انتخابات و پایکوبی خطرناک روی شعارهای قومیتی

کبنا ؛شماری از نامزدها در جریان رقابت‌های انتخابات مجلس از شعارهای قومیتی به عنوان ابزاری برای تکیه‌زدن بر کرسی نمایندگی بهره‌می‌گیرند؛ اقدامی که منجر به تحریک قومیتی به خصوص در نواحی مرزی و در نتیجه به‌خطر افتادن اتحاد و انسجام ملی می‌شود.
استفاده از شعارهای قومی و تلاش برای بهره‌گیری از برخی شکاف‌ها جهت تهییج احساسات مردم و در نتیجه کسب پیروزی در انتخابات، از پدیده‌هایی است که طی سال‌های گذشته در انتخابات مختلف بروز پیدا کرده است. البته مسئله شعارهای قومی در انتخابات مجلس  پررنگ‌تر از انتخابات ریاست‌جمهوری، خبرگان رهبری و شورای شهر و روستا است.
تنوع قومی در برخی شهرها و حوزه‌های انتخاباتی، باعث طمع عده‌ای از نامزدهای انتخاباتی مجلس برای پیروزی آسان از طریق دست گذاشتن روی این شکاف‌ها شده‌است. در این شهرها تجربه چند انتخابات گذشته نشان می‌دهد که شعارهای قومی نقش ملموسی در نتایج انتخابات پیدا کرده و برخی با همین موج‌سواری ها توانسته‌اند به اهداف خود دست‌یابند.
موج‌سواری روی شعارهای قومی در ایران که دارای تنوع قومیتی است و سال‌ها از ورای مرزها با تهدیداتی روبرو بوده، مسئله مهمی است که باید مورد توجه قرار بگیرد. سوءاستفاده از مطالبات قومی در کنار آثار منفی مختلفی که در کوتاه‌مدت و بلندمدت به بار می‌آورد می‌تواند تمامیت ارضی و اتحاد ملی کشور را دچار خدشه کرده و در بین مردم نفرت را گسترش دهد.
با توجه به اهمیت این مسئله، مقام معظم رهبری در سیاست‌های کلی انتخابات (ابلاغی در سال ۹۵) و همچنین در برخی سخنرانی‌هایشان به ضرورت پرهیز از تحریک گسل‌های قومی در انتخابات پرداخته و نسبت به آن هشدار داده‌اند.
رهبری در بند پنجم سیاست‌های کلی انتخابات در زمینه مسائل قومی روی «ممنوعیت هرگونه تخریب، تهدید، تطمیع، فریب و وعده‌های خارج از اختیارات قانونی و هرگونه اقدام مغایر امنیت ملی نظیر تفرقه قومی و مذهبی در تبلیغات انتخاباتی.» تاکید کرده‌اند. در بند هفتم هم ضرورت «پیشگیری از جرایم و تخلفات انتخاباتی و هرگونه اقدام مغایر قانون، منافع ملی، وحدت ملی و امنیت ملی و رسیدگی سریع و خارج از نوبت حسب مورد به آنها به‌ویژه جرایم امنیتی، مالی و تبلیغاتی و اقدامات تخریبی ضد داوطلبان» مورد توجه قرار گرفته‌است. در واقع، رهبری هم ممنوعیت ایجاد تفرقه قومی و مذهبی را مورد تاکید و توجه قرار دادند و هم اینکه اشاراتی در زمینه مجازات و برخوردهای قانونی در این زمینه داشتند.
 رهبر انقلاب در آستانه انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۶ هم در دانشکده افسری امام حسین (ع) توصیه‌هایی را خطاب به نامزدها بیان کردند. در بند سوم این توصیه رهبری بیان داشتند «نامزدها سعی کنند گسل‌های اعتقادی، جغرافیایی، زبانی و قومی را تحریک نکنند؛ مراقب باشند؛ نامزدها به‌خاطر خطای در تشخیص، این گسل‌ها را به نفع دشمن تحریک نکنند.»
