«کرفس» دل افروز دیشموک بر لبه پرتگاه انقراض

کبنا ؛پوشش گیاهی خطه زرخیز کهگیلویه وبویراحمد و پهنه‌های گسترده و زیست بوم منحصر بفرد آن دیرزمانی است به سبب برخی دخالت‌ها و دست یازی‌های بی‌رویه انسان و عوامل طبیعی دستخوش آسیب‌های جدی شده و هم اینک برخی گونه‌های ناب همچون کرفس یا «کلوس» در اصطلاح محلی که رویشگاه اصلی آن منطقه و کوه‌های دل افروز در دیشموک کهگیلویه است رو به خطر انقراض می‌رود.
به گزارش کبنا، از مجموع یک هزار و ۲۰۰ گونه گیاهان دارویی ۴۷۵ گونه آن در استان کهگیلویه و بویراحمد است.
گیاه کرفس که به گفته پزشکان طب سنتی در درمان بسیاری از امراض از زمان‌های دور تاکنون کاربرد فراوان داشته و رویشگاه اصلی ان نیز بیشتر در کوهستان‌های کهگیلویه و بویراحمد است به سبب بهره‌برداری‌های بی‌رویه و برداشت غنچه در ابتدای فصل رویش، در لبه پرتگاه انقراض قرار گرفته است.
کرفس بهترین ماده غذایی برای برطرف کردن عفونت مجاری ادرار و اسید اوریک بالا از طریق ضدعفونی مجاری ادراری است.
برخی از خواص درمانی کرفس
کرفس سلطان سبزی‌هاست و تمام بخش‌های این گیاه مفید و شفابخش است.
کرفس بهترین ماده غذایی برای برطرف کردن عفونت مجاری ادرار و اسید اوریک بالا از طریق ضدعفونی مجاری ادراری است، همچنین وجود روغن‌های فرار در کرفس علاوه بر ایجاد عطر خوشایند این گیاه، باعث گشاد شدن مجاری کلیه می‌شوند و دفع اسید اوریک را تسهیل می‌کند.
تجربه نشان داده است که کرفس و غذا‌های حاوی آن بوی بد دهان را از بین می‌برد که احتمالاً به دلیل ترکیب موادی که در معده تولید می‌شوند با مواد معطر کرفس است. این گیاه حاوی ویتأمین (ث) زیادی است و به همین دلیل مصرف آن به تقویت لثه‌ها کمک کرده و از بروز بیماری اسکوربوت پیشگیری می‌کند. مصرف کرفس همچنین به افراد کم خون، توصیه می‌شود.
این گیاه دارای خاصیت ضدمیکروبی است و در بهبود آسم و سرماخوردگی‌های ریوی مناسب است. آب کرفس به صورت غرغره برای رفع گلو درد‌های خشک به دلیل خاصیت ضدعفونی‌کننده‌اش مفید است. همچنین آلودگی میکروبی ضعیف در روده نیز در اثر تریپین از بین می‌رود.
این گیاه حاوی درصد بالایی فیبر است، بنابراین ملین بسیار مناسبی به شمار می‌آید و مصرف برگ و ساقه‌های کرفس در مورد کسانی که از ناراحتی‌های گوارشی نظیر یبوست رنج می‌برند بسیار نافع است.
کرفس همچنین ضد نفخ است و تب را پایین می‌آورد. مصرف آن به خصوص به افراد درگیر با بیماری‌های قلب و عروق و بالا بودن چربی‌های خون بسیار توصیه می‌شود، این گیاه از تصلب شرائین جلوگیری می‌کند.
جوشانده این گیاه، گرفتگی صدا را درمان می‌کند و برای سرمازدگی مفید است. این گیاه حاوی فسفر بوده و در تقویت حافظه و ازدیاد هوش کارآمد است. در نسخ قدیمی به نقش افزایش دهنده شیر مادر، توسط این گیاه اشاره شده است.
دانشمندان دریافته‌اند که مصرف گیاه کرفس کوهی ترشح اسید معده را کاهش می‌دهد و توصیه می‌کنند که افرادی که از ترشح زیاد اسید معده رنج می‌برند و به اصطلاح به زخم معده دچار هستند با وجودی که منع مصرف سبزیجات خام وجود دارد، به مصرف کرفس کوهی بپردازند.
گونه گیاهی کرفس که با نام محلی «کلوس» شناخته می‌شود گیاهی خودرو و خوشبو از خانواده چتریان است و دارای ارزش دارویی، درمانی و ژنتیکی بوده و بخش سردسیری دیشموک در شهرستان کهگیلویه (منطقه دل افروز دیشموک) یکی از قطب‌های اصلی کشت گیاهان دارویی استان کهگیلویه و بویراحمد است و گیاه دارویی کرفس طبیعی از سال‌ها پیش به صورت خودرو و در حجم زیاد در مناطق کوهستانی این بخش می‌روید.
ذخیرگاه گیاه کرفس دل افروز دیشموک به عنوان یک ذخیرگاه کشوری ثبت شده است. شست و شوی معده، شادابی چهره، تنظیم قند خون و فشار خون از خواص کرفس کوهی عنوان شده است.
گیاه کرفس با بهره‌برداری بی‌رویه، نادرست و برداشت غنچه آن در کوهستان‌های استان در ابتدای فصل رویش، در آستانه انقراض و نابودی قرار دارد.
یکی از اهالی بومی این منطقه ادعا می‌کند که در گذشته‌های نه چندان دور کرفس کوهی در منطقه دیشموک آنقدر زیاد بوده که به عنوان حفاظی بر روی خانه‌های کپری انداخته می‌شد و تا چشم می‌دید در منطقه کرفس سبز می‌شد اما اکنون به جز منطقه دل افروز دیگر خبری از کرفس کوهی نیست.


