تاریخ انتشار
دوشنبه ۱۳ آذر ۱۴۰۲ ساعت ۱۸:۴۶
کد مطلب : ۴۷۰۰۰۹
قصه کش‌دار دفن زباله در کهگیلویه و بویراحمد؛
پشت تعطیلی کارخانه بازیافت یاسوج چه کسانی قرار دارند / آیا دست‌های آلوده در میان است؟ / کارخانه به دلیل نبود زیرساخت‌های اولیه و معارضات مردمی تعطیل است / مردم: خودمان آب نداریم و باغ‌هایمان از بی‌آب خشک شده‌اند، چطور آب به کارخانه بدهیم / احتمال سرایز شدن شیرابه سایت بازیافت به پایین دست وجود دارد / اقدامی وحشتناک آسیب‌رسان
۰
کبنا ؛هیچ یک از شهر‌های کهگیلویه وبویراحمد جایگاه دفن زباله اصولی و استاندارد ندارند و زباله‌ها به صورت غیربهداشتی و نامناسب جمع‌آوری می‌شود با وجود اینکه امسال ۱۰ دهیار، سه شهردار و یک بخشدار به مراجع قضایی معرفی شده‌اند هنوز علاجی برای ساماندهی مناسب زباله‌ها در استان به ویژه شهر یاسوج معروف به پایتخت طبیعت ایران یافت نشده است.
به گزارش کبنا، وضعیت مدیریت پسماند در کهگیلویه و بویراحمد نگران‌کننده است به گونه‌ای که خطرات جدی برای محیط زیست و سلامت مردم استان ایجاد کرده است.
آلودگی آب، خاک، هوا، شیوع بیماری‌ها، انتشار بوی نامطبوع و تخریب چهره شهر‌ها از نتایج این مدیریت نامناسب پسماند است که هم اینک در بیشتر شهر‌های استان شاهد آن هستیم.
سرزمین رویایی کهگیلویه و بویراحمد اگرچه نام پایتخت طبیعت ایران را یدک می‌کشد، کوه‌ها و تپه ماهور‌های پوشیده از جنگل چشمه‌ها و تفرجگاه‌های بکر، آبشار‌های زیبا، رودخانه‌های خروشان دارد و دارای مناظر بکرو طبیعی و طبیعت سحرانگیز است اما در سایه برخی کم توجهی‌ها و بی‌تدبیری‌ها از چالش‌ها و مشکلات عمیقی همچون دفن نامناسب زباله‌ها و آلودگی‌ها زیست محیطی نیز دست و پنجه نرم می‌کند.
حتی پسماند‌های بیمارستانی و عفونی در برخی از مراکز بهداشتی و درمانی استان به صورت نامناسب دفع می‌شود اما تاکنون راهکار مناسبی برای رفع آن‌اندیشیده نشده است.
کهگیلویه و بویراحمد اگرچه ۱۰ درصد از منابع آب کشور را تأمین می‌کند و سرشار از مناظر بکر و طبیعی فراوان و منطقه‌ای کوهستانی، جنگلی و شیب دار است با این حال جانمایی جایگاه‌های دفن زباله همه شهر‌های استان نامناسب و غیراصولی است.
مدیریت پسماند در کهگیلویه وبویراحمد آن قدر نامناسب است که طبق اعلام مدیرکل دفتر امور شهری استانداری کهگیلویه و بویراحمد در وضعیت هشدار قرار دارد.
فرزاد بابکان پور مدیرکل دفتر امور شهری، کم‌کاری و سهل انگاری برخی دستگاه‌های اجرایی در زمینه مدیریت پسماند را غیر قابل قبول دانست و خواستار همکاری همه‌جانبه برای رفع مشکلات در این راستا شد.
وی ادامه می‌دهد که مدیریت پسماند‌ها به عواملی همچون تولید، جمع‌آوری، حمل و نقل و دفع آن بستگی دارد که در این راستا مدیریت این مقوله بسیار وسیع و متغیر است.
مدیرکل دفتر امور شهری استانداری کهگیلویه و بویراحمد، همچنین بر ضرورت فرهنگ‌سازی در مدیریت پسماند‌ها و تفکیک زباله از مبدا تأکید کرد.
دفن غیر اصولی زباله در شهر‌های کهگیلویه و بویراحمد نگران‌کننده است
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سایت پسماند اصولی در هیچ یک از شهر‌های کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد و بیشتر به محل دپو زباله تبدیل شده‌اند و این وضعیت بسیار نگران‌کننده است.
«رحمت‌الله جهانشاهی» افزود: اصلاح الگوی مصرف و تفکیک از مبدا وجود ندارد و در سایت‌های زباله دفن غیربهداشتی صورت می‌گیرد و زباله‌ها سوزانده می‌شوند.
دوره گرد‌ها بازیافت زباله را به صورت غیر اصولی انجام می‌دهند و این معضلات در سایت‌های پسماند استان همگی دیده می‌شوند.
ضرورت بازیافت بر کسی پوشیده نیست زیرا مشکلات زیست محیطی را مرتفع می‌کند، در دفن بهداشتی یک ترانشه با عمق سه متر ایجاد می‌شود و کف عایق‌بندی است و زباله ریخته و غلتک می‌شود و سپس آهک ریخته و در نهایت خاک ریخته می‌شود.
هم اینک سایت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد تنها محلی برای دپوی زباله است و سایت‌های دو پشته دشتروم شهریاسوج، گچساران، کهگیلویه و دنا محل دپوی زباله‌های خانگی و عادی هستند که این کار هم توسط شهرداری‌ها انجام می‌شود.