با وجود تاکیدات مقام معظم رهبری، در انتخابات همچنان شاهد برخی وعده‌های فراقانونی و قومیتی نامزدها هستیم؛ مسئله‌ای که علاوه بر کاهش کیفیت مجلس و کنار گذاشته شدن افراد شایسته و متخصص، منجر به درگیری بین مردم و طرح خواسته‌های نامعقول می‌شود. تسری این درگیری‌ و شعارها به حوزه‌های دیگر مثل ورزش که در چند سال اخیر در ورزشگاه‌های برخی استان‌ها تبدیل به معضل فرهنگی و امنیتی شده است بخش دیگری از پیامدهای طرح شعارهای قومیتی در انتخابات مجلس است.
این اهمیت و ضرورت باعث نشده قانون‌گذار مجازات و قوانین مطلوبی برای پیشگیری و مقابله با این مسئله تصویب کند. در زمینه برخورد با نامزدهای انتخاباتی که به طرح شعارهای قومی و ایجاد تفرقه می پردازند تا به نمایندگی مجلس دست پیدا کنند، قانون سکوت کرده‌است و این افراد هم با اطلاع از سکوت قانون و عدم حساسیت نهادهای ناظر با ضربه زدن به منافع ملی و اتحاد کشور و ایجاد نفرت بین مردم یک شهر خواسته‌های شخصی خود را پیش می‌برند.
 شعارهای قومیتی در کشوری طرح می‌شود که در ساختار سیاسی و حقوقی آن نگاه قومیتی و نژادی حاکم نیست و در سطوح مختلف ساختار اداری و سیاسی، مردم شهر و قومیت‌های مختلف حضور دارند. علاوه بر این‌ها مردم ایران همگی فارغ از تفاوت‌ها دارای عناصر هویتی مشترکی هستند که منجر به ملت‌سازی در کشورمان شده و عناصر هویتی مشترک نباید با شعارهای قومیت گرایانه تضعیف شود.
در قوانین انتخابات مجلس مصوب سال ۱۳۶۲ و سال ۱۳۷۸ نه در زمینه ممنوعیت‌ها و نه در زمینه مجازات‌ها اشاره‌ای به مسئله ایجاد تفرقه قومی نشده است. در ماده ۲۷ قانون مصوب سال ۶۲ که به جرایم پرداخته اشاره‌ای به مسئله تفرقه قومی به چشم نمی‌آید و این مسئله جرم انگاری نشده است.
همچنین در ماده ۳۲ این قانون که به افراد محروم از نمایندگی مجلس اشاره می‌کند هم مسئله تفرقه قومی و کسانی که به این مسائل دامن می زند وجود ندارد و قانون‌گذار از کنار این مسئله مهم و حساسیت‌برانگیز با سکوت عبور کرده‌است. در قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی مصوب سال ۱۳۷۸ که در واقع اصلاح قانون قبلی در این زمینه است هم با وجود اصلاح در برخی مواد، مسئله شعارهای قومی و ایجاد تفرقه قومی و در نهایت تحریک گسل‌های قومی مورد توجه نبوده و این قانون هم سکوت کرده است.
در طرح اصلاح قانون انتخابات مجلس که از سوی شورای نگهبان رد شده و در حال حاضر با اصرار مجلس به مجمع تشخیص مصلحت نظام ارجاع داده شده است هم فکری برای این مسئله نشده است. در کنار عدم توجه به این مسئله، بحث استانی شدن انتخابات مطرح است که برخی ناظران سیاسی معتقدند این طرح در صورت اجرایی شدن منجر به تحریک گسل‌های قومی در کشور خواهد شد البته برخی دیگر هم می‌گویند اگر این قانون تصویب شود می‌تواند بخشی‌نگری‌ها را کاهش داده و توجه به منافع ملی را افزایش دهد و از این رهگذر طرح شعارهای قومی هم کم‌رنگ می‌شود.
حساسیت موضوع و اختلاف نظر کارشناسان باعث شده تصویب و اجرایی کردن قانون اصلاح انتخابات مجلس، نیازمند بررسی‌های دقیق کارشناسی از جنبه‌های مختلف سیاسی، امنیتی و فرهنگی باشد تا وضعیت سکوت قانون در قبال طرح شعارهای قومی را از این هم بغرنج‌تر نکرده و خود قانون عاملی برای افزایش این گسل‌ها نشود.