در اين پروژه به چشم مي‌خورد، دور زدن کامل ايران است.
مورد ديگر که بايد به آن اشاره کنيم پروژه برقي کردن راه آهن تهران-مشهد را با هدف سرعت 200 کيلومتر در ساعت و با ظرفيت حدود 40 ميليون مسافر در سال با مبلغي در حدود 2ميليارد دلار وجود دارد. در سفري که آقاي شي چين پينگ به تهران داشت، تنها قراردادي که امضا شد، همين يک قرارداد بود که خود او هم قبل از سفرش به تهران بر آن تاکيد داشت که تاکيد داشت اين قرارداد در حضور خودش امضا شود. قرارداد يعني همه مذاکرات در باره مسير، مشخصات فني، قيمت و جزئيات به نتيجه رسيده و همه چيز قطعي شده و دو طرف متعهد به اجراي پروژه شده بودند. پس از آن ايران بايد 15% مبلغ پروژه را به صندوق پروژه پرداخت کند. عليرغم تنگناي ارزي دولت، با هماهنگي مجلس شوراي اسلامي، بلافاصله اين کار انجام شد و حالا اين مبلغ در صندوق پروژه موجود است. يعني چيزي در حدود 300ميليون دلار. براي شروع فعاليت، طرف چيني مي‌بايست يک ضمانتنامه پيش‌پرداخت به طرف ايراني مي‌داد تا قرارداد فعال گردد. ضمانتنامه پيش پرداخت کمترين ريسک را دارد. چون در برابر آن، طرف قرارداد کل مبلغ را برداشت مي‌کند. از آن تاريخ تاکنون، هنوز چيني‌ها اين ضمانتنامه را در اختيار طرف ايراني قرار نداده‌اند و قراداد امضا شده متوقف است.
به گزارش کبنا، اگر چه برخي کارشناسان معتقد بودند که نزديکي چين و کشورهاي حاشيه خليج فارس نمي‌تواند تهديدي براي ايران باشد ولي پس از سفر «شي جين پينگ»، رييس جمهور خلق چين به «عربستان» که دو بيانيه ضد ايراني صادر شد بسياري بر اين باورند که حالا حمايت چين و افزايش دايره همکاري‌هاي اقتصادي و امنيتي اين دو کشور مي‌تواند تهديدي براي تماميت ارضي ايران باشد. باتوجه به اينکه يکي از بيانيه‌ها در مورد همکاري ايران با «آژانس بين‌المللي انرژي اتمي» بود ولي ديگري به خطوط قرمز ايرانيان مربوط مي‌شود. در اين بيانيه که به امضاي چين و شرکاي عربش رسيد از ايران خواسته‌اند تا در مورد جزير سه‌گانه که امارات به‌نوعي خود را مدعي آنها مي‌داند، راهي مسالمت آميزي در پيش بگيرد. اين در حالي است که رييس جمهور چين که دولت سيزدهم بر همکاري با آنها اميدهاي زيادي دارد از نام جعلي خليج به جاي «خليج هميشه فارس» استفاده شده است.
رهبران شش کشور امير نشين عضو در شواري همکاري خليج فارس به همراه چين در اجلاس مشترک خود درباره مسائل منطقه‌اي و بين‌المللي گفت‌وگو کردند و بر اهميت تلاش‌هاي هماهنگ در دستيابي به صلح، امنيت، ثبات و رفاه در تمام نقاط جهان توافق کردند. در بيانيه پاياني بر ضرورت بازگرداندن صلح و امنيت بين‌المللي از طريق احترام متقابل و همکاري بين کشورها براي دستيابي به توسعه، پيشرفت و پايبندي به اصول حقوق بين‌الملل و حقوق بشر، منشور سازمان ملل متحد و حسن همجواري تاکيد شده است. اين کشورها خواستار حفظ نظم بين‌المللي مبتني بر احترام به حاکميت، تماميت ارضي و استقلال سياسي کشورها، عدم مداخله در امور داخلي آنها و عدم استفاده يا تهديد به زور شدند.
البته ناگفته نماند که اين موضع‌گيري چين تازگي ندارد. چين اين رويه را سال‌هاست که در دستور کار قرر داده است. ولي اين در حالي است که طيفي در تهران به هر دليلي نمي‌خواستند توجهي به آن داشته باشند.به‌نظر مي‌آيد اين رويه به حجم فساد فوق العاده‌اي بر مي‌گردد که در حوزه قراردادهاي چين با ايران وجود دارد.
به اين موضعتوجه کنيد که چين، برنامه‌هاي مدوني در توسعه کريدور «درياي عمان-بندرگوادر» به چين را تهيه کرده است. پروژه‌اي که بيش از 42ميليارد دلار ارزش دارد. بخش جاده‌اي آن تا حد زيادي موجود است و تنها نياز به ارتقاي سطح سرويس داد و بخش ريلي آن نيز تا حد زيادي اجرا شده است. تنها چيزي که در اين پروژه به چشم مي‌خورد، دور زدن کامل ايران است.
مورد ديگر که بايد به آن اشاره کنيم پروژه برقي کردن راه آهن تهران-مشهد را با هدف سرعت 200 کيلومتر در ساعت و با ظرفيت حدود 40 ميليون مسافر در سال با مبلغي در حدود 2ميليارد دلار وجود دارد. در سفري که آقاي شي چين پينگ به تهران داشت، تنها قراردادي که امضا شد، همين يک قرارداد بود که خود او هم قبل از سفرش به تهران بر آن تاکيد داشت که تاکيد داشت اين قرارداد در حضور خودش امضا شود. قرارداد يعني همه مذاکرات در باره مسير، مشخصات فني، قيمت و جزئيات به نتيجه رسيده و همه چيز قطعي شده و دو طرف متعهد به اجراي پروژه شده بودند. پس از آن ايران بايد 15% مبلغ پروژه را به صندوق پروژه پرداخت کند. عليرغم تنگناي ارزي دولت، با هماهنگي مجلس شوراي اسلامي، بلافاصله اين کار انجام شد و حالا اين مبلغ در صندوق پروژه موجود است. يعني چيزي در حدود 300ميليون دلار. براي شروع فعاليت، طرف چيني مي‌بايست يک ضمانتنامه پيش‌پرداخت به طرف ايراني مي‌داد تا قرارداد فعال گردد. ضمانتنامه پيش پرداخت کمترين ريسک را دارد. چون در برابر آن، طرف قرارداد کل مبلغ را برداشت مي‌کند. از آن تاريخ تاکنون، هنوز چيني‌ها اين ضمانتنامه را در اختيار طرف ايراني قرار نداده‌اند و قراداد امضا شده متوقف است.
دولت چین طی بیانیه‌ای مشترک با کشورهای حاشیه حوزه خلیج فارس،ضمن تردید در مورد مالکیت جمهوری اسلامی ایران بر جزایر سه گانه تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی،خواستار حل مسالمت آمیز این مناقشه ساختگی از سوی دولت‌های خلیج فارس شده است.
در همین ارتباط، وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.
حسین امیرعبداللهیان در توییتی در واکنش به بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس و ادعاهای مطرح شده در آن بیانیه نسبت به جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ نوشت:جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ در خلیج فارس، اجزای جدایی‌ناپذیر خاک پاک ایران است و به این مام میهن تعلق ابدی دارند. در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.
اعلام ناخرسندی ایران به سفیر چین
ناخرسندی ایران نسبت به برخی از بندهای بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس از جمله مسائل مطرح شده در مورد تمامیت ارضی ایران، به سفیر چین اعلام شد.
در دیدار سفیر چین با دستیار آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه ایران، نسبت به ورود "بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس" به موضوع تمامیت ارضی ایران ابراز ناخرسندی شدید شد و تاکید گردید جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس جزو لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود.
سفیر چین نیز با تاکید بر احترام کشورش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، در توضیحات اهداف سفر رئیس‌جمهور کشورش به ریاض، این سفر را در راستای کمک به صلح و ثبات در منطقه و بهره گیری از گفتگو به عنوان ابزاری برای حل مشکلات دانست.