این کار غیر اصولی انجام می‌شود زیرا بدون ایجاد ترانشه، غلتک کردن و ریختن آهک و خاک انجام می‌شود و سبب نفوذ شیرابه به آب و مزارع کشاورزی خواهد شد.
زمانی زباله طلای کثیف نامیده می‌شود که کار بازیافت و عمل تفکیک از مبدا به درستی انجام شود و از بازیافت به عنوان یک ماده اولیه دوباره استفاده شود.
جایگاه دفن زباله شهر سی سخت نیز عرصه کوچکی است که برای مکان‌یابی جدید تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است و بقیه شهر‌ها محل دفن آن‌ها نیز از این چالش برخوردار هستند.
وی جانمایی و مکان‌یابی محل پسماند شهر یاسوج «پشته دشتروم» را نیز نامناسب دانست چراکه دفن زباله‌ها به صورت نامطلوب و غیراصولی انجام می‌شود.
زباله‌ها در جایگاه‌های پسماند شهر‌های مختلف استان سوزانده می‌شوند و این کار بسیاری از سموم آلوده‌کننده هوا را در برخواهند داشت، همچنین امکان نفوذ شیرابه به پایین دست وجود دارد.
معرفی ۱۰ دهیار، سه شهردار و یک بخشدار به مراجع قضایی
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سه شهردار، ۱۰ دهیار و یک بخشدار به دلیل کوتاهی در انجام وظیفه و انباشت زباله، پراکندگی و دفن غیربهداشتی پسماند از سوی این نهاد حاکمیتی و نظارتی به مراجع قضایی معرفی شدند.
«رحمت الله جهانشاهی» یادآور شد: این افراد در سال جاری و به تازگی به دستگاه قضایی معرفی شدند اما به زمان دقیق آن اشاره‌ای نکرد.
وی بیان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست یک دستگاه حاکمیتی است که کار نظارت و پایش را به عهده دارد و روزانه پایش‌ها انجام می‌گیرد.
وی افزود: نتیجه این پایش‌ها در سامانه جامع محیط زیست ثبت می‌شود و در صورت رعایت نکردن اصول بهداشتی از سوی متولیان امر اقدام قضایی انجام می‌گیرد.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سایت بازیافت شهر یاسوج از سالیان قبل برای شهر یاسوج تعبیه و پیش‌بینی شده و مکان‌یابی و امکان سنجی خوبی انجام نشده است.
وی ادامه داد: این سایت در بالادست واقع شده و احتمال سرایز شدن شیرابه به پایین دست وجود دارد و این سایت در حال حاضر بحث سوزندان و دفن غیربهداشتی را دارد. یک سایت کارخانه بازیافت زباله در کنار آن تعبیه شده است که زیرساخت آن از جمله منبع آب آن تأمین نشده است و معارضات مردمی دارد.
جهانشانی تأکید کرد: کارخانه پسماند شهر یاسوج در شهریور ۱۴۰۱ به مدت ۲ هفته بصورت آزمایشی آغاز بکار کرد ولی بدلیل نبود زیرساخت‌های لازم از جمله آب و گاز تعطیل شد و در حال حاضر بازیافت زباله‌ای در آن انجام نمی‌شود.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد تنها مرکز استانی است که کارخانه بازیافت زباله ندارد و روزانه بالغ بر ۲۰۰ تن زباله در این شهر تولید و به شیوه نادرست دفن می‌شود و معضلات و مشکلات زیست محیطی زیادی هم در پی دارد.
وی بیان کرد: شهریاسوج با جمعیتی افزون بر ۲۵۰ هزار نفر یکی از شهر‌های گردشگرپذیر و مهاجرپذیر کشور کشور که میزان جمع‌آوری زباله‌های روزانه شهر یاسوج به نسبت جمعیت از میانگین کشوری بالاتر است و همین افزایش تولید زباله ضرورت توجه به بازیافت زباله در این شهر کوهستانی را دوچندان می‌کند.
دفن اصولی زباله انجام نمی‌گیرد و از طرفی کارخانه بازیافت زباله شهر یاسوج نیز که سرمایه این شهر محسوب می‌شود تعطیل شده است، این در حالی است که پیش از این، وزیر کشور نسبت به تفکیک زباله از مبدأ هشدار داده و گفته است: تفکیک زباله از مبدا یک تکلیف قانونی است و همه تعهدات حوزه پسماند باید با جدیت پیگیری شود.
وزیر کشور با بیان اینکه تمامی مراکز دفن زباله و پسماند‌ها باید ارزیابی شوند تا آسیبی به محیط زیست وارد نسازند، به سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ماموریت داد این مسأله را در کل کشور مورد ارزیابی قرار دهد.
جهانشاهی بیان کرد: در آخرین کارگروه پسماند استان مصوب شد که شهرداری یک چاه آب را برای این کارخانه تجهیز کند اما در حال حاضر این امکان مهیا نشده و اجرایی نشده است و سایت بازیافت غیرفعال است.
دوره گرد‌ها تبدیل به معضل اجتماعی شده‌اند که نمی‌گذارند کارخانه بازیافت شهر یاسوج راه بیفتد چون خودشان زباله‌ها را تفکیک می‌کنند و سود هم متعلق به خودشان است.
این تفکیک‌ها بالاترین سود را دارد و یکی از دلایلی که کار به خوبی انجام نمی‌گیرد همین تفکیک هاست. مشکل اصلی کارخانه بازیافت یاسوج در حال حاضر نبود آب است.
طبق گفته یکی از کارشناسان اداره کل محیط زیست استان، ساکنان روستای مجاور سایت پسماند دلی اولاد مؤمن اجازه آب به سایت دشتروم نمی‌دهند زیرا کار همه آن‌ها جمع‌آوری ضایعات است و با راه‌اندازی کارخانه بازیافت نان‌شان آجر می‌شود.
