پیامد‌های زیست محیطی ساخت سد خرسان ۳ جبران ناپذیر است

کبنا ؛فعالان محیط زیست در کهگیلویه و بویراحمد تأکید می‌کنند با ساخت سد خرسان ۳ در دل دهمین ذخیره‌گاه زیست کره کشور و تغییرات آب و هوایی ناشی از آن، روزی فرا می‌رسد که از آن همه یال و کوپال دنا و ذخیره گاهش جز صخره‌های صیقل خورده چیزی باقی نمی‌ماند.
به گزارش کبنا، مطالعه سد خرسان ۳ از سال ۸۶ آغاز شد و شرکت توسعه منابع آب و انرژی ایران اهداف عمده احداث این سد را تولید انرژی برق-آبی، تنظیم جریان، افزایش عمر مفید سد‌های پایین دست و کاهش هزینه‌های سیستم‌های سیلاب در سد‌های خرسان ۲ و ۳ ذکر کرده است. عملیات اجرایی ساخت این سد در شهریور ٩٧ آغاز شد.
طبق آخرین آمار، سد خرسان‌۳ با ۲۴ کیلومترمربع وسعت، حدود ۱۹۵ متر ارتفاع، یک میلیارد و ۱۸۵ میلیون مترمکعب حجم و ۳۹ کیلومتر طول یکی از بزرگترین سد‌های بتنی کشورخواهد بود.
ساخت این سد پیامد‌های منفی اجتماعی و اقتصادی فراوانی به گفته کارشناسان بر جای می‌گذارد اما موضوعی که نباید براحتی از کنار آن گذشت تأثیرات منفی ساخت این سد بر دهمین ذخیرگاه زیست ایران در منطقه دنا در کهگیلویه و بویراحمد است.
اطلاعات موجود نشان می‌دهد با احداث این سد، ۱۷ روستای استان کهگیلویه و بویراحمد و چهار روستای چهارمحال و بختیاری که پیشتر بخشی از استان کهگیلویه و بویراحمد بودند زیر آب خواهند رفت. میلیون‌ها اصله درخت بلوط از بین می‌رود و بخشی از تاریخ سرزمین ایران هم برای همیشه زیرآب مدفون می‌شود.
۸۰۰ خانوار با افزون بر ۱۰ هزار نفر جمعیت باید از این روستا‌ها کوچ داده شوند مردمی که شغلی غیر از کشاورزی و دامداری بلد نیستند و پس از کوچ به دامان حاشیه شهر‌ها پناه خواهند برد.
پیامد‌های منفی زیست محیطی ساخت این سد، فعالان محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد را به تکاپو واداشته است بطوری که یکی از این فعالان با اطمینان به ایرنا می‌گوید: ساخت سد خرسان ۳ چنان بر وضعیت آب و هوایی دنا تأثیر می‌گذارد که نسل‌های آتی دیگر در قله‌های دنا برفی نخواهند دید.
اما سد خرسان ۳ چه پیامد‌های زیست محیطی دارد که به جای بارش برف در دنا، هوای گرم و شرجی به منطقه هدیه خواهد کرد. فعال محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: دریاچه پشت سد خرسان ۳ بدلیل وسعت فراوان باعث شرجی و گرم شدن هوای منطقه شده و چون دریاچه در قلب منطقه حفاظت شده دنا واقع می‌شود با افزایش دما اقلیم و هوای رشته کوه دنا رو به گرمی می‌رود و در اندک زمانی مانع ریزش برف در این منطقه می‌شود.
هادی سینایی معتقد است با گرم شدن هوا، آفت‌های مختلف وارد جنگل‌های زاگرس جنوبی شده و کاری که کرم جوانه خوار در مناطق گرمسیری با جنگل‌های بلوط کرد در تمام جنگل‌های مناطق سردسیری پخش می‌شود و دیری نمی‌گذرد که پوشش جنگلی منطقه رو به نابودی می‌رود.
وی ادامه می‌دهد: برای آنکه چرخ کارخانه‌های فولاد را در دل کویر مرکزی ایران بچرخانند می‌خواهند در کهگیلویه و بویراحمد جان‌های بی‌شماری از بلوط های۱۰۰ تا ۵۰۰ ساله‌ای را بگیرند که ریشه‌های ۹ متری آن‌ها در عمق خاک رفته و به تقویت سفره‌های آبی زیر زمینی و جلوگیری از فرسایش خاک کمک می‌کنند.
«برای آنکه به صنعت آب بری در استان‌های کویری جان تازه‌ای ببخشند، می‌خواهند جان یکصدو بیست کیلومتر مربع از خاکی را بگیرند که برای تشکیل هر سانتی‌متر از آن ۱۰۰ تا ۱۰ هزار سال باید زمان بگذرد. کهگیلویه و بویراحمد با ۲ درصد در هکتار بیشترین فرسایش خاک در کشور را به خود اختصاص داده است. قرار است جان مراتع و گونه‌های بیشماری از گیاهان گرفته شود که اندمیک منطقه هستند.»