(1).jpg)
سفیر چین سیاست خارجی کشورش در منطقه را مبتنی بر توازن دانسته و مبادلات پیش‌بینی شده دیپلماتیک از جمله سفر معاون نخست‌وزیر چین به ایران در روزهای آینده را موید این رویکرد اعلام کرد.
سلیمی، نماینده مجلس: رئیس‌جمهور چین نشان داد بیش از حد تصور ساده است
همزمان نماینده محلات در مجلس تاکید کرد:ای کاش رئیس‌جمهور چین با مشاوران خود مشورت می‌کرد تا متوجه می‌شد در پیمان شانگهای چه مواردی گنجانده شده است.
علیرضا سلیمی افزود: به مسئولان چینی و رئیس‌جمهور چین هشدار می‌دهم که فریب عروسک‌های کوکی کشورهای حاشیه خلیج فارس را نخورند. رئیس‌جمهور چین در این سفر نشان داد بیش از آنچه که تصور می‌شد ساده است. جزایر سه‌گانه ایرانی بوده، هست و خواهد بود و هر کسی بخواهد نسبت به این موضوع ورود کند با برخورد قاطع جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد. وی اضافه کرد: دولت چین به پیمان شانگهای پایبند باشد؛ در بند دو پیمان شانگهای به تمامیت ارضی ایران اشاره شده است. ای کاش رئیس‌جمهور چین با مشاوران خود مشورت می‌کرد و متوجه می‌شد در اساسنامه پیمان شانگهای چه مواردی گنجانده شده است.
نیکزاد نایب رئیس مجلس: از چین میخواهیم در مناسبات تجاری خود دقت داشته باشد
نایب رئیس مجلس هم در واکنش به بیانیه چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کرد: ایران منتظر شنیدن روایت‌های کشورهای دوست و شرکای تجاری خود در این زمینه است و از آنان میخواهیم در مناسبات تجاری خوددقت داشته باشند تا برخی کلمات نامتعارف در گفت و شنودهای دوجانبه و چندجانبه راه پیدا نکند.
نیکزاد با بیان اینکه نظام اسلامی در عین رحمت نسبت به همسایگان خود، در برابر هر شرارتی محکم، قاطع برخورد میکند،گفت: پاسخ ایران به بلندپروازی برخی از همسایگان، مقتدر، قوی و پشیمان‌کننده است.
دهنوی نماینده مجلس:انتظار چنین موضع گیری را از طرف چین نداشتیم
نماینده تهران در مجلس هم با بیان اینکه موضع گیری چینی‌ها راجع به تمامیت ارضی ایران برای همه هزینه خواهد داشت،گفت: اینگونه رفتارها خلاف روابط دوستانه دو کشور است.
محسن دهنوی افزود: با اینکه چین بخواهد در قالب توسعه روابط تجاری و اقتصادی، وارد بحث‌های منطقه‌ای سیاسی و امنیتی شود و راجع به تمامیت ارضی کشور ایران اظهار نظر کند و وارد بازی‌های کثیف منطقه‌ای که در مورد تمامیت ارضی ایران ادعا دارند شوند مخالفیم و آن را برخلاف روابط دوستانه‌ای می‌دانیم که در این سال‌های بین ما و چین حاکم بوده است.
وی ادامه داد: ما با اینکه چینی‌ها با عربستانی‌ها قرارداد سی ساله و چهل ساله ببندند و هر مقدار دلار قرارداد ببندند مشکلی نداریم ولی اینکه لابلای یک بحث تجاری ادعایی راجع به تمامیت ارضی ما مطرح کنند جای تعجب دارد و قطعا ما عکس العمل نشان می‌دهیم.
دهنوی با بیان اینکه ما انتظار چنین موضع گیری را ازسوی چین نداشتیم، اضافه کرد: نمی‌توانیم ساکت بشینیم که دیگران راجع به بخشی از سرزمین مان اظهار نظر کنند. امیدوارم با هوشمندی و سابقه‌ای که دولت چین در روابط با ایران داشته است خودشان این مسئله را اصلاح کنند.
سبزی نماینده مجلس: بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم
نماینده ساوه در مجلس نیز با اشاره به بیانیه چین و شورای همکاری خلیج فارس در سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به عربستان، گفت: کشورهای صغیر دل خوش به این بیانیه‌ها نباشند و به نفع آنها است که با جمهوری اسلامی قوی و قدرتمند با احترام صحبت کنند چرا که ما بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم.
محمد سبزی در هشداری به رئیس‌جمهور چین اضافه کرد: اگر با موضع گیری اخیر در دیدار از کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌خواهید این گاوهای شیرده را بیشتر بدوشید، بدوشید اما این کشورهای صغیر دل خوش به این بیانیه‌ها نباشند و به نفع آنها است که با جمهوری اسلامی قوی و قدرتمند با احترام صحبت کنند چرا که ما بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم.
هشدار نماینده قائنات به سرمایه‌گذاران چینی
نماینده قائنات در مجلس هم با اشاره به بیانیه مشترک چین و عربستان به سرمایه گذاران چینی هشدار داد.
سلمان اسحاقی گفت: ما درباره مبادلات اقتصادی بین کشورها و بین چین و عربستان ناراحت نیستیم فقط توصیه‌ای به سرمایه گذاران چینی می‌کنم که مقداری احوالات قاشقچی را بخوانند و مراقب ابزار آلاتی باشند که هنوز در دست بن سلمان است و از خودشان حفاظت کنند.
عضو کمیسیون امنیت ملی: چین و عربستان درک دقیق‌تر و واقعی‌تری از مواضع ایران داشته باشند
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به بیانیه مشترک چین و عربستان گفت: امیدوارم چین و عربستان درک دقیق و واقعی‌تری از مواضع ایران داشته باشد.
جلیل رحیمی جهان آبادی افزود: در بیانیه مشترک چین و عربستان نکاتی درباره ایران ذکر شده است؛ باید این بیانیه به صورت کامل در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس مورد بررسی قرار گیرد تا نکات و تحولات مندرج در آن مشخص شود.
وی ادامه داد: در این بیانیه آمده که ایران به حفظ امنیت و آرامش در منطقه کمک کند؛ در طول 40 سال گذشته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با برقراری نظام سیاسی جدید، ایران در تحولات منطقه چیزی جز آرامش را دنبال نکرده است. این رویکرد را می‌توان مشخصا بعد از حمله عراق به ایران و حمایت کشورهای عربی از صدام و همچنین جنگ عراق و کویت دید. تمامی تلاش بر محور کاهش تنش‌ها متمرکز بوده و حتی اقداماتی برای بهبود رابطه با مصر و اردن و سایر کشورهای عربی نیز صورت گرفت.
وی یادآور شد: ایران در مبارزه با داعش در خاورمیانه هزینه بسیار سنگینی پرداخت کرد که این هم در راستای برگرداندن امنیت به منطقه بود؛ موضوعی که برای هیچ کشوری از جمله چین و عربستان قابل کتمان نیست. در صورت مقابله نکردن ایران با داعش، مشخص نبود با دستیابی داعش به منابع نفتی و ثروت سوریه و عراق، چه مشکلات و اتفاقاتی رخ می‌داد.
رحیمی جهان آبادی تاکید کرد: بعد از بررسی دقیق بیانیه، مواضع ایران به صورت شفاف از طریق پارلمان و دستگاه سیاست خارجی به چین و عربستان اعلام می‌شود؛ امیدواریم طرف سعودی و چین درک دقیق‌تر و واقعی‌تر و مبتنی بر مواضع ما داشته باشند.
ذالنوری نماینده مجلس: مسئولان چینی به مسیر درست بازگردند!
نماینده قم در مجلس هم در واکنش به بیانیه چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس، از مسئولان چینی خواست به مسیر درست بازگردند. مجتبی ذوالنوری اضافه کرد: به مسئولان چینی تذکر می‌دهم که خود را در مسیر کجی که صهیونیست‌ها و محور عبری - عربی طراحی کردند، قرار نداده و به مسیر درست باز گردند.
احمدی نماینده مجلس: دولت چین مواظب اظهارنظر خود در خصوص تمامیت ارضی ایران باشد
نماینده رشت در مجلس هم گفت: به دولت چین تذکر می‌دهم که مواظب اظهار نظر خود در خصوص تمامیت ارضی کشور قدرتمند ایران باشد. محمدرضا احمدی تصریح کرد: ایران قدرتمند در 8 سال دفاع مقدس به تمام ابرقدرتهای جهانی نشان داد اجازه نخواهد داد وجبی از خاک خود در طمع دیگران قرار گیرد.