افزایش درخواست‌های مردمی برای کاشت کرفس و نبود نشا
بخشدار دیشموک گفت: گیاه نادر دارویی کرفس کوهی در دیشموک کهگیلویه و بویراحمد در خطر انقراض قرار گرفته است و انتظار می‌رود نشا مورد نیاز از طریق منابع طبیعی استان، جهاد کشاورزی و بنیاد علوی در اختیار مردم این منطقه قرار گیرد تا با کشت آن مانع از انقراض این گیاه دارویی پر خاصیت شوند.
علی رضا نوروزی اظهار کرد: گیاه دارویی کرفس تنها در چند نقطه از کشور ایران وجود دارد و یکی از بهترین زیستگاه‌ها و بومی‌ترین سرزمین زایش کرفس کوهی کوه دل افروز دیشموک است.
وی افزود: این کوه در حومه شرقی بخش دیشموک قرار دارد و شامل چندین رشته کوه کوچک و بزرگ می‌شود و روستا‌های مشرف زیادی همچون موخانی، بناری، موردراز، دشتک، لیراب، تنگ تی و تنگ سوخته را شامل می‌شود.
بخشدار دیشموک تصریح کرد: در تمامی این روستا‌ها پتانسیل کشت کرفس توسط منابع طبیعی و شخصی و خصوصی وجود دارد.
نوروزی عنوان کرد: حوزه ناحیه شرقی دیشموک استعداد پرورش این گیاه نادر را دارد که طی سالیان گذشته حدود ۶۰ هزار نشا کرفس در کوه دل افروز کشت شد.
وی ادامه داد: متأسفانه به دلایلی قرقبانان نتوانستند از مزرعه کشت کرفس حفاظت کنند و رو به انقراض رفته است ولی امسال با طرحی نوین از طرف منابع طبیعی استان و بخشداری دیشموک با واگذاری زمین به مردم کشت کرفس آغاز شده است.
بخشدار دیشموک تأکید کرد: هم اکنون از ناحیه شرقی ۱۰ هزار نشا در اختیار مردم قرار گرفته است و اگر مساعدت لازم صورت گیرد می‌توان این حوزه را به محل کشت کرفس تبدیل کرد و حتی به کل بخش دیشموک تعمیم داد.
نوروزی عنوان کرد: ادامه این برنامه از سوی منابع طبیعی و بخشداری می‌تواند تا پنج سال آینده دیشموک را به زیستگاه کرفس تبدیل کند.
وی تأکید کرد: با همت منابع طبیعی شهرستان و استان و بخش خصوصی دیشموک زیست گاه کرفس می‌شود از ده احمد تا مورخانی سومین روستا (بناری) به جمع روستا‌های پایلوت اضافه شد.
وی ابراز کرد: هم اکنون درخواست‌های مردمی برای کشت کرفس به بخشداری در سطح زیادی وجود دارد اما میزان نشا اندک است که می‌طلبد با هدف جلوگیری از این گونه نادر نشا بیشتری از سوی منابع طبیعی، جهاد کشاورزی و بنیاد علوی در اختیار مردم منطقه قرار گیرد.
هجوم انسان و ریشه کنی کرفس
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه گفت: کلوس گیاه نایاب و بسیار فوق الهاده دارویی است که با هجوم انسان‌ها به این گونه گیاهی پر مصرف کرفس کوهی ریشه کن شده است.
علی کریمی افزود: در سالیان گذشته از کوه غارون تا دلی کما به طول ۴۷ کیلومتر این گیاه به صورت خود رو رشد می‌کرد اما اکنون چیزی نمانده و تنها در دل افروز دیشموک این گیاه به چشم می‌خورد.
وی تصریح کرد: سال ۱۳۹۹ بود که طرح کاشت ۱۵۰ هکتاری کرفس کوهی توسط بخش خصوصی آغاز شد اما این مکان بدون قرقبان بود و طرح مذکور آنچنان موفق اجرایی نشد.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه ادامه داد: اکنون طرح‌های کاشت گیاهان دارویی به ویژه کشت کرفس کوهی به سمت مشارکتی پیش برده شده است تا این گونه نایاب حفظ شود.
هم اینک ۶۰ هکتار در مورخانی و کوه گردکی دیشموک به کشت کرفس اختصاص داده شده است و نشا مورد نیاز از سوی منابع طبیعی در اختیار مردم قرار گرفت.
با نظارت کارشناسان منابع طبیعی کار کشت کرفس کوهی آغاز شده و قرار است سطح زیر کشت این گیاه در منطقه افزایش داده شود.