فعال محیط زیست کهگیلویه و بویراحمد می‌گوید: با ساخت سد خرسان۳ افزون بر ۶ میلیون اصله درخت مقدس بلوط و دیگر گونه‌های جنگلی کهگیلویه و بویراحمد برای همیشه نابود می‌شود. همان درخت قابل احترامی که طی سالیان متمادی و در ایام سخت، وسیله ارتزاق ۱۰ هزار نفر جمعیت ساکن همان ۱۷ روستایی بوده که قرار است زیر آب بروند. با یک حساب سرانگشتی ۶ میلیون اصله درخت و درختچه برای جمعیت ۱۰ هزار نفری همان ۱۷ روستا به ازاء هر نفر ۶۰۰ اصله درخت از دست می‌رود.
فعالان محیط زیست: پیامد‌های زیست محیطی ساخت سد خرسان ۳ جبران ناپذیر است
سینایی می‌افزاید منطقه‌ای که قرار است سد در آن احداث شود زیستگاه بی‌شماری از حیات وحش با تنوع‌های متفاوت و قلمرو‌های خاص است که معلوم نیست چه سرنوشت شومی در انتظار آینده آنهاست.
وی تأکید می‌کند که سوای از تعهدات اخلاقی و ملی، با ثبت دنا بعنوان دهمین ذخیرگاه زیست کره کشور و نخستین آن پس از انقلاب اسلامی، برای کشور تعهد بین‌المللی ایجاد شده است بنابر این حفاظت از ذخیرگاه جهانی دنا وظیفه دولت است و نباید در کنار آن فعالیتی صورت گیرد که زیانی متوجه ان کند و صدای نهاد‌های بین‌المللی را بلند کند.
یکی دیگر از فعالان محیط زیست استان تأکید کرد بدون تردید با ساخت سد تعداد زیادی از درختان چند هزار ساله بلوط زیر آب ‌می‌روند و در پی آن زیستگاه جانوران و حیات وحش نابود می‌شود.
وی می‌گوید با نابود شدن زیستگاه و رفتن زیر آب، شماری از گونه‌های حیاط وحش منطقه به ویژه‌های گونه‌های شاخص با احداث این سد بزرگ از بین ‌می‌روند.
وی که خواست نامش برده نشود، ابراز کرد: این سد تأثیر مستقیم بر روی هوای منطقه دنا دارد، درجه حرارت دنا را به شدت افزایش می‌دهد و در دنا دیگر ریزش برف صورت نمی‌گیرد وموجب به هم خوردن اکوسیستم منطقه می‌شود.
وی تأکید می‌کند: طول دریاچه پشت سد ۳۷ کیلومتر و از آتشگاه تا لماگون است و دریاچه عظیمی با ۲ میلیارد متر مکعب حجم دارد بنابراین تأثیر مستقیمی بر دمای منطقه خواهد داشت.
به گفته او، ۲۵ گونه نادر درخت در منطقه منحل احداث سد خرسان ۳وجود دارد که تعدادی منحصر بفرد است و با طرح انتقال آب سد خرسان ۳، ممکن است کارون برای همیشه خشک شود.
ذخیره گاه دنا در شانزدهم تیرماه سال ۱۳۹۰ به عنوان دهمین ذخیره گاه زیست کره ایران ثبت شد و بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست کشور افزون بر یک هزار و ۵۲۰ گونه گیاهی و جانوری در این منطقه شناسایی شده است.
بر اساس اعلام سازمان محیط زیست، ذخیره‌گاه زیست‌کره، مناطق حفاظت شده طبیعی - زیستی بین‌المللی هستند که علاوه بر حفاظت، دستاورد‌هایی مانند ارائه سایت‌های مطالعاتی کم‌نظیر به دانشمندان و تجربه مهارت انسان در پشتیبانی از توسعه پایدار را نمایان می‌کنند.
اعلام ذخیره‌گاه‌های زیست‌کره برای جلوگیری از تغییرات برگشت‌ناپذیر و بهره‌برداری ناپایدار از منابع طبیعی، در عین نیاز به بهره‌برداری از طبیعت (با توجه به رشد روزافزون جمعیت) شکل گرفته و به یکی از تقسیم‌بندی‌های مهم حفاظتی جهان تبدیل شده است.
فعالان محیط زیست از مسئولان کهگیلویه و بویراحمد درخواست کردند صدای اعتراض مردم استان را به گوش دولتمردان برسانند و تا دیر نشده جلوی نابودی استان و ذخیره گاه دنا را بگیرند.