فلاحت پیشه نماینده سابق مجلس: سیاست خارجی ایران واقعیت‌ها را ببیند
حشمت‌الله فلاحت پیشه نماینده سابق مجلس هم پیام درباره امضای معاهده استراتژیک اقتصادی بین پکن و ریاض گفت: بخشی از غافلگیری همیشگی مسئولان ایرانی در قبال تحولات واقعی دنیای امروز است. در واقع سیاست خارجی ایران به شدت شعار زده است بنابراین واقعیت‌ها در آن دیده نمی‌شود.
وی افزود: وقتی در واقعیت اتفاقی می‌افتد این مسئله عامل غافلگیری مسئولان سیاست خارجی ما می‌شود. معتقدم قبل از آنکه مسئولان ما از چینی‌ها گلایه کنند یا از عربستانی‌ها عصبانی باشند، بهتر است یک ارزیابی واقعی از سیاست خارجی کشور انجام شود. امروز دیگر کشورها خود را مقید به روابط راهبردی نمی‌کنند، به عبارت دیگر روابط راهبردی روز به روز درحال کم رنگتر شدن است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: کشورها امروز سیاست خارجی خود را متنوع می‌کنند و در این تنوع هم یک سلسله مراتب را براساس قدرت و نفوذ کشورها تعریف می‌کنند و مناسبات خودشان را با آنها شکل می‌دهند. چین و عربستان هم همین کار را کردند. عربستان از زمان بحران اوکراین متوجه ضعف آمریکا و غرب شد و سیاست انرژی خودشان را از یوغ راهبرد کلان انرژی آمریکا خارج کردند و آن را در خدمت منافع ملی خودشان قرار دادند.
وی ادامه داد: چین راهبردی موفقی دارد و آن این که مقابله‌های سیاسی و نظامی آمریکا را با گسترش نفوذ اقتصادی خودش پاسخ می‌دهد. این درحالی است که آمریکا نیمی از ناوگان نظامی خودش را به دریای چین جنوبی برد و سعی کرد خطوط گسل و چالش با چین را در همراهی با 5 کشور همسایه چین فعال کند اما پکن برای پاسخ به این اقدام واشنگتن به قلمرو اقتصادی آمریکا حمله کرد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: در سمت ایران، روز به روز مشخص می‌شود که تعریف رابطه راهبردی با چین و روسیه یک توهم بود چون فقط ایرانی‌ها چنین موضوعی را به زبان می‌آورند چون در عمل اتفاق نمی‌افتد و پکن و مسکو بازی‌های خودشان را پیش می‌برند.
وی افزود: چینی‌ها این پیام را به عربستان دادند که در شکست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، این چین است که با یک راهبرد نرم می‌تواند ملاحظات سیاسی-امنیتی اعراب در قبال ایران را به گونه‌ای پیش ببرد بنابراین معتقدم این یک تلنگر دیگری است تا سیاستمداران ایرانی از خواب جزمی بیدار شوند و واقعیت‌های دنیای امروز را واقع گرایانه‌تر تحلیل کنند.
فلاحت پیشه گفت: در دنیای امروز فقط ایران درحال توسعه کانون‌های دشمنی علیه خود است ولی در سراسر دنیا کشورها تلاش می‌کنند دوستان خود را افزایش دهند. این یک فرقی است که بین ما و سایر کشورها وجود دارد و امیدوارم یک تغییر راهبردی در حوزه سیاست خارجی ایران شکل بگیرد.
در همین ارتباط، وزیر امور خارجه کشورمان تاکید کرد: در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.
حسین امیرعبداللهیان در توییتی در واکنش به بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس و ادعاهای مطرح شده در آن بیانیه نسبت به جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ نوشت:جزایر سه گانه ابوموسی، تنب کوچک و تنب بزرگ در خلیج فارس، اجزای جدایی‌ناپذیر خاک پاک ایران است و به این مام میهن تعلق ابدی دارند. در ضرورت احترام به تمامیت ارضی ایران با هیچ طرفی تعارف نداریم.
اعلام ناخرسندی ایران به سفیر چین
ناخرسندی ایران نسبت به برخی از بندهای بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس از جمله مسائل مطرح شده در مورد تمامیت ارضی ایران، به سفیر چین اعلام شد.
در دیدار سفیر چین با دستیار آسیا و اقیانوسیه وزیر امور خارجه ایران، نسبت به ورود "بیانیه مشترک چین و شورای همکاری خلیج فارس" به موضوع تمامیت ارضی ایران ابراز ناخرسندی شدید شد و تاکید گردید جزایر سه گانه ایرانی خلیج فارس جزو لاینفک تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران است که مانند هر بخش دیگر از سرزمین ایران هرگز موضوع مذاکره با هیچ کشوری نبوده و نخواهد بود.
سفیر چین نیز با تاکید بر احترام کشورش به تمامیت ارضی جمهوری اسلامی ایران، در توضیحات اهداف سفر رئیس‌جمهور کشورش به ریاض، این سفر را در راستای کمک به صلح و ثبات در منطقه و بهره گیری از گفتگو به عنوان ابزاری برای حل مشکلات دانست.
سفیر چین سیاست خارجی کشورش در منطقه را مبتنی بر توازن دانسته و مبادلات پیش‌بینی شده دیپلماتیک از جمله سفر معاون نخست‌وزیر چین به ایران در روزهای آینده را موید این رویکرد اعلام کرد.
سلیمی، نماینده مجلس: رئیس‌جمهور چین نشان داد بیش از حد تصور ساده است
همزمان نماینده محلات در مجلس تاکید کرد:ای کاش رئیس‌جمهور چین با مشاوران خود مشورت می‌کرد تا متوجه می‌شد در پیمان شانگهای چه مواردی گنجانده شده است.
علیرضا سلیمی افزود: به مسئولان چینی و رئیس‌جمهور چین هشدار می‌دهم که فریب عروسک‌های کوکی کشورهای حاشیه خلیج فارس را نخورند. رئیس‌جمهور چین در این سفر نشان داد بیش از آنچه که تصور می‌شد ساده است. جزایر سه‌گانه ایرانی بوده، هست و خواهد بود و هر کسی بخواهد نسبت به این موضوع ورود کند با برخورد قاطع جمهوری اسلامی ایران مواجه خواهد شد. وی اضافه کرد: دولت چین به پیمان شانگهای پایبند باشد؛ در بند دو پیمان شانگهای به تمامیت ارضی ایران اشاره شده است. ای کاش رئیس‌جمهور چین با مشاوران خود مشورت می‌کرد و متوجه می‌شد در اساسنامه پیمان شانگهای چه مواردی گنجانده شده است.
نیکزاد نایب رئیس مجلس: از چین میخواهیم در مناسبات تجاری خود دقت داشته باشد
نایب رئیس مجلس هم در واکنش به بیانیه چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس تاکید کرد: ایران منتظر شنیدن روایت‌های کشورهای دوست و شرکای تجاری خود در این زمینه است و از آنان میخواهیم در مناسبات تجاری خوددقت داشته باشند تا برخی کلمات نامتعارف در گفت و شنودهای دوجانبه و چندجانبه راه پیدا نکند.
نیکزاد با بیان اینکه نظام اسلامی در عین رحمت نسبت به همسایگان خود، در برابر هر شرارتی محکم، قاطع برخورد میکند،گفت: پاسخ ایران به بلندپروازی برخی از همسایگان، مقتدر، قوی و پشیمان‌کننده است.
دهنوی نماینده مجلس:انتظار چنین موضع گیری را از طرف چین نداشتیم
نماینده تهران در مجلس هم با بیان اینکه موضع گیری چینی‌ها راجع به تمامیت ارضی ایران برای همه هزینه خواهد داشت،گفت: اینگونه رفتارها خلاف روابط دوستانه دو کشور است.
