ایران و عربستان؛ پایان نقش تندروها

کبنا ؛حشمت‌الله فلاحت‌پیشه، تحلیلگر مسائل بین‌الملل: واقعیت این است که توافق ایران و عربستان بسیار توافق مهمی است و می‌تواند برای امنیت کل منطقه  تاثیرگذار باشد. البته بسته به اینکه چه سطحی از مناسبات و توافقات آینده در ادامه این توافق سیاسی شکل گرفته باشد. نوع و شکل توافق نیز خیلی متفاوت از گذشته بود. یعنی ایران و عربستان پس از یک دهه در 1990 میلادی یا 1370 یک دورانی از دوران همکاری، توافق یا حداقل تنش زدایی گسترده داشتند که در آن دوران کل منطقه هم ثمرات این رابطه را دید. اما اتفاقی که افتاد این بود که چند عامل این توافقات را بر هم زد. عامل اصلی ارتباطات و مناسبات عربستان با ایران چالش‌های فرامنطقه‌ای به ویژه ایران و آمریکا بود. عامل دیگری که در انتها آسیب جدی وارد کرد ایفای نقش  تندروها در دو کشور بود.  تندروهایی که با نگاه رادیکال مسائل را می‌دیدند و در نهایت نیز شاهد بودیم که یکی از  پرهزینه‌ترین قطع روابط را به سیاست خارجی ایران تحمیل کردند. لذا باید همگان از بهبود روابط ایران و عربستان استقبال کنند و از گذشته درس بگیرند. چون به راحتی با اقدام احساسی یک عده‌ای که هیچ گونه مسئولیتی هم نپذیرفتند در عرض چند دقیقه یک رابطه بهم ریخت و حاصل بهم ریختن این روابط در زمینه‌های متعدد به منافع دو طرف و حتی دنیای اسلام صدمه زد. اما واقعیت این است که باید از این قضیه درس گرفت و اکنون نیز استقبال کرد. چرا که جلوی ضرر هر وقت گرفته شود سود است. این توافقی است که می‌تواند آثار عمده‌ای داشته باشد. از هم اکنون نیز نوع واکنش‌ها مشخص است. تنها بازیگری که بیشترین عصبانیت را از این موضوع داشته رژیم صهیونیستی است که به شدت سعی کرد مهم‌ترین چالش خود  یعنی چالش فلسطینی را تحت‌الشعاع یک چالش عربی- اسرائیلی با ایران قرار دهد. این موضوع یک اتفاقی بود که می‌شود گفت آنچه که تحت عنوان طرح ابراهیم مطرح می‌شد اگر مناسبات ایران و عربستان گسترده‌تر شود آن طرح تا حد زیادی دچار چالش می‌شود. از طرف دیگر  تحولات 7 ساله گذشته نشان داد که ایران و عربستان هر دو دارای عمق استراتژیک گسترده‌ای هستند و متاسفانه  در خیلی از موارد این عمق استراتژیک در مقابل هم قرار گرفت. اگر آن دید منفی اختلافی در گذشته  جای خود را به یک دید مثبت دهد و عمق استراتژیک  دو طرف  در راستای بهبود مناسبات در حوزه‌های سیاسی، اقتصادی و حتی فرهنگی گسترش پیدا کند  حتما می‌تواند آثار گسترده‌ای داشته باشد. اما شکل قضیه مقداری باگذشته متفاوت است. اگر حداقل در گذشته این تحلیل در ایران وجود داشت که عربستانی‌ها به سمت ایران نمی‌توانند حرکت کنند ولی همین که در پایتخت چین این توافق شکل گرفت می‌تواند الگویی از سیاست خارجی کلان چینی‌ها باشد.
چینی‌ها در سیاست خارجی خود اصلی را تحت عنوان توسعه مسالمت‌آمیز به عنوان راهبرد اصلی چهل ساله خود در پیش گرفته‌اند و هر جا منافع مشترکشان اقتضا می‌کرد سعی کردند آن  حوزه را از کانون‌های تنش دور کنند. ایران و عربستان اگر در این قالب عمل کردند باید از آن استقبال کرد و دو طرف تلاش کنند حوزه‌های تنش را کاهش دهند و حوزه‌های گسترش مناسباتی را توسعه دهند.