مردم روستا در این باره می‌گویند به دلیل بیکاری عمده جوانان روستا شغلشان جمع‌آوری زباله و فروش ضایعات شده است. سود خوبی هم از فروش این ضایعات نصیب آن‌ها می‌شود.
آن‌ها ادعا می‌کنند که باغ‌های سیب این روستا از بی‌آبی خشک شده است و حتی آب شرب یک روز در میان دارند.
بنابراین کمبود آب دارند و اجازه نمی‌دهند از این روستا آب برای کارخانه بازیافت یاسوج انتقال داده شود و از سوی دیگر چنانچه کارخانه راه‌اندازی شود جوانان این روستا دیگر سودی از بازیافت نخواهند داشت و شغلشان را از دست می‌دهند.
ایرنا در ادامه این گزارش نوشت: البته سال‌هاست که مردم شهر یاسوج چوب کم‌کاری‌های شهرداری یاسوج را می‌خورند و تا کنون شهرداری یاسوج پاسخگوی رفع مشکلات کارخانه بازیافت مرکز استان نبوده است.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: قانون مدیریت پسماند وظایف را تفکیک کرده است که بخشی در حوزه شهر با شهرداری (طبق بند هفت قانون مدیریت پسماند) و در حوزه ده با دهیاری و در حوزه محور‌های مواصلاتی با حمل و نقل جاده‌ای و راهداری و بخشداری هاست.
وی ابراز کرد: در حال حاضر انبوهی از زباله‌ها در محور‌های مواصلاتی و شریان‌های ورودی شهر‌های استان گذاشته می‌شود و با توجه به اینکه یاسوج و دنا دو شهر گردشگرپذیر استان هستند بحث گذاشتن زباله در کنار محور‌های مواصلاتی به وضوح دیده می‌شود.
جهانشاهی ادامه داد: انتظار می‌رود که بخشداری‌ها به ویژه بخشداری مرکزی استان کهگیلویه و بویراحمد و راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان در خصوص جانمایی یدک‌کش در گوشه‌ای از شریان‌های ورودی برای ساماندهی زباله‌ها همکاری داشته باشند.
مردم با گمان اینکه ورودی شهر محل دفن است آن را کنار جاده رها می‌کنند و دهیاری حسین آباد می‌گوید در حوزه‌اش نیست و وظیفه بخشدار است.
البته پیش از این بخشداری مرکزی بویراحمد گفته بود که این زباله‌ها باید توسط دهیاری جمع‌آوری شود.
چنانچه کابین یدک کش چرخ داری توسط بخشداری تعبیه شود که زباله‌ها با این یدک کش به بالا انتقال یابد مشکل این منطقه رفع می‌شود.
در ورودی شهر بین مادوان و بلهزار هم همچنین مشاجره‌ای بر سر زباله‌ها وجود دارد.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: مهمترین معضل و چالش حال و آینده استان بنظر من بحث تولید زباله و مدیریت پسماند است. چرا می‌گوییم مهمترین چالش به سه دلیل؛ اول اینکه شرایط توپوگرافی عمدتاً کوهستانی و شیب دار خصوصاً در دو شهرستان بویراحمد و دنای ما، شرایط اقلیمی که داریم در بحث میزان نزولات جوی به همراه زمین‌های شیب دار، کافی است بارانی ببارد شیرابه‌ها به روان شیرابه‌ها تبدیل شده و جاری و ساری و نهایتاً به پایین دست حرکت می‌کنند که بسیار خطر آفرین است.
هادی سینایی افزود: دلیل دوم، کاربرد‌های اغلب زمین‌های مجاور لندفیل‌ها (جایگاه زباله) کشاورزی است وابستگی معیشتی اغلب مردم استان ما به کشاورزی بوده و محدودیتی که در اراضی قابل کشت و زرع داریم.
وی ادامه داد: دلیل سوم، کهگیلویه و بویراحمد به عنوان پایتخت طبیعت ایران نامگذاری شده، ذخیره گاه زیست کره دنا به همراه ظرفیت‌های عظیم گیاهی، جانوری و گردشگری آن که در دل این طبیعت قرار گرفته شده از طرفی تعهدات بین‌المللی که ما در قبال این ذخیرگاه داریم ما را وادار می‌کند که قبول بکنیم مهمترین چالش حال و آینده استان ما مدیریت پسماند است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: در مورد زباله، خود کلمه «دفن» چه بهداشتی صورت بگیرید چه غیربهداشتی، چه اصولی باشد چه غیر اصولی مشکل ساز است و در این راه « دفن» آخرین مرحله از مدیریت ضعیف پسماند است.
سینایی تصریح کرد: متأسفانه در استان کهگیلویه و بویراحمد، اولین و آخرین و به نوعی تنها‌ترین راه همین «دفن» است و بدتر از آن در اغلب جایگاه‌های پسماند، همان دفن هم به درستی انجام نمی‌گیرد و زباله‌ها بر روی هم تلنبار می‌شوند.
وی تصریح کرد: دفن زباله برای استانی همچون کهگیلویه و بویراحمد که ۱۰ درصد منابع آبی کشور ( روان آب‌ها ) را تأمین می‌کند، بیشترین فرسایش خاک را دارد (۲ درصد در هکتار ) و محدودیتی که در تولید خاک دارد ( هر یک سانتی‌متر خاک بین ۱۰۰تا ۱۰ هزار سال زمان نیاز دارد تا تولید شود ) آن وقت ما به راحتی این خاک غنی را می‌کشیم و از بین می‌بریم، وحشتناک آسیب‌رسان است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: متأسفانه در استان تفکیک از مبدا نداریم، دفع بهداشتی نداریم و ۱۰۰ درصد دفن است و تلمبار. متأسفانه زباله‌ها در اغلب لندفیل‌های رو باز و دریک فضای وسیع و غالباً بدون نگهبان رها شده که این یک تهدید جدی محسوب می‌شود برای حیات وحش خصوصاً پرندگان و سلامتی مردمی که به نوعی گهگاهی ارتزاق می‌کنند از گوشت این پرندگان.