محسن دهنوی افزود: با اینکه چین بخواهد در قالب توسعه روابط تجاری و اقتصادی، وارد بحث‌های منطقه‌ای سیاسی و امنیتی شود و راجع به تمامیت ارضی کشور ایران اظهار نظر کند و وارد بازی‌های کثیف منطقه‌ای که در مورد تمامیت ارضی ایران ادعا دارند شوند مخالفیم و آن را برخلاف روابط دوستانه‌ای می‌دانیم که در این سال‌های بین ما و چین حاکم بوده است.
وی ادامه داد: ما با اینکه چینی‌ها با عربستانی‌ها قرارداد سی ساله و چهل ساله ببندند و هر مقدار دلار قرارداد ببندند مشکلی نداریم ولی اینکه لابلای یک بحث تجاری ادعایی راجع به تمامیت ارضی ما مطرح کنند جای تعجب دارد و قطعا ما عکس العمل نشان می‌دهیم.
دهنوی با بیان اینکه ما انتظار چنین موضع گیری را ازسوی چین نداشتیم، اضافه کرد: نمی‌توانیم ساکت بشینیم که دیگران راجع به بخشی از سرزمین مان اظهار نظر کنند. امیدوارم با هوشمندی و سابقه‌ای که دولت چین در روابط با ایران داشته است خودشان این مسئله را اصلاح کنند.
سبزی نماینده مجلس: بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم
نماینده ساوه در مجلس نیز با اشاره به بیانیه چین و شورای همکاری خلیج فارس در سفر اخیر رئیس‌جمهور چین به عربستان، گفت: کشورهای صغیر دل خوش به این بیانیه‌ها نباشند و به نفع آنها است که با جمهوری اسلامی قوی و قدرتمند با احترام صحبت کنند چرا که ما بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم.
محمد سبزی در هشداری به رئیس‌جمهور چین اضافه کرد: اگر با موضع گیری اخیر در دیدار از کشورهای حاشیه خلیج فارس می‌خواهید این گاوهای شیرده را بیشتر بدوشید، بدوشید اما این کشورهای صغیر دل خوش به این بیانیه‌ها نباشند و به نفع آنها است که با جمهوری اسلامی قوی و قدرتمند با احترام صحبت کنند چرا که ما بر سر تمامیت ارضی خود با احدی شوخی نداریم.
هشدار نماینده قائنات به سرمایه‌گذاران چینی
نماینده قائنات در مجلس هم با اشاره به بیانیه مشترک چین و عربستان به سرمایه گذاران چینی هشدار داد.
سلمان اسحاقی گفت: ما درباره مبادلات اقتصادی بین کشورها و بین چین و عربستان ناراحت نیستیم فقط توصیه‌ای به سرمایه گذاران چینی می‌کنم که مقداری احوالات قاشقچی را بخوانند و مراقب ابزار آلاتی باشند که هنوز در دست بن سلمان است و از خودشان حفاظت کنند.
عضو کمیسیون امنیت ملی: چین و عربستان درک دقیق‌تر و واقعی‌تری از مواضع ایران داشته باشند
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس نیز با اشاره به بیانیه مشترک چین و عربستان گفت: امیدوارم چین و عربستان درک دقیق و واقعی‌تری از مواضع ایران داشته باشد.
جلیل رحیمی جهان آبادی افزود: در بیانیه مشترک چین و عربستان نکاتی درباره ایران ذکر شده است؛ باید این بیانیه به صورت کامل در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس مورد بررسی قرار گیرد تا نکات و تحولات مندرج در آن مشخص شود.
وی ادامه داد: در این بیانیه آمده که ایران به حفظ امنیت و آرامش در منطقه کمک کند؛ در طول 40 سال گذشته بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و با برقراری نظام سیاسی جدید، ایران در تحولات منطقه چیزی جز آرامش را دنبال نکرده است. این رویکرد را می‌توان مشخصا بعد از حمله عراق به ایران و حمایت کشورهای عربی از صدام و همچنین جنگ عراق و کویت دید. تمامی تلاش بر محور کاهش تنش‌ها متمرکز بوده و حتی اقداماتی برای بهبود رابطه با مصر و اردن و سایر کشورهای عربی نیز صورت گرفت.
وی یادآور شد: ایران در مبارزه با داعش در خاورمیانه هزینه بسیار سنگینی پرداخت کرد که این هم در راستای برگرداندن امنیت به منطقه بود؛ موضوعی که برای هیچ کشوری از جمله چین و عربستان قابل کتمان نیست. در صورت مقابله نکردن ایران با داعش، مشخص نبود با دستیابی داعش به منابع نفتی و ثروت سوریه و عراق، چه مشکلات و اتفاقاتی رخ می‌داد.
رحیمی جهان آبادی تاکید کرد: بعد از بررسی دقیق بیانیه، مواضع ایران به صورت شفاف از طریق پارلمان و دستگاه سیاست خارجی به چین و عربستان اعلام می‌شود؛ امیدواریم طرف سعودی و چین درک دقیق‌تر و واقعی‌تر و مبتنی بر مواضع ما داشته باشند.
ذالنوری نماینده مجلس: مسئولان چینی به مسیر درست بازگردند!
نماینده قم در مجلس هم در واکنش به بیانیه چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس، از مسئولان چینی خواست به مسیر درست بازگردند. مجتبی ذوالنوری اضافه کرد: به مسئولان چینی تذکر می‌دهم که خود را در مسیر کجی که صهیونیست‌ها و محور عبری - عربی طراحی کردند، قرار نداده و به مسیر درست باز گردند.
احمدی نماینده مجلس: دولت چین مواظب اظهارنظر خود در خصوص تمامیت ارضی ایران باشد
نماینده رشت در مجلس هم گفت: به دولت چین تذکر می‌دهم که مواظب اظهار نظر خود در خصوص تمامیت ارضی کشور قدرتمند ایران باشد. محمدرضا احمدی تصریح کرد: ایران قدرتمند در 8 سال دفاع مقدس به تمام ابرقدرتهای جهانی نشان داد اجازه نخواهد داد وجبی از خاک خود در طمع دیگران قرار گیرد.
فلاحت پیشه نماینده سابق مجلس: سیاست خارجی ایران واقعیت‌ها را ببیند
حشمت‌الله فلاحت پیشه نماینده سابق مجلس هم پیام درباره امضای معاهده استراتژیک اقتصادی بین پکن و ریاض گفت: بخشی از غافلگیری همیشگی مسئولان ایرانی در قبال تحولات واقعی دنیای امروز است. در واقع سیاست خارجی ایران به شدت شعار زده است بنابراین واقعیت‌ها در آن دیده نمی‌شود.
وی افزود: وقتی در واقعیت اتفاقی می‌افتد این مسئله عامل غافلگیری مسئولان سیاست خارجی ما می‌شود. معتقدم قبل از آنکه مسئولان ما از چینی‌ها گلایه کنند یا از عربستانی‌ها عصبانی باشند، بهتر است یک ارزیابی واقعی از سیاست خارجی کشور انجام شود. امروز دیگر کشورها خود را مقید به روابط راهبردی نمی‌کنند، به عبارت دیگر روابط راهبردی روز به روز درحال کم رنگتر شدن است.
این استاد دانشگاه یادآور شد: کشورها امروز سیاست خارجی خود را متنوع می‌کنند و در این تنوع هم یک سلسله مراتب را براساس قدرت و نفوذ کشورها تعریف می‌کنند و مناسبات خودشان را با آنها شکل می‌دهند. چین و عربستان هم همین کار را کردند. عربستان از زمان بحران اوکراین متوجه ضعف آمریکا و غرب شد و سیاست انرژی خودشان را از یوغ راهبرد کلان انرژی آمریکا خارج کردند و آن را در خدمت منافع ملی خودشان قرار دادند.
وی ادامه داد: چین راهبردی موفقی دارد و آن این که مقابله‌های سیاسی و نظامی آمریکا را با گسترش نفوذ اقتصادی خودش پاسخ می‌دهد. این درحالی است که آمریکا نیمی از ناوگان نظامی خودش را به دریای چین جنوبی برد و سعی کرد خطوط گسل و چالش با چین را در همراهی با 5 کشور همسایه چین فعال کند اما پکن برای پاسخ به این اقدام واشنگتن به قلمرو اقتصادی آمریکا حمله کرد.