اشتغالزایی و مهاجرت معکوس رهاورد کاشت گیاهان داویی
کریمی تأکید کرد: استقبال مردم از کاشت کرفس کوهی بسیار خوب است و درخواست کشت این گیاه در سطح ۲۰۰ هکتار برای سال آینده داده شده است تا در سطح وسیع‌تری کاشت شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه ابراز کرد: نشا این گیاه از چهارمحال و بختیاری و شهرکرد تولید و به استان انتقال داده می‌شود.
وی بیان کرد: کارشناسان منابع طبیعی تاکنون ۶۲ هزار نشا در اختیار مردم قرار دادند و تلاش داریم کشت کرفس به تمام نقاط دیشموک تعمیم داده شود.
رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه تصریح کرد: قیمت هر کیلو کرفس کوهی (تر) سه میلیون و ۵۰۰ هزار ریال در بازار است و درآمدزایی بسیار خوبی برای مردم منطقه دارد.
کریمی ادامه داد: اشتغال و مهاجرت معکوس رهاورد کشت این گیاه پرخاصیت است و البته انتظار می‌رود مسئولان منابع طبیعی استان تدابیری بیندیشند که مناطقی پتانسیل دارند از هر نظر ویژه دیده شوند.
وی تأکید کرد: همچنین نیاز است در کمیته برنامه‌ریزی کشوری اعتبار خوبی به این مهم اختصاص یابد تا مردم بومی به کشت این گیاه بیش از پیش تشویق شوند.


کاشت سالانه چهار هزار هکتار کرفس کوهی
مسئول اداره مرتع منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد گفت: در برنامه ۱۰ ساله استان قرار است ۲۰۰ هزار هکتار به کشت گیاهان دارویی اختصاص یابد که از این میزان چهار هزار هکتار سهمیه برای کاشت کرفس کوهی خواهد بود.
سلیمان محمدی افزود: در سال جاری ۶۲ هزار نشا کرفس کوهی خریداری و در اختیار بومیان منطقه برای کشت مشارکتی قرار داده شد و ۵۰ هکتار زیر کشت آن خواهد رفت.
وی ادامه داد: در محدوده کشت این گیاه سه نفر نگهبان (قرقبان) گمارده خواهد شد تا در مرحله غنچه دهی برداشت نشود.

برداشت کلوس در مرحله غنچه دهی آن را به خطر نابودی نزدیک‌تر می‌کند
مسئول اداره مرتع منابع طبیعی و آبخیزداری کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: چنانچه کلوس در مرحله غنچه دهی که از اواخر اسفندماه تا اردیبهشت ماه است برداشت شود کاملاً نابود خواهد شد.
وی ادامه داد: شوربختانه همین بلا بر سر کرفس کوهی در دل افروز دیشموک که یک روزی زیستگاه این گیاه نادر بود، آمد و مردم آن را خارج از فصل برداشت می‌کردند.
محمدی تأکید کرد: امسال برای تهیه بذر این گیاه با چالش مواجه بودیم زیرا این گیاه تنها در چند نقطه معدود کشور وجود دارد.
وی تصریح کرد: برای نجات این گونه گیاهی نیاز به همکاری و مشارکت مردم داریم زیرا منابع طبیعی به تنهایی نمی‌تواند مانع انقراض این گونه کمیاب شود.



