پشت پرده نایاب شدن انسولین در کشور

در روز‌های اخیر کاربران زیادی از اینکه نمی‌توانند "انسولین قلمی" در بازار پیدا کنند حرف زده‌اند. آن‌ها با هشتگ "انسولین نیست" اعتراض خود در شبکه‌های اجتماعی مطرح کرده‌اند.

کمبود انسولین قلمی یا آنالوگ در کشور موضوع تازه‌ای نیست و از تابستان امسال این موضوع بار‌ها در رسانه‌ها و محافل پزشکی و دارویی کشور اعلام شده بود. اما وزارت بهداشت زیر بار ماجرا نمی‌رفت و تاکید می‌کرد که کمبودی در این رابطه وجود ندارد.
اما حالا دیگر حرف از کمبود نیست، حرف نبودن است، کلا انسولین قلمی در بازار پیدا نمی‌شود. انسولین قلمی دارویی وارداتی است و تولید داخلی آن بسیار اندک است و پاسخ گوی نیاز کشور نیست. در شرایط کنونی اقتصاد، تحریم‌های سخت واردات دارو نیز به مشکلات جدی برخورد کرده است. هر چند که دارو جزو لیست تحریم‌ها نیست، اما تحریم فلج کننده بانکی مانع از تبادل پول برای خرید دارو شده است.

در این بین بیماران دیابتی که دسترسی به انسولین قلمی ندارند ناچارند از انسولین انسانی استفاده کنند. این در حالی است تزریق انسولین انسانی دشوار است و انسولین قلمی مزایای زیادی دارد و زندگی را برای بیماران دیابتی و نیازمند به این دارو راحت‌تر می‌کند.
کمیاب شدن انسولین قلمی در حالی است که از میان بیش از پنج میلیون بیمار دیابتی در ایران، دست‌کم ۶۰۰ هزار نفر نیازمند تزریق روزانه انسولین‌اند. 

کاربران شبکه‌های اجتماعی به ویژه نیازمندان به انسولین موجی اعتراضی در این باره به راه انداخته‌اند که بازتاب وسیعی داشته است.
برخی از آنها که تحریم‌ها را در این باره مقصر می‌دانند با انتشار توئیت‌هایی به زبان انگلیسی سعی کرده‌اند که صدای خود را به گوش جامعه جهانی برسانند. اما بیشتر انتقادات به وضعیت داخل کشور و عملکرد ضعیف مسئولان است.
کاربری نوشته است که "آقایان مسئول، انسولین داروی حیاتی‌ست. کمبود آن تعداد زیادی از بیماران را دچار عوارض برگشت‌ناپذیر می‌کند یا آن‌ها را می‌کشد. جان بیماران را بازیچه‌ نکنید."
عده‌ای می‌گویند کمبود انسولین آنالوگ می‌تواند جان بیماران دیابت نوع یک را به خطر بندازد. فردی نوشته است: "انسولین قلمی نایاب شده! یه دیابتی نوع یک بدون این انسولین میره تو کما و یه قدمی مرگ چرا هیچکس عین خیالش نیست؟"
عده‌ای هم از تجربیات خود نوشته‌اند «من دیابت نوع دو دارم. یه آمپول فرنگی بسیار گرونی مصرف می‌کردم علاوه بر قرصای عادی قند. این آمپولا پیدا نمیشه و قندم به شدت دچار افزایش شده. وای به حال بیمارایی که دیابت نوع یک دارند. من نمی‌دونم مقصرش کیه و کجاست، ولی انسولین برای بیمار دیابتی مثل هواست.»
عده‌ای از کاربران به ماجرای قاچاق دارو به عراق اشاره کرده‌اند و می‌گویند انسولین موجود است، اما قاچاق می‌شود. 

گفتنی است روز پنج‌شنبه نیرو‌های امنیتی عراق از کشف یک محوله بزرگ قاچاق دارو که شامل ۱۹ کامیون می‌شد، خبر دادند. براساس این گزارش این دارو‌ها از ایران وارد خاک عراق شده‌اند. اما گمرک و وزارت بهداشت ایران قاچاق دارو از ایران به عراق را تکذیب کردند و گفتند که این دارو‌های ایرانی نبوده‌اند و مبدا آن‌ها کشور دیگری بوده و فقط از خاک ایران ترانزیت شده‌اند.