این کارشناس مسائل سیاست خارجی اضافه کرد: در سمت ایران، روز به روز مشخص می‌شود که تعریف رابطه راهبردی با چین و روسیه یک توهم بود چون فقط ایرانی‌ها چنین موضوعی را به زبان می‌آورند چون در عمل اتفاق نمی‌افتد و پکن و مسکو بازی‌های خودشان را پیش می‌برند.
وی افزود: چینی‌ها این پیام را به عربستان دادند که در شکست فشار حداکثری آمریکا علیه ایران، این چین است که با یک راهبرد نرم می‌تواند ملاحظات سیاسی-امنیتی اعراب در قبال ایران را به گونه‌ای پیش ببرد بنابراین معتقدم این یک تلنگر دیگری است تا سیاستمداران ایرانی از خواب جزمی بیدار شوند و واقعیت‌های دنیای امروز را واقع گرایانه‌تر تحلیل کنند.
فلاحت پیشه گفت: در دنیای امروز فقط ایران درحال توسعه کانون‌های دشمنی علیه خود است ولی در سراسر دنیا کشورها تلاش می‌کنند دوستان خود را افزایش دهند. این یک فرقی است که بین ما و سایر کشورها وجود دارد و امیدوارم یک تغییر راهبردی در حوزه سیاست خارجی ایران شکل بگیرد.
پاکستان موجب رابطه چین و عربستان شده است
در این ارتباط با عبدالرضا فرجی راد، دیپلمات و کارشناس روابط بین‌الملل با آرمان ملی به گفت‌وگو پرداخته است. فرجی‌راد معتقد است: «چین در هر صورت تصمیم خود را برای همکاری با عربستان گرفته و این تهران است که نباید اجازه دهد عربستان جایگزین آن برای چین شود. ایران باید جایگاه ژئوپلیتیک خود را بشناسد و بر اساس آن جایگاه با دنیا روابط اقتصادی برقرار کند.»
در این ارتباط با عبدالرضا فرجی راد، دیپلمات و کارشناس روابط بین‌الملل با آرمان ملی به گفت‌وگو پرداخته است. فرجی‌راد معتقد است: «چین در هر صورت تصمیم خود را برای همکاری با عربستان گرفته و این تهران است که نباید اجازه دهد عربستان جایگزین آن برای چین شود. ایران باید جایگاه ژئوپلیتیک خود را بشناسد و بر اساس آن جایگاه با دنیا روابط اقتصادی برقرار کند.»
سفر اخير شي جين پينگ، رئيس‌جمهور چين به خاورميانه و عربستان و انعقاد قرارداد با اعراب را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
چيني‌ها از حدود يک دهه قبل به گونه‌اي رفتار کرده‌اند که گويا عربستان در خاورميانه براي آنها از اهميت برخوردار است. چين سياست‌گذاري بلندمدتي را در نظر دارد که اين سياست‌گذاري به گونه‌اي در برابر راهبرد ايالات متحده آمريکا در برابر چين تعريف شده است که تحت عنوان راهبرد کنترل چين رسانه‌اي شده، آمريکايي‌ها خصوصا از زماني که دموکرات‌ها در آمريکا در قدرت قرار گرفته‌اند مقابله با چين را در اولويت خود قرار دادند. بر اساس اين راهبرد آنها در نظر دارند بر انرژي جهان تسلط پيدا کنند. آمريکايي‌ها با انرژي در خليج‌فارس با چين در حال بازي کردن هستند. از طرفي سعودي‌ها و اماراتي‌ها از يکي دو دهه گذشته از آمريکايي‌ها دلخوري پيدا کرده و اعتمادي به آمريکايي‌ها ندارند. اين بي‌اعتمادي شامل حال دموکرات‌ها از دوران اوباما به بعد و جمهوري خواهان از ترامپ به اين سو مي‌شود. در جنگ يمن نيز ثابت شد که آمريکا از آن ميزان آمادگي برخوردار نيست که به نفع عربستان وارد درگيري شود. از اين منظر چيني‌ها استراتژي بلندمدتي را براي خود تدوين کردند که اولا انرژي خود را در بلندمدت تامين کنند و دوما با انعقاد قرارداد با اعراب بخشي از پولي که بابت خريد انرژي مي‌پردازند را مجددا پس بگيرند. چيني‌ها با نفوذ در اين کشورها به بهانه‌هاي مختلف از جمله تامين احتياجات آنها پولي که اعراب بابت خريد انرژي از چين دريافت کرده‌اند را، پس مي‌گيرند. چيني‌ها از هم اکنون وارد اين بازي شده‌اند.
چرا اعراب يکباره تصميم گرفتند شرکاي استراتژيک خود را تغيير دهند و به سمت شرق تمايل پيدا کرده‌اند؟
ديگر اتکاي اعراب منطقه صرفا به ايالات متحده و اروپا نيست. آنها مي‌خواهند تعادلي براي خود بين چين و غرب در سياست خارجه ايجاد کنند. عرب‌ها براي خود يک استراتژي بلندمدت تدوين کرده‌اند. از سوي ديگر نوعي رقابت براي توسعه بين کشورهاي عربي و به‌خصوص بين امارات، عربستان و... وجود دارد، به طوري که اين کشورها هم اکنون در حال استفاده از تکنولوژي‌هاي پيشرفته دنيا هستند تا شهرهاي هوشمند خود را بسازند و رفاه شهروندان خود را افزايش دهند. اعراب توليد سلاح مشترک، ايجاد نيروگاه هسته‌اي را در نظر دارند. اعراب صراحتا اعلام مي‌کنند اگر قرار است ما انرژي کشورها را تامين کنيم بايد از آن کشور هم براي رسيدن به برنامه‌هاي توسعه‌اي خود استفاده کنيم. منظور آنها در اينجا دقيقا کشور چين است.
مساله در اينجا سرمايه‌گذاري است، نوع سرمايه‌گذاري چين در کشورهاي عربي چرا سرعت بيشتري نسبت به ساير نقاط جهان گرفته است؟
سرمايه‌گذاري چين در کشورهاي عربي ارزان‌تر است و هم اينکه چيني‌ها با توجه به تکنولوژي‌اي که به دست آورده‌اند سريع‌تر و به موقع آن پروژه را تحويل مي‌دهند. از سوي ديگر مسائل حقوق بشري نيز براي اعراب ايجاد نمي‌کنند. اين درحالي است که در سال‌هاي اخير آمريکايي‌ها مسائل حقوق بشري را در مواجهه با عربستان در نظر مي‌گرفتند.
چرا يکباره اعراب به شريک ايران در منطقه نزديک شدند؟
اعراب اين احساس را پيدا کرده بودند که ايران بيش از گذشته در حال نزديک شدن به چين است. به ويژه آن زماني که قرار بود توافق هسته‌اي به امضا برسد، ايران توافقي 25 ساله را با چيني‌ها به امضا رساند. اين توافق موجب شد که همه از اعراب تا کارشناسان داخلي به اين نتيجه برسند که اين توافق در نهايت با ايران به امضا مي‌رسد. از اين منظر اعراب تلاش کردند کارهاي اقتصادي را با چين آغاز کنند. چون احساس کردند توافق با تهران ممکن است به سرانجام نرسد. اعراب چيني‌ها را ترغيب مي‌کنند که اگر قرار است قرارداد سود‌آور و درازمدت با ما انجام دهيد، بايد سرمايه‌گذاري در ايران را رها کنيد. چين هم از چند سال قبل نشست‌هاي چين و اعراب را در پکن برگزار مي‌کرد و برخي از اين نشست‌ها نيز در حوزه خليج فارس برگزار شد و نهايتا هر دو کشور به توافقاتي رسيدند که چين منافع اعراب خليج فارس و کلا اعراب را در نظر بگيرد و در اولويت قرار دهد. اعراب نيز در مقابل آمريکا کاري نکنند که چين متضرر شود و در واقع دوست صميمي اعراب شمرده شود.