سینایی تأکید کرد: تراکم و تنوع گونه‌های حیات وحش در استان ما زیاد است، مشاهده شده اغلب اوقات در جاده‌های بین شهری حیات وحش با خودرو‌ها برخورد کرده و تلف شده‌اند که این بیشتر بر می‌گرد به همان زباله‌های که در حاشیه جاده‌ها رها کرده‌ایم و یا در جایگاه پسماند‌ها تلمبار شده‌اند.
وی گفت: برخی از لندفیل‌ها محصور شده‌اند اما این شاید بتواند جلوی جانوران شبگرد را بگیرد اما پرندگان را نه بدلیل عدم مدیریت صحیح زباله، بلایی بر سر خاک محل لندفیل‌ها آورده‌ایم که دیگر هیچ زمانی قابل استفاده مجدد نخواهند بود.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: فلذا معتقدم مهمترین چالش حال و پیش روی استان ما بحث مدیریت پسماند است که فقط با راه‌اندازی کارخانه بازیافت قابل حل خواهد بود که در این بین نیاز به یک همت استانی و کشوری است تا وزارت کشور بعنوان نوک پیکان و شهرداری بعنوان بال‌های آن، استان را برای همیشه از شر این معضل مهم نجات دهند.
سینایی افزود: در بحث، نخالههای ساختمانی که دست کمی از زباله ندارند هم باید توجه ویژه شود. تولید نخاله طبیعی است، اما آنچه که مهم است این است که بعنوان یک شهروند اطلاعی ندارم نخالههای تولید شده را کجا باید تخلیه کنم و معتقدم اگر جایی هم باشد اغلب مردم در جریان نیستند و مجبور می‌شوند هر گوشه‌ای که گیر آوردند نخالههای خود را خالی کنند و همین بی‌اطلاعی باعث می‌شود که مسیر‌های ورودی و خروجی شهر گا‌هاً پر باشند از نخاله و گرنه مردم استان ما سابقه‌ای عشایری و طبیعت دوستی دارند که بی‌نظیر است.
زباله‌های مطب‌ها و کلینیک‌های این شهر به صورت مطلوب و بهداشتی دفن نمی‌شود. زباله‌ها به دلیل وجود انواع باکتری و ویروس‌ها از مضرات خاصی برخوردارند و مانند زباله‌های عادی قابل دفع سریع نیستند. یکی از مواردی که به سلامتی جامعه به ویژه مردم شهر یاسوج لطمه وارد می‌کند دفن نادرست زباله هابه ویژه زباله‌های اماکن درمانی است.
«شهرام مهدوی‌مطلق»، فرماندار شهرستان بویراحمد گفت: در اطراف شهر یاسوج با معضل پسماند مواجهیم.
وی با بیان اینکه پس از ۴۰ سال زباله‌های دهستان کاکان جمع‌آوری می‌شود، افزود: با سازمان همیاری‌ها توافق کردیم که از این به بعد ورود جدی خواهد داشت.
مهدوی مطلق اظهار کرد: امکانات در بخشداری مرکزی ضعیف است، این بخشداری از حداقل امکانات برخوردار است و نیاز به یک دستگاه خودرو حمل زباله داریم.
فرماندار شهرستان بویراحمد تصریح کرد: در زمینه زباله‌های عفونی و بیمارستانی مطب‌ها و مراکز درمانی خصوصی مشکل جدی داریم و این مسأله وحشتناک است بطوریکه حتی حقوق بشر بدوی هم رعایت نمی‌شود.
مهدوی‌مطلق عنوان کرد: مطلب‌ها و مراکز درمانی خصوصی زباله‌های عفونی خود را بیرون می‌گذارند و کارگران شهرداری این زباله‌ها را در بین زباله‌های عادی جمع‌آوری می‌کنند.
تولید زباله در کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از میانگین کشور
کهگیلویه و بویراحمد مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: تولید زباله و پسماند در این استان بالاتر از میانگین کشور است.
«اسلام جاودان‌خرد» افزود: مهمترین چالش در حوزه محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد پسماند است. تولید زباله و پسماند در استان کهگیلویه و بویراحمد از میانگین کشور بالاتر است، در زمینه مصرف نیاز به فرهنگ‌سازی داریم.
مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: دستگاه‌های متولی استان در زمینه مدیریت پسماند ضعیف عمل می‌کنند. سوزاندن پسماند در محیط آزاد و غیر استاندارد طبق قانون ممنوع است.
وی ادامه داد: شهری در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد که مشکل نخالههای ساختمانی را نداشته باشند.
مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: محصور نبودن جایگاه‌های دفن زباله شهر‌های استان یک مشکلی است که نیازمند توجه ویژه شهرداران در این زمینه است.
جاودان خرد بیان کرد: باید ورودی شهر‌ها و روستا‌های استان بصورت دوره‌ای توسط فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، بخشداری‌ها، دهیاری‌ها و راهداری پاکسازی شوند.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: برای بهبود وضعیت مدیریت پسماند در استان، همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی، مردم و بخش خصوصی ضروری است. دستگاه‌های اجرایی باید با فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی، مردم را نسبت به اهمیت مدیریت پسماند آگاه کنند. همچنین، ضروری است که زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری و دفع پسماند در استان فراهم شود.
کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن یک درصد مساحت کشور، برخورداری از شرایط آب و هوایی مساعد، تأمین بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور و با جمعیتی حدود ۷۲۶ هزار نفر جمعیت دارای هشت شهرستان، ۱۷ بخش و یکهزار و ۷۰۰ روستای دارای سکنه در جنوب غربی ایران واقع شده است.
به گزارش کبنا، وضعیت مدیریت پسماند در کهگیلویه و بویراحمد نگران‌کننده است به گونه‌ای که خطرات جدی برای محیط زیست و سلامت مردم استان ایجاد کرده است.
آلودگی آب، خاک، هوا، شیوع بیماری‌ها، انتشار بوی نامطبوع و تخریب چهره شهر‌ها از نتایج این مدیریت نامناسب پسماند است که هم اینک در بیشتر شهر‌های استان شاهد آن هستیم.
سرزمین رویایی کهگیلویه و بویراحمد اگرچه نام پایتخت طبیعت ایران را یدک می‌کشد، کوه‌ها و تپه ماهور‌های پوشیده از جنگل چشمه‌ها و تفرجگاه‌های بکر، آبشار‌های زیبا، رودخانه‌های خروشان دارد و دارای مناظر بکرو طبیعی و طبیعت سحرانگیز است اما در سایه برخی کم توجهی‌ها و بی‌تدبیری‌ها از چالش‌ها و مشکلات عمیقی همچون دفن نامناسب زباله‌ها و آلودگی‌ها زیست محیطی نیز دست و پنجه نرم می‌کند.
حتی پسماند‌های بیمارستانی و عفونی در برخی از مراکز بهداشتی و درمانی استان به صورت نامناسب دفع می‌شود اما تاکنون راهکار مناسبی برای رفع آن‌اندیشیده نشده است.
کهگیلویه و بویراحمد اگرچه ۱۰ درصد از منابع آب کشور را تأمین می‌کند و سرشار از مناظر بکر و طبیعی فراوان و منطقه‌ای کوهستانی، جنگلی و شیب دار است با این حال جانمایی جایگاه‌های دفن زباله همه شهر‌های استان نامناسب و غیراصولی است.
مدیریت پسماند در کهگیلویه وبویراحمد آن قدر نامناسب است که طبق اعلام مدیرکل دفتر امور شهری استانداری کهگیلویه و بویراحمد در وضعیت هشدار قرار دارد.
فرزاد بابکان پور مدیرکل دفتر امور شهری، کم‌کاری و سهل انگاری برخی دستگاه‌های اجرایی در زمینه مدیریت پسماند را غیر قابل قبول دانست و خواستار همکاری همه‌جانبه برای رفع مشکلات در این راستا شد.
وی ادامه می‌دهد که مدیریت پسماند‌ها به عواملی همچون تولید، جمع‌آوری، حمل و نقل و دفع آن بستگی دارد که در این راستا مدیریت این مقوله بسیار وسیع و متغیر است.
مدیرکل دفتر امور شهری استانداری کهگیلویه و بویراحمد، همچنین بر ضرورت فرهنگ‌سازی در مدیریت پسماند‌ها و تفکیک زباله از مبدا تأکید کرد.
دفن غیر اصولی زباله در شهر‌های کهگیلویه و بویراحمد نگران‌کننده است
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سایت پسماند اصولی در هیچ یک از شهر‌های کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد و بیشتر به محل دپو زباله تبدیل شده‌اند و این وضعیت بسیار نگران‌کننده است.
«رحمت‌الله جهانشاهی» افزود: اصلاح الگوی مصرف و تفکیک از مبدا وجود ندارد و در سایت‌های زباله دفن غیربهداشتی صورت می‌گیرد و زباله‌ها سوزانده می‌شوند.
دوره گرد‌ها بازیافت زباله را به صورت غیر اصولی انجام می‌دهند و این معضلات در سایت‌های پسماند استان همگی دیده می‌شوند.
ضرورت بازیافت بر کسی پوشیده نیست زیرا مشکلات زیست محیطی را مرتفع می‌کند، در دفن بهداشتی یک ترانشه با عمق سه متر ایجاد می‌شود و کف عایق‌بندی است و زباله ریخته و غلتک می‌شود و سپس آهک ریخته و در نهایت خاک ریخته می‌شود.
هم اینک سایت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد تنها محلی برای دپوی زباله است و سایت‌های دو پشته دشتروم شهریاسوج، گچساران، کهگیلویه و دنا محل دپوی زباله‌های خانگی و عادی هستند که این کار هم توسط شهرداری‌ها انجام می‌شود.
این کار غیر اصولی انجام می‌شود زیرا بدون ایجاد ترانشه، غلتک کردن و ریختن آهک و خاک انجام می‌شود و سبب نفوذ شیرابه به آب و مزارع کشاورزی خواهد شد.
زمانی زباله طلای کثیف نامیده می‌شود که کار بازیافت و عمل تفکیک از مبدا به درستی انجام شود و از بازیافت به عنوان یک ماده اولیه دوباره استفاده شود.
جایگاه دفن زباله شهر سی سخت نیز عرصه کوچکی است که برای مکان‌یابی جدید تاکنون نتیجه‌ای حاصل نشده است و بقیه شهر‌ها محل دفن آن‌ها نیز از این چالش برخوردار هستند.
وی جانمایی و مکان‌یابی محل پسماند شهر یاسوج «پشته دشتروم» را نیز نامناسب دانست چراکه دفن زباله‌ها به صورت نامطلوب و غیراصولی انجام می‌شود.
زباله‌ها در جایگاه‌های پسماند شهر‌های مختلف استان سوزانده می‌شوند و این کار بسیاری از سموم آلوده‌کننده هوا را در برخواهند داشت، همچنین امکان نفوذ شیرابه به پایین دست وجود دارد.