با این حال همزمانی ماجرای قاچاق دارو به عراق و کمبود انسولین مورد توجه کاربران شبکه‌های اجتماعی قرار گرفته است.

بحث بر سر احتمال وجود فساد در این مسئله هم داغ است. حتی کاربرانی می‌گویند شاید پای آقازاده‌ای در میان باشد. به هر حال در اینگونه موارد تئوری‌های توطئه همیشه مطرح می‌شوند.
 

اولین موضع رسمی در این باره از سوی محمدرضا شانه‌ساز، رییس سازمان غذا و داروی وزارت بهداشت اتخاذ شد. او با اشاره به اینکه انسولین قلمی، یکی از ارزبرترین دارو‌های وارداتی کشور است، گفت: «کمبود‌های مقطعی تنها در مورد انسولین قلمی است و دلیل آن هم مشکلات ناشی از تامین ارز و انتقال آن به شرکت‌های خارجی طرف قرارداد به‌دلیل تحریم‌ها علیه ایران است.»

او همچنین از ترخیص دو محموله انسولین قلمی توسط گمرک خبر داد.

شانه‌ساز گفت در آینده نزدیک این دارو با کدملی بیماران توزیع می‌شود. او همچنین وعده داد که "انواع قلم‌های این دارو تا پایان سال آینده (سال ۱۴۰۰) در داخل تولید و نیاز کشور برطرف خواهد شد."

در همین رابطه امروز اسدالله رجب رییس هیات مدیره انجمن دیابت ایران، با تاکید بر اینکه انسولین تولید داخل در کشور موجود است، گفت: «با وجود تحریم‌ها مشکل اصلی در حال حاضر تامین انسولین‌های آنالوگ و خارجی است که این هم مسئله جدید نیست.»

او افزود: "انسولین‌های تولید داخل کشور، انسولین انسانی است، همان انسولینی که اکنون در کشور‌های اروپایی و آمریکا هم استفاده می‌شود. پوشش بیمه‌ای این انسولین به شکلی است که ۹۰ درصد هزینه آن را بیمه‌ها می‌پردازند. "

به گفته رییس هیات مدیره انجمن دیابت "سرنگ، قلم و پمپ همگی ابزار تزریق انسولین هستند؛ در نتیجه لفظ انسولین قلمی اشتباه است؛ زیرا انسولین‌های تولید داخل را هم می‌توان با قلم تزریق کرد؛ لذا صحیح‌تر این است که گفته شود انسولین آنالوگ (تولید خارج) با کمبود مواجه است. "
 

با وجود اینکه مقامات مسئول کمبود انسولین قلمی (آنالوگ) را ناشی از تحریم‌ها می‌دانند، اما گزارش‌هایی منتشر شده که بحث قاچاق انسولین را تائید می‌کند.

محمود نجفی عرب، رییس کمیسیون اقتصاد سلامت اتاق بازرگانی تهران در این رابطه گفت: «بیش از ۱.۵ برابر نیاز کشور انسولین وارد کشور شده است. به روال هر سال. پس نباید هیچ کمبودی وجود داشته باشد. اما انسولین وارد شده، دوباره صادر می‌شود. یا به عبارتی از راه‌های غیرقانونی از کشور خارج می‌شود.»

به گفته نجفی عرب قاچاق معکوس فقط مخصوص انسولین نیست. برای همه دارو‌های گران با مشکل قاچاق معکوس مواجهیم. دلیل آن هم قابل توجه است، تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی که سبب می‌شود دارو با قیمت ارزان وارد شود و با دلار بازار آزاد، از مرز خارج شود. نجفی عرب می‌گوید «کمبود دارو و انسولین عارضه همین ارز ۴۲۰۰ تومانی است.»
همچنین گزارش‌هایی از عرضه انسولین در بازار سیاه با هشت برابر قیمت اصلی آن منتشر شده که نشان می‌دهد انسولین قلمی نیز وارد بازار زیرزمینی دارو شده است.