پس معتقديد چين احتمالا توافق نامه 25 ساله با ايران را به نوعي تعليق کرده و اين توافق نامه به قرارداد منتهي نخواهد شد؟
ظاهرا چين قرارداد 25 ساله با ايران را کنار گذاشت است. سياست خارجه چين اقتصاد محور است. از اين منظر چين اعراب را برگزيده است چون چشم‌اندازي در ايران نمي‌بيند که با ايران مسير خود را ادامه دهند. نه توافق هسته‌اي حاصل شده است، نه پولي در ايران وجود دارد و نه برنامه توسعه دقيقي در حال اجراست و نه سيستم بانکي ايران باز است. در واقع قراردادي که چين با کشورهاي عربي مي‌بندد قرارداد و اقدامي استراتژيک است. در ياد داشته باشيم ايران در حال حاضر هيچ قرارداد اقتصادي با چين ندارد و تنها با هم ديگر توافق کرده‌اند که در آينده با هم روابطي داشته باشند. اين توافق هيچ نفع اقتصادي ندارد، اما چين با سعودي‌ها قرار داد 35 ميليارد دلاري بسته است و اگر زير آن هم بزند بايد خسارت آن را پرداخت کند.
اگر قراردادي نيست پس چرا مقامات تهران با رابطه اقتصادي با چين تاکيد دارند؟
ايران در حال حاضر بيش از 90 درصد نفت صادراتي خود را به چين مي‌فروشد. چين بزرگ‌ترين مصرف کننده نفت در جهان است. در حال حاضر بخش قابل توجهي از نفت مورد نياز چين توسط عربستان تامين مي‌شود. البته چين کار استراتژيک خود را با عربستان و کشورهاي حوزه خليج فارس انجام مي‌دهند و سخنان اعتمادساز خود را براي آنها مي‌گويند و از ايران هم بر اساس نياز خود نفت مي‌خرد و البته در شرايط فعلي که ايران با تحريم روبه‌رو است احتمالا در برابر نفت ايران آنچه تهران نياز دارد را تأمين مي‌کنند.
درست است که چين به نوعي نگاه استراتژيک به خاورميانه پيدا کرده است، اما در نهايت از علني کردن اين نگاه خود در سياست خارجه به دنبال چيست؟
پاسخ به اين سوال نيازمند بررسي‌هاي دقيقي‌تري از فعاليت‌هاي چين در منطقه است. به نظر در اين بخش نبايد نقش پاکستان را ناديده گرفت. قرار است چين 60 ميليارد دلار در پاکستان سرمايه‌گذاري کنند و تا به حال نيز 12 ميليارد دلار هم از اين حجم از سرمايه‌گذاري صورت گرفته است. تمرکز اين سرمايه‌گذاري نيز گوادر، بندري در جنوبي پاکستان در درياي عمان است. از اين طريق درياي عمان و شمال اقيانوس هند به خليج فارس به هم متصل هستند. همين بندر گوادري که چين توسط آن مرزهاي غربي خود را به اقيانوس هند متصل خواهد کرد، در چند سال آينده تبديل به مرکزي براي استقرار انواع کشتي‌هاي چيني از کشتي‌هاي نظامي تا کشتي‌هاي تجاري و حتي زير دريايي‌هاي چيني خواهد شد. کشوري که چنين انديشه بلندمدتي دارد با متحدين پاکستان که اعراب هستند يک پيوندي ايجاد مي‌کند که اين پيوند خليج فارس را به اقيانوس هند متصل خواهد کرد خليج فارسي که در آن چين رقابت استراتژيک و ژئوپليتيک با غرب و آمريکا دارد و چين قصد دارد از اين رهگذر با سياست‌هاي آمريکا عليه چين مقابله کنند. بنده در سمينارهاي چين شرکت کردم و با آنها گفت‌وگو داشتم.
در اين شرايط ايران بايد چگونه رفتار کند که سهم خود را از معادلات منطقه از دست ندهد؟
ايران نبايد در اين قضيه متضرر شود. چين تصميم گرفته است که يک کار استراتژيک بزرگ انجام دهد و تصميم نهايي خود را گرفته است و اين تصميم نه تنها براي حوزه خليج فارس، بلکه براي درياي عمان و شمال اقيانوس هند است. در واقع چين با اين اقدام خود، اعراب را به شمال اقيانوس هند متصل خواهد کرد. در حال حاضر به نام همکاري اقتصادي با کشورهاي منطقه در حال کار کردن است. در آينده کار استراتژيک اقتصادي همراه با نظامي انجام خواهد داد. به طوري که هم اينک مي‌بينيم که در امارات شهر نظامي مي‌سازد که آمريکا نيز در مورد آن اخطار داده است. با عربستان موشک بالستيک مشترک مي‌سازد و کارهاي ديگر هم پنهاني انجام مي‌دهند و فراموش هم نکنيم که تل‌آويو هم پشت اين قضيه است. يعني از زماني که عرب‌ها کار زير ميزي و استراتژيک را با تل‌آويو آغاز کردند با خيال راحت‌تري به سمت چين حرکت کردند و تل‌آويو هم در اين زمينه از آمريکا اخطار گرفته است، اما گوشي به آن نداده است و مانند اعراب راه خود را مي‌روند و اين در معناي آن نيست که تل‌آويو ، رياض و ابوظبي از آمريکا بريده‌اند بلکه قصد دارند سياست مستقلانه‌تري داشته باشند، اعتمادي به ايالات متحده ندارند و توافقي که با ايران در حال انجام شدن بود موجب کاهش اعتماد اعراب به آمريکا شد.
البته گويا توافق هم روي هواست؟
آمريکايي‌ها همچنان به دنبال توافق با تهران هستند هرچند کار مشکل شده است و آمادگي‌اي در آمريکا براي برخورد با تهران وجود ندارد مگر اينکه ايران دست به اقداماتي بزند که احتمالا موضع آمريکايي‌ها متفاوت خواهد بود که در حال حاضر تهران هم اعلام کرده است که به دنبال اين مسائل نيست.
نوع مواجهه چين در کنار کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس با ايران را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
چين تصميم استراتژيک در مورد همکاري با عربستان گرفته است و نمي‌خواهد با ايران به بن‌بست برسد اما اولويت خود را کشورهاي عربي حوزه جنوب خليج فارس انتخاب کرده است و طبيعتا براي اعتمادسازي براي طرف مقابل انجام دهد و به آنها اين پيام را برساند که چه ميزان در ارتباط اقتصادي با اعراب مصمم است، طبيعتا بايد مواضعي هم اتخاذ کند. البته چيني‌ها اعلام کرده‌اند معاون وزير خارجه چين به تهران خواهد آمد و توضيحاتي خواهد داد. چين همواره توضيحاتي مي‌دهد و خواهند گفت که شي جين پينگ آن سخنان را گفته که پروژه‌هايي از عربستان بگيرد اما مهم اين است که چيني‌ها در منطقه اولويت خود را در رابطه با عربستان قرار داده‌اند و سياست خارجه آنها اقتصاد محور است و نمي‌تواند اقتصاد محور نباشد و البته قصد هم دارند که با ايران کار کنند. ايران مخالف ايالات متحده است اما آنها به دنبال توسعه روابط خود با عربستان خواهند بود.
چيني‌ها از حدود يک دهه قبل به گونه‌اي رفتار کرده‌اند که گويا عربستان در خاورميانه براي آنها از اهميت برخوردار است. چين سياست‌گذاري بلندمدتي را در نظر دارد که اين سياست‌گذاري به گونه‌اي در برابر راهبرد ايالات متحده آمريکا در برابر چين تعريف شده است که تحت عنوان راهبرد کنترل چين رسانه‌اي شده، آمريکايي‌ها خصوصا از زماني که دموکرات‌ها در آمريکا در قدرت قرار گرفته‌اند مقابله با چين را در اولويت خود قرار دادند. بر اساس اين راهبرد آنها در نظر دارند بر انرژي جهان تسلط پيدا کنند. آمريکايي‌ها با انرژي در خليج‌فارس با چين در حال بازي کردن هستند. از طرفي سعودي‌ها و اماراتي‌ها از يکي دو دهه گذشته از آمريکايي‌ها دلخوري پيدا کرده و اعتمادي به آمريکايي‌ها ندارند. اين بي‌اعتمادي شامل حال دموکرات‌ها از دوران اوباما به بعد و جمهوري خواهان از ترامپ به اين سو مي‌شود. در جنگ يمن نيز ثابت شد که آمريکا از آن ميزان آمادگي برخوردار نيست که به نفع عربستان وارد درگيري شود. از اين منظر چيني‌ها استراتژي بلندمدتي را براي خود تدوين کردند که اولا انرژي خود را در بلندمدت تامين کنند و دوما با انعقاد قرارداد با اعراب بخشي از پولي که بابت خريد انرژي مي‌پردازند را مجددا پس بگيرند. چيني‌ها با نفوذ در اين کشورها به بهانه‌هاي مختلف از جمله تامين احتياجات آنها پولي که اعراب بابت خريد انرژي از چين دريافت کرده‌اند را، پس مي‌گيرند. چيني‌ها از هم اکنون وارد اين بازي شده‌اند.