معرفی ۱۰ دهیار، سه شهردار و یک بخشدار به مراجع قضایی
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سه شهردار، ۱۰ دهیار و یک بخشدار به دلیل کوتاهی در انجام وظیفه و انباشت زباله، پراکندگی و دفن غیربهداشتی پسماند از سوی این نهاد حاکمیتی و نظارتی به مراجع قضایی معرفی شدند.
«رحمت الله جهانشاهی» یادآور شد: این افراد در سال جاری و به تازگی به دستگاه قضایی معرفی شدند اما به زمان دقیق آن اشاره‌ای نکرد.
وی بیان کرد: اداره کل حفاظت محیط زیست یک دستگاه حاکمیتی است که کار نظارت و پایش را به عهده دارد و روزانه پایش‌ها انجام می‌گیرد.
وی افزود: نتیجه این پایش‌ها در سامانه جامع محیط زیست ثبت می‌شود و در صورت رعایت نکردن اصول بهداشتی از سوی متولیان امر اقدام قضایی انجام می‌گیرد.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: سایت بازیافت شهر یاسوج از سالیان قبل برای شهر یاسوج تعبیه و پیش‌بینی شده و مکان‌یابی و امکان سنجی خوبی انجام نشده است.
وی ادامه داد: این سایت در بالادست واقع شده و احتمال سرایز شدن شیرابه به پایین دست وجود دارد و این سایت در حال حاضر بحث سوزندان و دفن غیربهداشتی را دارد. یک سایت کارخانه بازیافت زباله در کنار آن تعبیه شده است که زیرساخت آن از جمله منبع آب آن تأمین نشده است و معارضات مردمی دارد.
جهانشانی تأکید کرد: کارخانه پسماند شهر یاسوج در شهریور ۱۴۰۱ به مدت ۲ هفته بصورت آزمایشی آغاز بکار کرد ولی بدلیل نبود زیرساخت‌های لازم از جمله آب و گاز تعطیل شد و در حال حاضر بازیافت زباله‌ای در آن انجام نمی‌شود.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: یاسوج مرکز استان کهگیلویه و بویراحمد تنها مرکز استانی است که کارخانه بازیافت زباله ندارد و روزانه بالغ بر ۲۰۰ تن زباله در این شهر تولید و به شیوه نادرست دفن می‌شود و معضلات و مشکلات زیست محیطی زیادی هم در پی دارد.
وی بیان کرد: شهریاسوج با جمعیتی افزون بر ۲۵۰ هزار نفر یکی از شهر‌های گردشگرپذیر و مهاجرپذیر کشور کشور که میزان جمع‌آوری زباله‌های روزانه شهر یاسوج به نسبت جمعیت از میانگین کشوری بالاتر است و همین افزایش تولید زباله ضرورت توجه به بازیافت زباله در این شهر کوهستانی را دوچندان می‌کند.
دفن اصولی زباله انجام نمی‌گیرد و از طرفی کارخانه بازیافت زباله شهر یاسوج نیز که سرمایه این شهر محسوب می‌شود تعطیل شده است، این در حالی است که پیش از این، وزیر کشور نسبت به تفکیک زباله از مبدأ هشدار داده و گفته است: تفکیک زباله از مبدا یک تکلیف قانونی است و همه تعهدات حوزه پسماند باید با جدیت پیگیری شود.
وزیر کشور با بیان اینکه تمامی مراکز دفن زباله و پسماند‌ها باید ارزیابی شوند تا آسیبی به محیط زیست وارد نسازند، به سازمان شهرداری‌ها و دهیاری‌های کشور ماموریت داد این مسأله را در کل کشور مورد ارزیابی قرار دهد.
جهانشاهی بیان کرد: در آخرین کارگروه پسماند استان مصوب شد که شهرداری یک چاه آب را برای این کارخانه تجهیز کند اما در حال حاضر این امکان مهیا نشده و اجرایی نشده است و سایت بازیافت غیرفعال است.
دوره گرد‌ها تبدیل به معضل اجتماعی شده‌اند که نمی‌گذارند کارخانه بازیافت شهر یاسوج راه بیفتد چون خودشان زباله‌ها را تفکیک می‌کنند و سود هم متعلق به خودشان است.
این تفکیک‌ها بالاترین سود را دارد و یکی از دلایلی که کار به خوبی انجام نمی‌گیرد همین تفکیک هاست. مشکل اصلی کارخانه بازیافت یاسوج در حال حاضر نبود آب است.
طبق گفته یکی از کارشناسان اداره کل محیط زیست استان، ساکنان روستای مجاور سایت پسماند دلی اولاد مؤمن اجازه آب به سایت دشتروم نمی‌دهند زیرا کار همه آن‌ها جمع‌آوری ضایعات است و با راه‌اندازی کارخانه بازیافت نان‌شان آجر می‌شود.
مردم روستا در این باره می‌گویند به دلیل بیکاری عمده جوانان روستا شغلشان جمع‌آوری زباله و فروش ضایعات شده است. سود خوبی هم از فروش این ضایعات نصیب آن‌ها می‌شود.
آن‌ها ادعا می‌کنند که باغ‌های سیب این روستا از بی‌آبی خشک شده است و حتی آب شرب یک روز در میان دارند.
بنابراین کمبود آب دارند و اجازه نمی‌دهند از این روستا آب برای کارخانه بازیافت یاسوج انتقال داده شود و از سوی دیگر چنانچه کارخانه راه‌اندازی شود جوانان این روستا دیگر سودی از بازیافت نخواهند داشت و شغلشان را از دست می‌دهند.