تصویب ۲۰ میلیارد ریال برای حمایت از تولیدکنندگان گیاهان دارویی
معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: ۲۰۰ میلیارد ریال از محل مصوبات سفر دوم رئیس جمهور به کهگیلویه برای حمایت از تولیدکنندگان گیاهان دارویی در استان تصویب شده که‌امید داریم با جذب این میزان اعتبار زمینه حمایت از تولیدکنندگان گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد فراهم شود.
تراز تولید گیاهان دارویی در کهگیلویه و بویراحمد یک هزار و ۳۰۰ کیلو در هر هکتار است و گیاهان دارویی به لحاظ اقتصادی از مزیت‌های خوبی برخوردار بوده و با تولید آن می‌توان بخشی از گردش مالی را به سمت استان هدایت کنیم.
عسکری تأکید کرد: سیاست‌هایی که در آغاز دولت سیزدهم اتخاذ کردیم یکی بیش از دیگری در حال تحقق یافتن است و این پیام را به مردم می‌دهیم که خدمتگزاران شما مشغول به کار‌هایی هستند که در نوع خود جدید و ثمربخش است.
معاون اقتصادی استاندار کهگیلویه و بویراحمد تصریح کرد: در ابتدای آغاز به کار دولت سیزدهم، احیا و بازگشت کارخانه قند به چرخه تولید در دستور کار قرار گرفت که در سفر دور دوم دولت به استان کارخانه قند پس از سال‌ها رکود احیا شد و هم اکنون در حال انعقاد قرارداد چهار هزار تن چغندر از کرمانشاه به استان هستیم.
وی با اشاره به اینکه به دنبال احیا سایر واحد‌ها و تحرک در حوزه اقتصادی هستیم، گفت: کارخانه گیاهان دارویی در شهرستان گچساران راه‌اندازی شد و فاز دوم کارخانه سینره در شهرک صنعتی فرودگاه راه‌اندازی می‌شود.


ایجاد یک هزار فرصت شغلی در کهگیلویه و بویراحمد
مدیرعامل شرکت زرفام بنیاد علوی نیز با اشاره به اینکه محرومیت زدایی از طریق توانمندسازی به ماموریت‌های بنیاد مستضعفان اضافه شد، افزود: پروژه اشتغال حامی با اولویت رسته‌های مزیت دار در برنامه کاری قرار گرفت و در کهگیلویه وبویراحمد رسته گیاهان دارویی برای رفع محرومیت اجرایی شد.
مسعود پناهی عنوان کرد: رسته گیاهان دارویی با حضور افراد توانمند در ۵۰۰ هکتار از اراضی کشاورزی انجام شد که یک هزار فرصت شغلی نیز ایجاد کرده است و در صورتی که حمایت‌های استانداری تداوم داشته باشد اراضی سطح کشت گیاهان دارویی سه برابر فعلی خواهد بود.
وی با اشاره به اشتغال ۹۰ درصدی طرح توسعه گیاهان دارویی، ادامه داد: این طرح با مشارکت بانوان در استان اجرا می‌شود که از جمله مزایای این طرح است.
گیاه کرفس در کوهستان‌های استان بدلیل بهره‌برداری بی‌رویه، نادرست و برداشت غنچه در ابتدای فصل رویش، در آستانه انقراض و نابودی قرار گرفته است.
حفظ گونه ارزشمند کرفس با توجه به صرفه اقتصادی بالای آن برای بهره برداران، احیاء و بهره‌برداری بهینه از عرصه‌های منابع طبیعی، افزایش درآمد خانوار‌ها و توانمند‌سازی جوامع جنگلی از اهداف اجرای این طرح است.
گونه گیاهی کرفس که با عنوان محلی «کلوس» شناخته می‌شود گیاهی خودرو و خوشبو از خانواده چتریان است و دارای ارزش دارویی، درمانی و ژنتیکی است.
این گیاه همچنین در دامنه کوه‌های استان چهارمحال و بختیاری و مناطق بالای دو هزار و ۸۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا می‌روید.
بخش دیشموک یکی از بخش‌های محروم استان کهگیلویه و بویراحمد است.
بنابر سرشماری مرکز آمار ایران، جمعیت بخش دیشموک شهرستان کهگیلویه در سال ۱۳۹۵ بیش از ۲۲ هزار نفر بوده است.