چرا اعراب يکباره تصميم گرفتند شرکاي استراتژيک خود را تغيير دهند و به سمت شرق تمايل پيدا کرده‌اند؟
ديگر اتکاي اعراب منطقه صرفا به ايالات متحده و اروپا نيست. آنها مي‌خواهند تعادلي براي خود بين چين و غرب در سياست خارجه ايجاد کنند. عرب‌ها براي خود يک استراتژي بلندمدت تدوين کرده‌اند. از سوي ديگر نوعي رقابت براي توسعه بين کشورهاي عربي و به‌خصوص بين امارات، عربستان و... وجود دارد، به طوري که اين کشورها هم اکنون در حال استفاده از تکنولوژي‌هاي پيشرفته دنيا هستند تا شهرهاي هوشمند خود را بسازند و رفاه شهروندان خود را افزايش دهند. اعراب توليد سلاح مشترک، ايجاد نيروگاه هسته‌اي را در نظر دارند. اعراب صراحتا اعلام مي‌کنند اگر قرار است ما انرژي کشورها را تامين کنيم بايد از آن کشور هم براي رسيدن به برنامه‌هاي توسعه‌اي خود استفاده کنيم. منظور آنها در اينجا دقيقا کشور چين است.
مساله در اينجا سرمايه‌گذاري است، نوع سرمايه‌گذاري چين در کشورهاي عربي چرا سرعت بيشتري نسبت به ساير نقاط جهان گرفته است؟
سرمايه‌گذاري چين در کشورهاي عربي ارزان‌تر است و هم اينکه چيني‌ها با توجه به تکنولوژي‌اي که به دست آورده‌اند سريع‌تر و به موقع آن پروژه را تحويل مي‌دهند. از سوي ديگر مسائل حقوق بشري نيز براي اعراب ايجاد نمي‌کنند. اين درحالي است که در سال‌هاي اخير آمريکايي‌ها مسائل حقوق بشري را در مواجهه با عربستان در نظر مي‌گرفتند.
چرا يکباره اعراب به شريک ايران در منطقه نزديک شدند؟
اعراب اين احساس را پيدا کرده بودند که ايران بيش از گذشته در حال نزديک شدن به چين است. به ويژه آن زماني که قرار بود توافق هسته‌اي به امضا برسد، ايران توافقي 25 ساله را با چيني‌ها به امضا رساند. اين توافق موجب شد که همه از اعراب تا کارشناسان داخلي به اين نتيجه برسند که اين توافق در نهايت با ايران به امضا مي‌رسد. از اين منظر اعراب تلاش کردند کارهاي اقتصادي را با چين آغاز کنند. چون احساس کردند توافق با تهران ممکن است به سرانجام نرسد. اعراب چيني‌ها را ترغيب مي‌کنند که اگر قرار است قرارداد سود‌آور و درازمدت با ما انجام دهيد، بايد سرمايه‌گذاري در ايران را رها کنيد. چين هم از چند سال قبل نشست‌هاي چين و اعراب را در پکن برگزار مي‌کرد و برخي از اين نشست‌ها نيز در حوزه خليج فارس برگزار شد و نهايتا هر دو کشور به توافقاتي رسيدند که چين منافع اعراب خليج فارس و کلا اعراب را در نظر بگيرد و در اولويت قرار دهد. اعراب نيز در مقابل آمريکا کاري نکنند که چين متضرر شود و در واقع دوست صميمي اعراب شمرده شود.
پس معتقديد چين احتمالا توافق نامه 25 ساله با ايران را به نوعي تعليق کرده و اين توافق نامه به قرارداد منتهي نخواهد شد؟
ظاهرا چين قرارداد 25 ساله با ايران را کنار گذاشت است. سياست خارجه چين اقتصاد محور است. از اين منظر چين اعراب را برگزيده است چون چشم‌اندازي در ايران نمي‌بيند که با ايران مسير خود را ادامه دهند. نه توافق هسته‌اي حاصل شده است، نه پولي در ايران وجود دارد و نه برنامه توسعه دقيقي در حال اجراست و نه سيستم بانکي ايران باز است. در واقع قراردادي که چين با کشورهاي عربي مي‌بندد قرارداد و اقدامي استراتژيک است. در ياد داشته باشيم ايران در حال حاضر هيچ قرارداد اقتصادي با چين ندارد و تنها با هم ديگر توافق کرده‌اند که در آينده با هم روابطي داشته باشند. اين توافق هيچ نفع اقتصادي ندارد، اما چين با سعودي‌ها قرار داد 35 ميليارد دلاري بسته است و اگر زير آن هم بزند بايد خسارت آن را پرداخت کند.
اگر قراردادي نيست پس چرا مقامات تهران با رابطه اقتصادي با چين تاکيد دارند؟
ايران در حال حاضر بيش از 90 درصد نفت صادراتي خود را به چين مي‌فروشد. چين بزرگ‌ترين مصرف کننده نفت در جهان است. در حال حاضر بخش قابل توجهي از نفت مورد نياز چين توسط عربستان تامين مي‌شود. البته چين کار استراتژيک خود را با عربستان و کشورهاي حوزه خليج فارس انجام مي‌دهند و سخنان اعتمادساز خود را براي آنها مي‌گويند و از ايران هم بر اساس نياز خود نفت مي‌خرد و البته در شرايط فعلي که ايران با تحريم روبه‌رو است احتمالا در برابر نفت ايران آنچه تهران نياز دارد را تأمين مي‌کنند.
درست است که چين به نوعي نگاه استراتژيک به خاورميانه پيدا کرده است، اما در نهايت از علني کردن اين نگاه خود در سياست خارجه به دنبال چيست؟
پاسخ به اين سوال نيازمند بررسي‌هاي دقيقي‌تري از فعاليت‌هاي چين در منطقه است. به نظر در اين بخش نبايد نقش پاکستان را ناديده گرفت. قرار است چين 60 ميليارد دلار در پاکستان سرمايه‌گذاري کنند و تا به حال نيز 12 ميليارد دلار هم از اين حجم از سرمايه‌گذاري صورت گرفته است. تمرکز اين سرمايه‌گذاري نيز گوادر، بندري در جنوبي پاکستان در درياي عمان است. از اين طريق درياي عمان و شمال اقيانوس هند به خليج فارس به هم متصل هستند. همين بندر گوادري که چين توسط آن مرزهاي غربي خود را به اقيانوس هند متصل خواهد کرد، در چند سال آينده تبديل به مرکزي براي استقرار انواع کشتي‌هاي چيني از کشتي‌هاي نظامي تا کشتي‌هاي تجاري و حتي زير دريايي‌هاي چيني خواهد شد. کشوري که چنين انديشه بلندمدتي دارد با متحدين پاکستان که اعراب هستند يک پيوندي ايجاد مي‌کند که اين پيوند خليج فارس را به اقيانوس هند متصل خواهد کرد خليج فارسي که در آن چين رقابت استراتژيک و ژئوپليتيک با غرب و آمريکا دارد و چين قصد دارد از اين رهگذر با سياست‌هاي آمريکا عليه چين مقابله کنند. بنده در سمينارهاي چين شرکت کردم و با آنها گفت‌وگو داشتم.