ایرنا در ادامه این گزارش نوشت: البته سال‌هاست که مردم شهر یاسوج چوب کم‌کاری‌های شهرداری یاسوج را می‌خورند و تا کنون شهرداری یاسوج پاسخگوی رفع مشکلات کارخانه بازیافت مرکز استان نبوده است.
معاون پایش اداره کل حفاظت محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: قانون مدیریت پسماند وظایف را تفکیک کرده است که بخشی در حوزه شهر با شهرداری (طبق بند هفت قانون مدیریت پسماند) و در حوزه ده با دهیاری و در حوزه محور‌های مواصلاتی با حمل و نقل جاده‌ای و راهداری و بخشداری هاست.
وی ابراز کرد: در حال حاضر انبوهی از زباله‌ها در محور‌های مواصلاتی و شریان‌های ورودی شهر‌های استان گذاشته می‌شود و با توجه به اینکه یاسوج و دنا دو شهر گردشگرپذیر استان هستند بحث گذاشتن زباله در کنار محور‌های مواصلاتی به وضوح دیده می‌شود.
جهانشاهی ادامه داد: انتظار می‌رود که بخشداری‌ها به ویژه بخشداری مرکزی استان کهگیلویه و بویراحمد و راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان در خصوص جانمایی یدک‌کش در گوشه‌ای از شریان‌های ورودی برای ساماندهی زباله‌ها همکاری داشته باشند.
مردم با گمان اینکه ورودی شهر محل دفن است آن را کنار جاده رها می‌کنند و دهیاری حسین آباد می‌گوید در حوزه‌اش نیست و وظیفه بخشدار است.
البته پیش از این بخشداری مرکزی بویراحمد گفته بود که این زباله‌ها باید توسط دهیاری جمع‌آوری شود.
چنانچه کابین یدک کش چرخ داری توسط بخشداری تعبیه شود که زباله‌ها با این یدک کش به بالا انتقال یابد مشکل این منطقه رفع می‌شود.
در ورودی شهر بین مادوان و بلهزار هم همچنین مشاجره‌ای بر سر زباله‌ها وجود دارد.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد نیز گفت: مهمترین معضل و چالش حال و آینده استان بنظر من بحث تولید زباله و مدیریت پسماند است. چرا می‌گوییم مهمترین چالش به سه دلیل؛ اول اینکه شرایط توپوگرافی عمدتاً کوهستانی و شیب دار خصوصاً در دو شهرستان بویراحمد و دنای ما، شرایط اقلیمی که داریم در بحث میزان نزولات جوی به همراه زمین‌های شیب دار، کافی است بارانی ببارد شیرابه‌ها به روان شیرابه‌ها تبدیل شده و جاری و ساری و نهایتاً به پایین دست حرکت می‌کنند که بسیار خطر آفرین است.
هادی سینایی افزود: دلیل دوم، کاربرد‌های اغلب زمین‌های مجاور لندفیل‌ها (جایگاه زباله) کشاورزی است وابستگی معیشتی اغلب مردم استان ما به کشاورزی بوده و محدودیتی که در اراضی قابل کشت و زرع داریم.
وی ادامه داد: دلیل سوم، کهگیلویه و بویراحمد به عنوان پایتخت طبیعت ایران نامگذاری شده، ذخیره گاه زیست کره دنا به همراه ظرفیت‌های عظیم گیاهی، جانوری و گردشگری آن که در دل این طبیعت قرار گرفته شده از طرفی تعهدات بین‌المللی که ما در قبال این ذخیرگاه داریم ما را وادار می‌کند که قبول بکنیم مهمترین چالش حال و آینده استان ما مدیریت پسماند است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: در مورد زباله، خود کلمه «دفن» چه بهداشتی صورت بگیرید چه غیربهداشتی، چه اصولی باشد چه غیر اصولی مشکل ساز است و در این راه « دفن» آخرین مرحله از مدیریت ضعیف پسماند است.
سینایی تصریح کرد: متأسفانه در استان کهگیلویه و بویراحمد، اولین و آخرین و به نوعی تنها‌ترین راه همین «دفن» است و بدتر از آن در اغلب جایگاه‌های پسماند، همان دفن هم به درستی انجام نمی‌گیرد و زباله‌ها بر روی هم تلنبار می‌شوند.
وی تصریح کرد: دفن زباله برای استانی همچون کهگیلویه و بویراحمد که ۱۰ درصد منابع آبی کشور ( روان آب‌ها ) را تأمین می‌کند، بیشترین فرسایش خاک را دارد (۲ درصد در هکتار ) و محدودیتی که در تولید خاک دارد ( هر یک سانتی‌متر خاک بین ۱۰۰تا ۱۰ هزار سال زمان نیاز دارد تا تولید شود ) آن وقت ما به راحتی این خاک غنی را می‌کشیم و از بین می‌بریم، وحشتناک آسیب‌رسان است.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد گفت: متأسفانه در استان تفکیک از مبدا نداریم، دفع بهداشتی نداریم و ۱۰۰ درصد دفن است و تلمبار. متأسفانه زباله‌ها در اغلب لندفیل‌های رو باز و دریک فضای وسیع و غالباً بدون نگهبان رها شده که این یک تهدید جدی محسوب می‌شود برای حیات وحش خصوصاً پرندگان و سلامتی مردمی که به نوعی گهگاهی ارتزاق می‌کنند از گوشت این پرندگان.
سینایی تأکید کرد: تراکم و تنوع گونه‌های حیات وحش در استان ما زیاد است، مشاهده شده اغلب اوقات در جاده‌های بین شهری حیات وحش با خودرو‌ها برخورد کرده و تلف شده‌اند که این بیشتر بر می‌گرد به همان زباله‌های که در حاشیه جاده‌ها رها کرده‌ایم و یا در جایگاه پسماند‌ها تلمبار شده‌اند.