در اين شرايط ايران بايد چگونه رفتار کند که سهم خود را از معادلات منطقه از دست ندهد؟
ايران نبايد در اين قضيه متضرر شود. چين تصميم گرفته است که يک کار استراتژيک بزرگ انجام دهد و تصميم نهايي خود را گرفته است و اين تصميم نه تنها براي حوزه خليج فارس، بلکه براي درياي عمان و شمال اقيانوس هند است. در واقع چين با اين اقدام خود، اعراب را به شمال اقيانوس هند متصل خواهد کرد. در حال حاضر به نام همکاري اقتصادي با کشورهاي منطقه در حال کار کردن است. در آينده کار استراتژيک اقتصادي همراه با نظامي انجام خواهد داد. به طوري که هم اينک مي‌بينيم که در امارات شهر نظامي مي‌سازد که آمريکا نيز در مورد آن اخطار داده است. با عربستان موشک بالستيک مشترک مي‌سازد و کارهاي ديگر هم پنهاني انجام مي‌دهند و فراموش هم نکنيم که تل‌آويو هم پشت اين قضيه است. يعني از زماني که عرب‌ها کار زير ميزي و استراتژيک را با تل‌آويو آغاز کردند با خيال راحت‌تري به سمت چين حرکت کردند و تل‌آويو هم در اين زمينه از آمريکا اخطار گرفته است، اما گوشي به آن نداده است و مانند اعراب راه خود را مي‌روند و اين در معناي آن نيست که تل‌آويو ، رياض و ابوظبي از آمريکا بريده‌اند بلکه قصد دارند سياست مستقلانه‌تري داشته باشند، اعتمادي به ايالات متحده ندارند و توافقي که با ايران در حال انجام شدن بود موجب کاهش اعتماد اعراب به آمريکا شد.
البته گويا توافق هم روي هواست؟
آمريکايي‌ها همچنان به دنبال توافق با تهران هستند هرچند کار مشکل شده است و آمادگي‌اي در آمريکا براي برخورد با تهران وجود ندارد مگر اينکه ايران دست به اقداماتي بزند که احتمالا موضع آمريکايي‌ها متفاوت خواهد بود که در حال حاضر تهران هم اعلام کرده است که به دنبال اين مسائل نيست.
نوع مواجهه چين در کنار کشورهاي شوراي همکاري خليج فارس با ايران را چگونه ارزيابي مي‌کنيد؟
چين تصميم استراتژيک در مورد همکاري با عربستان گرفته است و نمي‌خواهد با ايران به بن‌بست برسد اما اولويت خود را کشورهاي عربي حوزه جنوب خليج فارس انتخاب کرده است و طبيعتا براي اعتمادسازي براي طرف مقابل انجام دهد و به آنها اين پيام را برساند که چه ميزان در ارتباط اقتصادي با اعراب مصمم است، طبيعتا بايد مواضعي هم اتخاذ کند. البته چيني‌ها اعلام کرده‌اند معاون وزير خارجه چين به تهران خواهد آمد و توضيحاتي خواهد داد. چين همواره توضيحاتي مي‌دهد و خواهند گفت که شي جين پينگ آن سخنان را گفته که پروژه‌هايي از عربستان بگيرد اما مهم اين است که چيني‌ها در منطقه اولويت خود را در رابطه با عربستان قرار داده‌اند و سياست خارجه آنها اقتصاد محور است و نمي‌تواند اقتصاد محور نباشد و البته قصد هم دارند که با ايران کار کنند. ايران مخالف ايالات متحده است اما آنها به دنبال توسعه روابط خود با عربستان خواهند بود.
چين در حال پياده‌سازي پازل خاورميانه‌اي است
«مهدي مطهرنيا»، تحليلگر مسايل بين‌الملل و استاد دانشگاه در واکنش به آنچه در دو بيانيه مشترک چين و شوراي همکاري خليج فارس بر عليه ايران به امضا رسيد، به آرمان امروز مي‌گويد: «پيش از آنکه رفتار دولت چين را در مورد ايران را بررسي کنيم بايد نوع و سياست‌هايي که ايران در فضاي بين‌المللي در دستور کار قرار داده است را مورد نقد قرار دهيم. توجه داشته باشيد که چين يک کشور پيش‌‌رو در جهان محسوب مي‌شود و تحرکاتي انجام مي‌دهد که در راستاي منافع ملي خودش باشد. بايد اين موضوع را پذيرا باشيم که آنچه چين انجام مي‌دهد اهداف تعيين شده‌اي است که سال‌ها برايش برنامه‌ريزي مي‌کنند. با اين توضيح بايد بگوييم که نمي‌توانيم بر اين رفتار چين خورده بگيريم. سياست از الفباي مشخصي برخورددار است و با رويکردهاي متفاوتي مطرح مي‌شود. در اين مورد بايد بگوييم که پيچيدگي‌هاي فراواني در مکتب‌هاي متفاوت وجود دارد. اينکه حالا چين که پيش از اين از سوي دولت ايران به‌عنوان يک هم‌پيمان مطرح مي‌شد، در کنار کشورهاي عربي حضور دارد نشان مي‌دهد که ايران با اين رويه‌اي که در حال حاضر در پيش گرفته است نمي‌تواند در چهارچوب بين‌الملل منافع ملي خود را دنبال کند.»
اين تحليلگر با تاکيد بر اينکه فضاي سياست خارجه ايران را بايد ملتهب بدانيم اضافه مي‌کند: «باتوجه به اينکه ايران در موضوعات داخلي خود چالش‌ها و مشکلات بسياري را در پيش دارد در مورد سياست‌خارجه هم بايد فضا را ملتهب توصيف کنيم. قرارداد 25 ساله تهران و پکن و البته تاکيد بر گفتان با شرق از سوي برخي مسئولان، حالا رابطه با جمهوري خلق چين در بين جامعه و رسانه‌هاي ايراني با پرسش و چالش جدي روبه‌رو شده است. در اين بين سوالي مطرح مي‌شود و مسئولان بايد به آن پاسخ دهند، اين است که اگر چين در ادامه روند خود به زودي با اسرائيل روابط نزديکي برقرار کند ايران چه واکنشي بايد نشان دهد؟ نمي‌توانيم در مورد چين که حالا خود را به‌عنوان يک ابر قدرت جهاني مطرح کرده است انتظار گسترش دايره فعاليت‌هايش را نداشته باشيم آنها نه‌تنها رفته رفته سياست‌هاي خود در خاورميانه را دنبال مي‌کنند بلکه براي ساير نقاط جهان هم برنامه‌هاي مدوني دارند. آنها حالا در حال تکميل پازل خاورميانه خود هستند که رفته رفته بتواند هم با ايران همکاري داشته باشد و هم بتواند در کنار کشورهاي عربي حضور به فعاليت خود ادامه دهد.»
اين تحليلگر با تاکيد بر اينکه فضاي سياست خارجه ايران را بايد ملتهب بدانيم اضافه مي‌کند: «باتوجه به اينکه ايران در موضوعات داخلي خود چالش‌ها و مشکلات بسياري را در پيش دارد در مورد سياست‌خارجه هم بايد فضا را ملتهب توصيف کنيم. قرارداد 25 ساله تهران و پکن و البته تاکيد بر گفتان با شرق از سوي برخي مسئولان، حالا رابطه با جمهوري خلق چين در بين جامعه و رسانه‌هاي ايراني با پرسش و چالش جدي روبه‌رو شده است. در اين بين سوالي مطرح مي‌شود و مسئولان بايد به آن پاسخ دهند، اين است که اگر چين در ادامه روند خود به زودي با اسرائيل روابط نزديکي برقرار کند ايران چه واکنشي بايد نشان دهد؟ نمي‌توانيم در مورد چين که حالا خود را به‌عنوان يک ابر قدرت جهاني مطرح کرده است انتظار گسترش دايره فعاليت‌هايش را نداشته باشيم آنها نه‌تنها رفته رفته سياست‌هاي خود در خاورميانه را دنبال مي‌کنند بلکه براي ساير نقاط جهان هم برنامه‌هاي مدوني دارند. آنها حالا در حال تکميل پازل خاورميانه خود هستند که رفته رفته بتواند هم با ايران همکاري داشته باشد و هم بتواند در کنار کشورهاي عربي حضور به فعاليت خود ادامه دهد.»
درسته که چین یک اظهار نظر نامناسب در خصوص جزایر ایران کرده است . منظور و ی نا مشخص است
اما ایا باید ما رابطه چندین ساله و حمایتهای وی در سازمان ملل و شریک تجاری خود را در این دوران خاص رها کنیم.