وی گفت: برخی از لندفیل‌ها محصور شده‌اند اما این شاید بتواند جلوی جانوران شبگرد را بگیرد اما پرندگان را نه بدلیل عدم مدیریت صحیح زباله، بلایی بر سر خاک محل لندفیل‌ها آورده‌ایم که دیگر هیچ زمانی قابل استفاده مجدد نخواهند بود.
کارشناس محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: فلذا معتقدم مهمترین چالش حال و پیش روی استان ما بحث مدیریت پسماند است که فقط با راه‌اندازی کارخانه بازیافت قابل حل خواهد بود که در این بین نیاز به یک همت استانی و کشوری است تا وزارت کشور بعنوان نوک پیکان و شهرداری بعنوان بال‌های آن، استان را برای همیشه از شر این معضل مهم نجات دهند.
سینایی افزود: در بحث، نخالههای ساختمانی که دست کمی از زباله ندارند هم باید توجه ویژه شود. تولید نخاله طبیعی است، اما آنچه که مهم است این است که بعنوان یک شهروند اطلاعی ندارم نخالههای تولید شده را کجا باید تخلیه کنم و معتقدم اگر جایی هم باشد اغلب مردم در جریان نیستند و مجبور می‌شوند هر گوشه‌ای که گیر آوردند نخالههای خود را خالی کنند و همین بی‌اطلاعی باعث می‌شود که مسیر‌های ورودی و خروجی شهر گا‌هاً پر باشند از نخاله و گرنه مردم استان ما سابقه‌ای عشایری و طبیعت دوستی دارند که بی‌نظیر است.
زباله‌های مطب‌ها و کلینیک‌های این شهر به صورت مطلوب و بهداشتی دفن نمی‌شود. زباله‌ها به دلیل وجود انواع باکتری و ویروس‌ها از مضرات خاصی برخوردارند و مانند زباله‌های عادی قابل دفع سریع نیستند. یکی از مواردی که به سلامتی جامعه به ویژه مردم شهر یاسوج لطمه وارد می‌کند دفن نادرست زباله هابه ویژه زباله‌های اماکن درمانی است.
«شهرام مهدوی‌مطلق»، فرماندار شهرستان بویراحمد گفت: در اطراف شهر یاسوج با معضل پسماند مواجهیم.
وی با بیان اینکه پس از ۴۰ سال زباله‌های دهستان کاکان جمع‌آوری می‌شود، افزود: با سازمان همیاری‌ها توافق کردیم که از این به بعد ورود جدی خواهد داشت.
مهدوی مطلق اظهار کرد: امکانات در بخشداری مرکزی ضعیف است، این بخشداری از حداقل امکانات برخوردار است و نیاز به یک دستگاه خودرو حمل زباله داریم.
فرماندار شهرستان بویراحمد تصریح کرد: در زمینه زباله‌های عفونی و بیمارستانی مطب‌ها و مراکز درمانی خصوصی مشکل جدی داریم و این مسأله وحشتناک است بطوریکه حتی حقوق بشر بدوی هم رعایت نمی‌شود.
مهدوی‌مطلق عنوان کرد: مطلب‌ها و مراکز درمانی خصوصی زباله‌های عفونی خود را بیرون می‌گذارند و کارگران شهرداری این زباله‌ها را در بین زباله‌های عادی جمع‌آوری می‌کنند.
تولید زباله در کهگیلویه و بویراحمد بالاتر از میانگین کشور
کهگیلویه و بویراحمد مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد گفت: تولید زباله و پسماند در این استان بالاتر از میانگین کشور است.
«اسلام جاودان‌خرد» افزود: مهمترین چالش در حوزه محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد پسماند است. تولید زباله و پسماند در استان کهگیلویه و بویراحمد از میانگین کشور بالاتر است، در زمینه مصرف نیاز به فرهنگ‌سازی داریم.
مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد خاطرنشان کرد: دستگاه‌های متولی استان در زمینه مدیریت پسماند ضعیف عمل می‌کنند. سوزاندن پسماند در محیط آزاد و غیر استاندارد طبق قانون ممنوع است.
وی ادامه داد: شهری در استان کهگیلویه و بویراحمد وجود ندارد که مشکل نخالههای ساختمانی را نداشته باشند.
مدیرکل محیط زیست استان کهگیلویه و بویراحمد عنوان کرد: محصور نبودن جایگاه‌های دفن زباله شهر‌های استان یک مشکلی است که نیازمند توجه ویژه شهرداران در این زمینه است.
جاودان خرد بیان کرد: باید ورودی شهر‌ها و روستا‌های استان بصورت دوره‌ای توسط فرمانداری‌ها، شهرداری‌ها، بخشداری‌ها، دهیاری‌ها و راهداری پاکسازی شوند.
ایرنا در پایان این گزارش نوشت: برای بهبود وضعیت مدیریت پسماند در استان، همکاری همه‌جانبه دستگاه‌های اجرایی، مردم و بخش خصوصی ضروری است. دستگاه‌های اجرایی باید با فرهنگ‌سازی و آموزش عمومی، مردم را نسبت به اهمیت مدیریت پسماند آگاه کنند. همچنین، ضروری است که زیرساخت‌های لازم برای جمع‌آوری و دفع پسماند در استان فراهم شود.
کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن یک درصد مساحت کشور، برخورداری از شرایط آب و هوایی مساعد، تأمین بیش از ۱۰ درصد از روان آب‌های کشور و با جمعیتی حدود ۷۲۶ هزار نفر جمعیت دارای هشت شهرستان، ۱۷ بخش و یکهزار و ۷۰۰ روستای دارای سکنه در جنوب غربی ایران واقع شده است.
